Το Ισραήλ έχει συσσωρεύσει ένα έλλειμμα 60 δισεκατομμυρίων σέκελ (16 δισεκατομμύρια δολάρια) μετά από επτά μήνες πολέμου, με κίνδυνο να εκτροχιαστεί ο προϋπολογισμός, αν η κυβέρνηση δεν αναλάβει δράση για τη σταθεροποίηση της οικονομίας.
Τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών που δημοσιεύθηκαν την Πέμπτη έδειξαν ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα 12 μηνών διογκώθηκε στο 7% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος από τον Απρίλιο, υψηλότερα από την εκτίμηση της κυβέρνησης για 6,6% για το 2024.
Αύξηση των δαπανών
Οι δαπάνες εκτινάχθηκαν σχεδόν κατά 36% τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2024 σε σχέση με την ίδια περίοδο ένα χρόνο νωρίτερα, εκ των οποίων περίπου τα δύο τρίτα πήγαν σε αμυντικές δαπάνες, σημειώνει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg. Τα έσοδα μειώθηκαν κατά 2,2%, κυρίως λόγω της μείωσης των φορολογικών πληρωμών.
Καθώς το οικονομικό τίμημα του πολέμου αυξάνεται, το Ισραήλ βρίσκεται σε τροχιά να εμφανίσει ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα στον προϋπολογισμό του αυτόν τον αιώνα. Η κεντρική τράπεζα έχει εκτιμήσει προηγουμένως ότι το συνολικό κόστος της σύγκρουσης θα φθάσει τα 255 δισεκατομμύρια σέκελ κατά την περίοδο 2023-2025.
Το βάρος των δαπανών είναι ένας από τους παράγοντες που κρατούν το νόμισμα του Ισραήλ υπό πίεση. Το σέκελ υποχωρεί 0,6% αυτή την εβδομάδα στα 3,72 ανά δολάριο, αυξάνοντας την πτώση του από τις αρχές Μαρτίου σε περίπου 4,5% - τη δεύτερη χειρότερη επίδοση μεταξύ ενός καλαθιού 31 σημαντικών νομισμάτων που παρακολουθεί το Bloomberg.
Το Υπουργείο Οικονομικών δήλωσε ότι η καθυστέρηση ορισμένων φορολογικών πληρωμών από τον Απρίλιο στον Μάιο λόγω της αργίας του Πάσχα συνέβαλε σε ένα ευρύτερο δημοσιονομικό έλλειμμα. Εάν είχαν πραγματοποιηθεί εγκαίρως, το έλλειμμα θα είχε φτάσει το 6,7% του ΑΕΠ.
Το Ισραήλ ξεκίνησε τη στρατιωτική του επιχείρηση στη Γάζα μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, κατά τις οποίες σκοτώθηκαν 1.200 άνθρωποι και αιχμαλωτίστηκαν περίπου 250 άτομα.
Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει προετοιμάσει δημοσιονομικές προσαρμογές συνολικού ύψους 1,1% του ΑΕΠ τόσο από την πλευρά των εσόδων όσο και από την πλευρά των δαπανών για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση του αυξανόμενου κόστους - αλλά δεν έχουν ακόμη εγκριθεί πλήρως.
Μια ποσοστιαία μονάδα αύξησης του φόρου προστιθέμενης αξίας που θα τεθεί σε ισχύ το επόμενο έτος είναι το πιο σημαντικό μέτρο που έχει ληφθεί μέχρι στιγμής. Θα αποφέρει ετήσια έσοδα που εκτιμώνται στο 0,35% του ΑΕΠ.
Δανεισμός
Αλλά προς το παρόν, η κυβέρνηση καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της με δανεισμό, με τις μέσες μηνιαίες πωλήσεις ομολόγων να τριπλασιάζονται μετά το ξέσπασμα του πολέμου. Η κυβέρνηση έχει αντλήσει 206,6 δισεκατομμύρια σέκελ από τον περασμένο Οκτώβριο στις τοπικές και ξένες αγορές.
Ομοίως με πέρυσι, οι πωλήσεις ομολόγων κατανέμονται επί του παρόντος σχεδόν ισομερώς μεταξύ τοπικών και ξένων αγορών. Η αναλογία αναμένεται να μετατοπιστεί περισσότερο υπέρ της εγχώριας έκδοσης, η οποία παραδοσιακά αντιπροσωπεύει περίπου το 75% του ετήσιου δανεισμού του Ισραήλ.
Με τη δημοσιονομική επιβάρυνση του πολέμου να αυξάνεται, το Ισραήλ έχει τεθεί υπό τον έλεγχο των οίκων αξιολόγησης. Τον Φεβρουάριο, υποβαθμίστηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του από την Moody's Investors Service, κατά μία βαθμίδα στο Α2, μια απόφαση στην οποία προσχώρησε και η S&P Global Ratings τον περασμένο μήνα.
Τόσο η Moody's όσο και η S&P έχουν προγραμματίσει να επανεξετάσουν τη βαθμολογία του χρέους του Ισραήλ αυτή την εβδομάδα, ενώ και οι δύο διατηρούν αρνητικές προοπτικές. Η Fitch Ratings - η οποία ομοίως με την S&P βαθμολογεί το Ισραήλ με Α+ - έχει αφήσει μέχρι στιγμής την αξιολόγηση του Ισραήλ αμετάβλητη.