Τo θέμα των Airbnb βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο με την αύξηση των καταλυμάτων αυτού του τύπου και τη λήψη μέτρων να βρίσκεται ξανά στο τραπέζι.
Είτε συμφωνεί κανείς, είτε όχι, με τα όσα ακούγονται και γράφονται περί «υπερτουρισμού» ή «υπερκορεσμού», σχεδόν άπαντες συναινούν με τη διαπίστωση ότι βασικό πρόβλημα είναι οι υποδομές.
Σε μια χώρα που υποδέχεται 40 εκατομμύρια επισκέπτες, ένα ερώτημα που “καίει” είναι αν “αντέχουν”- κατά το κοινώς λεγόμενο- τα υφιστάμενα λιμάνια, αεροδρόμια κλπ να σηκώσουν ένα τέτοιο βάρος.
Ένα δεύτερο ερώτημα που προβάλλει όλο και πιο πιεστικά, είναι αν βιώνουμε μια άναρχη ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος, με ό,τι συνεπάγεται αυτό όχι μόνο για την ποιότητα αυτού του προϊόντος, αλλά και για τον ευρύτερο κοινωνικό/οικονομικό κύκλο. Η συζήτηση αυτή αφορά στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, με φόντο τους γεωγραφικούς και ημερολογιακούς περιορισμούς που εξετάζει η κυβέρνηση, έτσι ώστε να “αποσυμπιέσει” περιοχές, όπου το πρόβλημα στέγασης- και όχι μόνο- είναι οξύ.
Η «έκρηξη»
Προφανές είναι ότι όσοι διαθέτουν ένα ή δύο ακίνητα με βραχυχρόνια μίσθωση, συμπληρώνουν το εισόδημα τους και δεν μπορεί να τους ψέξει κανείς γι’ αυτό. Επιπλέον, το φαινόμενο της οικονομίας διαμοιρασμού άνθισε ως εναλλακτική στους συμβατικούς τρόπους τουρισμού, με τη λογική των φτηνότερων καταλυμάτων αλλά και της αλληλεπίδρασης με τους ανθρώπους που διαθέτουν τα σπίτια τους ή κάποια δωμάτια των σπιτιών. Πλέον, μιλάμε για κάτι τελείως διαφορετικό.
Η τελευταία μελέτη της Grant Thornton έδειξε ότι ο τζίρος των βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Ελλάδα είχε ξεπεράσει τα 3,3 δισ ευρώ πριν από δύο χρόνια, άρα τώρα ο πήχης έχει ανέβει πολύ ψηλότερα.
Τα νεώτερα στοιχεία της AirDNA, που επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων είναι άκρως εντυπωσιακά, καθώς δείχνουν ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Είναι ενδεικτικό ότι ο αριθμός των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης ΜΟΝΟ στην πλατφόρμα Airbnb, ανέρχεται σε 279.886 μονάδες!
Τι γίνεται ειδικά στο Λεκανοπέδιο, όπου το πρόβλημα της στέγασης “καίει”; Το 2014, οι κλίνες τύπου Airbnb αριθμούσαν μόλις 16.083. Στο τέλος του 2023, ο αριθμός τους αγγίξει τις 137.000, όταν το σύνολο των ξενοδοχείων της Αττικής δεν έχει ούτε 68.000. Πρακτικά, οι κλίνες στα καταλύματα Airbnb αυξήθηκαν κατά 751% έναντι 16% των ξενοδοχειακών κλινών κι αυτό σημαίνει ότι η δυναμικότητα των Airbnb αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 24%, έναντι 1% του ξενοδοχειακού δυναμικού!
Ειδικά όσον αφορά στην Αθήνα, οι κλίνες στα καταλύματα Airbnb αυξήθηκαν κατά 770% έναντι 29% των ξενοδοχειακών κλινών.
Πώς σχολιάζει στο iefimerida, αυτά τα ευρήματα, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, Γιάννης Χατζής;
«Τα συγκριτικά στοιχεία του ΙΤΕΠ για την αύξηση των κλινών μεταξύ ξενοδοχείων και βραχυχρόνιας μίσθωσης στην Αττική και σε δημοφιλείς προορισμούς του Νοτίου Αιγαίου, είναι αποκαλυπτικά της πραγματικότητας που έχει διαμορφωθεί και συγκαλύπτεται πίσω από μια απλουστευτική συζήτηση περί υπερτουρισμού. Ένα πρόβλημα υπάρχει κι αυτό είναι η ανεξέλεγκτη επέκταση της δραστηριότητας των βραχυχρόνιων μισθώσεων, με δεκαπλάσιο σχεδόν ρυθμό αύξησης κάθε χρόνο σε σχέση με τα ξενοδοχεία, μέσα στη δεκαετία 2014 – 2023.
Εκεί ακριβώς εντοπίζεται και η επιβάρυνση των υποδομών και οι δυσλειτουργίες στη διαχείριση της καθημερινότητας μονίμων κατοίκων και επισκεπτών. Όπως επίσης και η όξυνση της στεγαστικής κρίσης με την αλματώδη αύξηση των ενοικίων. Τα στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια για υποθέσεις και υπεκφυγές. Για τη δραστηριότητα απαιτείται ρύθμιση διότι στο τέλος της μέρας ελεύθερη αγορά δεν σημαίνει ασύδοτη αγορά. Επιπλέον, η συζήτηση που έχει ανοίξει για την αύξηση του τέλους παρεπιδημούντων οφείλει να λάβει υπόψη τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων στις πόλεις και στους προορισμούς και σε καμία περίπτωση δεν θα γίνει ανεκτή μια ισοπεδωτική οριζόντια αύξηση επί δικαίων και αδίκων. Ο ξενοδοχειακός κλάδος είναι αποφασισμένος να περιφρουρήσει την ανταγωνιστικότητά του και θα είναι απέναντι σε κάθε προσπάθεια, απ’ όπου κι αν προέρχεται, να είναι πάλι αυτός η εύκολη εισπρακτική λύση. Να πληρώσει αυτός που πραγματικά επιβαρύνει και αυτός δεν είναι ο ξενοδόχος».
Λαμπρινή Καρανάσιου- Ζούλοβιτς- Πρόεδρος Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών, Αττικής και Αργοσαρωνικού
«Η εκρηκτική άνοδος των βραχυχρόνιων μισθώσεων όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΙΤΕΠ προκαλεί σοβαρότατες συνέπειες όχι μόνο στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, αλλά και περιφερειακά αυτής, όπως και σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο. Η ανεξέλεγκτη αύξηση των κλινών μέσω πλατφορμών όπως η Airbnb, σε αντίθεση με την περιορισμένη αύξηση των ξενοδοχειακών κλινών, επιβαρύνει υπέρμετρα τις υποδομές, αλλοιώνει τον χαρακτήρα των γειτονιών και δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην αγορά ακινήτων, με τις τιμές των ενοικίων να εκτοξεύονται, επιδεινώνοντας τη στεγαστική κρίση.
Σε προηγούμενες δεκαετίες η εύκολη λύση της αντιπαροχής στέρησε από την Αθήνα ένα πλούσιο κτιριακό απόθεμα ιστορικής σημασίας. Είναι ανεπίτρεπτο να χαθεί κάθε ταυτότητα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας και της ευρύτερης περιοχής και να μετατραπεί ολόκληρο το Λεκανοπέδιο σε τουριστικό πάρκο. Η Αθήνα δεν είναι μόνο τουριστικός προορισμός, είναι ιστορικός και πολιτισμικός προορισμός που ανήκει σε όλη την υφήλιο. Δεν μπορούμε να μένουμε άλλο βουβοί παρατηρητές. Είναι ώρα αποφάσεων. Ώρα να ληφθούν μέτρα για τη ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων, ώστε να προστατευθεί η Αθήνα, οι συνοικίες της και οι προορισμοί του Λεκανοπεδίου, διασφαλίζοντας έτσι και την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος μας”.
Το... «πάρτι» στα νησιά του Αιγαίου
Ακόμα πιο εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία από τα νησιά του Αιγαίου, που χαρακτηρίζονται και ως “βιτρίνα” του ελληνικού τουρισμού. Τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το ΙΤΕΠ αποτυπώνουν μια εικόνα... “πάρτι”, που επιβεβαιώνει εν πολλοίς το οξύτατο πρόβλημα στέγης για εκπαιδευτικούς, γιατρούς και λοιπούς λειτουργούς του Δημοσίου, που επιθυμούν ή υποχρεούνται να παράσχουν τις υπηρεσίες τους.
Όσο κι αν προκαλεί αίσθηση, πριν από δέκα χρόνια, οι κλίνες τύπου Airbnb σε όλα τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου δεν έφταναν ούτε τις 8.000. Πλέον, μιλάμε για πάνω 133.000 κρεβάτια, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και τον ανταγωνισμό- αθέμιτο κατά πολλούς- που υφίστανται τα οργανωμένα καταλύματα.
Πρακτικά, πρόκειται για μια αύξηση 1.688% στις κλίνες Airbnb από το 2014 ως το 2023, έναντι 21,44% αύξησης που καταγράφηκε στις ξενοδοχειακές κλίνες! Αν αναζητήσει, δε, κανείς τι γίνεται στα πιο δημοφιλή από αυτά τα νησιά, θα μείνει με το στόμα ανοικτό. Στη Σαντορίνη, για παράδειγμα, που αποτέλεσε την αφορμή για τη συζήτηση περί υπερτουρισμού, το 2014 δεν υπήρχε ούτε μια κλίνη τύπου Airbnb. Πλέον, το νησί “μετράει” σχεδόν 11.000. Στην Πάρο, από τα 840 κρεβάτια Airbnb, φτάσαμε αισίως στα 17.512, δηλαδή περίπου 10.000 παραπάνω από τις ξενοδοχειακές κλίνες, στη Μύκονο ξεπέρασαν τις 22.000 καταγράφοντας αύξηση 340% μέσα σε μια δεκαετία, ενώ στη Νάξο το “κοντέρ” γράφει σχεδόν 11.000 τέτοιες κλίνες, όταν το σύνολο των οργανωμένων καταλυμάτων δεν διαθέτει ούτε 7.500.
Τι ζητούν οι τοπικοί, ξενοδοχειακοί φορείς;
Αντώνης Παγώνης- Πρόεδρος Ένωσης Ξενοδόχων Σαντορίνης
«Το νησί μας βρίσκεται συχνά πυκνά «στο μάτι του κυκλώνα» της συζήτησης περί υπερτουρισμού. Τα στοιχεία του ΙΤΕΠ δείχνουν καθαρά όμως τις αιτίες των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε και δεν έχουν σχέση με τη λειτουργία των ξενοδοχείων όπως σπεύδουν ορισμένοι να υποστηρίξουν αβάσιμα.
Η δραστηριότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει πλέον ξεφύγει από τα όρια της φιλοξενίας και έχει μετατραπεί σε παράγοντα αποσταθεροποίησης της συνοχής της τοπικής κοινωνίας. Η αρνητική αυτή εξέλιξη υπονομεύει την ίδια την τουριστική προοπτική του νησιού μας και τις συνέπειες θα τις βρίσκουμε διαρκώς μπροστά μας αν παραμείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Προτείνουμε μια συνολική και δίκαιη προσέγγιση, που θα ρυθμίζει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, διασφαλίζοντας την ισορροπία της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και της ευημερίας των Σαντορινιών”.
Μαρία Κουσαθανά- Πρόεδρος Ένωσης Ξενοδόχων Μυκόνου
«Μην πυροβολείτε τον ξενοδόχο! Αυτό είναι το μήνυμα που βγαίνει από την έρευνα του ΙΤΕΠ και αποτυπώνει την τουριστική πραγματικότητα στο νησί μας. Η ανεξέλεγκτη επέκταση των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει σοβαρές συνέπειες όχι μόνο στην καθημερινότητα του νησιού μας, αλλά και στη βιωσιμότητα του τουριστικού μας προϊόντος. Η συνεχής αύξηση των κλινών που προσφέρονται μέσω πλατφορμών, σε συνδυασμό με την έλλειψη ελέγχου και ρύθμισης, προκαλεί υπερφορτώσεις στις υποδομές και απειλεί διαρκώς τη διεθνή εικόνα μας.
Αυτή η κατάσταση απαιτεί άμεση και αποφασιστική δράση από την Πολιτεία, ώστε να επιβληθεί ένας δίκαιος και ισορροπημένος κανονισμός που θα προστατεύει το της Μυκόνου που δίνει διαχρονικά υψηλή προστιθέμενη αξία στον ελληνικό τουρισμό».
Μάνια Αμπατζή- Πρόεδρος Ένωσης Ξενοδόχων Πάρου, Αντιπάρου
«Η αλήθεια των αριθμών είναι πλέον αναμφισβήτητη. Η εκρηκτική αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων δεν είναι απλώς ένα τουριστικό φαινόμενο, είναι μια βραδυφλεγής βόμβα στα θεμέλια της τοπικής κοινωνίας μας.
Ενώ τα ξενοδοχεία λειτουργούν υπό αυστηρούς κανόνες και πρότυπα, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο, αλλοιώνοντας την ταυτότητα του προορισμού μας, κάνοντας απαγορευτική τη στέγαση για ειδικές επαγγελματικές κατηγορίες απαραίτητες για τη λειτουργία του νησιού (αστυνομικοί, λιμενικοί, γιατροί, δάσκαλοι, κλπ.) και δοκιμάζοντας τη φέρουσα ικανότητα των υποδομών του νησιού με αποτέλεσμα ανά πάσα στιγμή να διακυβεύεται η τουριστική εικόνα μας.
Τα λόγια περίσσεψαν. Τώρα χρειάζονται πράξεις που θα βάζουν κανόνες, όπως συμβαίνει σε όλους τους αναπτυγμένους ευρωπαϊκούς προορισμούς».
Μανώλης Μπαρδάνης- Πρόεδρος Ένωσης Ξενοδόχων Νάξου
«Τα στοιχεία του ΙΤΕΠ βάζουν τα πράγματα στη θέση τους, σχετικά με τη συζήτηση που γίνεται περί υπερτουρισμού. Δεν είναι ο τουρισμός και τα νόμιμα αδειοδοτημένα τουριστικά καταλύματα η πηγή των προβλημάτων. Τα στοιχεία δείχνουν πως ενώ είναι πολύ μικρή η αύξηση των ξενοδοχειακών κλινών, οι κλίνες στις πλατφόρμες βραχυχρόνιων μισθώσεων εμφανίζουν εκρηκτική άνοδο. Και είναι ακριβώς αυτή η εκρηκτική άνοδος που είναι η πραγματική πηγή του προβλήματος.
Όσο κι αν κάποιοι επιδιώκουν μαζί με τα ξερά να κάψουν και τα χλωρά, βάζοντας τα ξενοδοχεία στο ίδιο τσουβάλι με τις ανεξέλεγκτες βραχυχρόνιες μισθώσεις, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Αναδεικνύεται με τη δύναμη των αριθμών και είναι η τεκμηριωμένη απάντηση στην προσπάθεια να σηκώσουμε εμείς οι ξενοδόχοι ένα φορτίο αμαρτιών που δεν μας αναλογεί. Γι’ αυτό και η Πολιτεία οφείλει να πάψει να παριστάνει τον Πόντιο Πιλάτο και να πάρει σαφείς και καθαρές αποφάσεις».