Η οικονομική θεωρία λέει ότι το νόμισμα είναι απλώς ένα μέσο ανταλλαγής χωρίς το οποίο θα αναγκαζόμασταν να ανταλλάξουμε αγαθά για οτιδήποτε δεν μπορούσαμε να παράγουμε για τον εαυτό μας.
Τα χρήματα, μας επιτρέπουν να διαχωρίσουμε την αγορά από την πώληση και σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να γίνει ανταλλαγή αυγών με μήλα ή κάποιος να επισκευάσει το αυτοκίνητο ενός γείτονα με αντάλλαγμα να του κουρέψει το γρασίδι. Ιστορικά σχεδόν οτιδήποτε, έχει χρησιμεύσει ως χρήμα, όπως: κοτόπουλα, αυγά, ζώα, γούνες και δέρματα ή ακόμα και ένα πουγκί γεμάτο κοχύλια. Ένα τέτοιο ρόλο προσπαθούν να αποκτήσουν και τα κρυπτονομίσματα.
Στην πραγματικότητα, η μορφή χρημάτων έχει πολύ μικρή σημασία, αυτό που έχει σημασία είναι ότι τόσο ο αγοραστής όσο και ο πωλητής να μπορούν να εμπιστευτούν ότι αν ανταλλάξουν αγαθά και υπηρεσίες για μια μορφή χρημάτων, τα χρήματα θα διατηρήσουν την αξία τους και σε κάποιο μεταγενέστερο στάδιο μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να αγοραστεί κάτι άλλο.
Οι οπαδοί των κρυπτονομισμάτων υποστηρίζουν ότι μέσω της τεχνολογίας των αλυσοδεσμών (Blockchain) αποκεντρώνεται η διαχείριση των κρυπτονομισμάτων καθώς τα αρχεία των συναλλαγών τους φυλάσσονται ταυτόχρονα σε πολλούς διάσπαρτους υπολογιστές σε όλο τον κόσμο. Υποστηρίζουν ότι μπορεί να διορθωθούν τα προβλήματα στο τρέχον χρηματοπιστωτικό σύστημα, εν μέρει διαγράφοντας την εξουσία που έχουν οι μεγάλες τράπεζες και άλλοι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί στην οικονομία, τις αγορές και γενικά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ουσιαστικά οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι αντικαθίστανται από αποκεντρωμένο λογισμικό που ασχολείται αποκλειστικά με κρυπτογραφημένα ψηφιακά νομίσματα.
Στο σημερινό χρηματοπιστωτικό σύστημα, εάν θέλετε να μεταφέρετε χρήματα, να δανειστείτε ή να δανείσετε, να αγοράσετε ή να πουλήσετε τίτλους, χρησιμοποιείτε έναν μεσάζοντα, όπως μια τράπεζα, έναν μεσίτη, ή ένα χρηματιστήριο. To υπάρχον σύστημα βασίζεται στην εμπιστοσύνη όλων των μερών ότι οι μεσάζοντες θα ενεργήσουν με δικαιοσύνη, ειλικρίνεια και εντός του νόμου.
Το blockchain που τηρεί το αρχείο όλων των συναλλαγών στα κρυπτονομίσματα, μοιάζει όπως ένα αναλυτικό καθολικό της λογιστικής. Διανέμεται τόσο ευρέως που είναι αδύνατο να ακυρωθεί μια συναλλαγή και να επαναφερθούν τα χρήματα, σε αντίθεση με την περίπτωση απάτης με πιστωτικές κάρτες όπου μια συναλλαγή ίσως να ακυρωθεί ή να αποζημιωθεί.
Δεν υπάρχουν οι προστασίες που παρέχονται στις παραδοσιακές χρηματοοικονομικές αγορές. Στην κρυπτογράφηση, δεν μπορούν να επιστραφούν τα κρυπτονομίσματα και το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι δεν θα λάβετε τίποτα πίσω. Αυτή η έλλειψη κανονισμών, προστασίας των καταναλωτών και άλλων διασφαλίσεων καθιστούν το κρυπτονομίσματα μη λειτουργικό ως νόμισμα.Εάν μεταφερθεί λάθος χρηματικό ποσό, δεν υπάρχει γραφείο υποστήριξης για να καλέσετε για να αναιρεθεί η συναλλαγή.
Ο κάτοχος των κρυπτονομισμάτων είναι ο μοναδικός υπεύθυνος των «ιδιωτικών κλειδιών», τα οποία λειτουργούν σαν κωδικοί πρόσβασης. Εάν χαθούν ή ξεχαστούν, δεν μπορεί να ανακτηθούν, έτσι τα κρυπτονομίσματα χάνονται για πάντα. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, το 20% της προσφοράς bitcoin έχει χαθεί με αυτόν τον τρόπο.
Σύμφωνα με μια τελευταία έρευνα, βρέθηκε ότι τέσσερις δεξαμενές εξόρυξης αποτελούν το 51% της συνολικής δραστηριότητας εξόρυξης του Bitcoin, με δύο δεξαμενές εξόρυξης να κάνουν το ίδιο για το Ethereum. Επίσης διαπιστώθηκε ότι το 60 % της κίνησης του Bitcoin περιορίζεται σε τρεις μόνο παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου και ότι περίπου το 4,5% των κατόχων bitcoin ελέγχουν το 85% ολόκληρης της ομάδας bitcoin.
Επομένως, αυτή η αποκεντρωμένη τεχνολογία των κρυπτονομισμάτων, τελικά στην πράξη είναι πολύ πιο συγκεντρωτική από ό,τι πολλοί πιστεύουν. Η συγκέντρωση μπορεί να επιτρέψει πιθανή συμπαιγνία για χειραγώγηση των τιμών και θα μπορούσε να περιορίσει τη βιωσιμότητα των κρυπτονομισμάτων. Επιπλέον, η τόση μεγάλη συγκέντρωση των κρυπτονομισμάτων σε τόσα λίγα χέρια θα μπορούσαν σκόπιμα να συμφορήσουν το blockchain με «τεχνητές» συναλλαγές μεταξύ των δικών τους πορτοφολιών, προκειμένου να αυξήσουν τα τέλη που πρέπει να πληρώσουν άλλοι έμποροι για να επικυρώσουν τις συναλλαγές.
Τα κρυπτονομίσματα δεν συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά του νομίσματος. Υπάρχει όμως ζήτηση για κρυπτονομίσματα στις αγορές, από εκείνους που δεν γνωρίζουν. Ο «έξυπνος έμπορος» μπορεί να πωλήσει ότι του ζητάνε, ακόμα και κρυπτονομίσματα!. Σίγουρα κάποιοι λίγοι μυημένοι στις αγορές, κάνουν περιουσίες από τα κρυπτονομίσματα που πωλούν σε εκείνους που δεν γνωρίζουν. Εξαιτίας των smart κινητών οι εντολές για συναλλαγές μπορούν να δίνονται στιγμιαία. Αυτό αυξάνει τους υποψήφιους αγοραστές οι οποίοι μπορεί να προέρχονται από όλο τον κόσμο. Υπάρχουν τόσοι πολλοί αγοραστές που παρόλο ότι κυκλοφορούν πάνω από 8.000 κρυπτονομίσματα υπάρχει ακόμα σημαντική ζήτηση. Σε τέτοιες αγορές λέγεται ότι ένας τρόπος να κάνει κάποιος μια «μικρή περιουσία» είναι να διαθέσει μια «μεγάλη περιουσία» να αγοράσει κρυπτονομίσματα! Θα πρέπει να είναι ευχαριστημένος εάν θα του μείνει «μια μικρή περιουσία».
*O Γιώργος Ατσαλάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης