Η ενεργειακή κρίση «ταρακουνάει» την Ευρώπη: Ο ρόλος της Ρωσίας -Μέτρα στήριξης 500 εκατ. ευρώ από την κυβέρνηση

Στο τραπέζι των «27» της ΕΕ θα βρεθεί το ενεργειακό ζήτημα κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής στις 21 και 22 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες.

Όπως είχε αναφέρει και το Bloomberg, η ΕΕ εξετάζει το ενδεχόμενο να απευθυνθεί ως ένωση στην ενεργειακή αγορά, προκειμένου όλες οι χώρες-μέλη να προμηθευτούν από κοινού φυσικό αέριο, ώστε να ενισχύσουν την ενεργειακή ανθεκτικότητα του μπλοκ και να αποφύγουν, παράλληλα, ενδεχόμενο σοκ αύξησης τιμών στο άμεσο μέλλον.

Η εργαλειοθήκη της Ένωσης για την αναχαίτιση της ακρίβειας αναμένεται να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:

• Απαλλαγές ή μειώσεις φόρων.
• Παύση αποπληρωμής φόρων για νοικοκυριά και εταιρείες.
• Αναζήτηση μακροπρόθεσμων συμφωνιών για ανανεώσιμες πηγές ρεύματος.
• Αφαίρεση της χρηματοδότησης των ανανεώσιμων πηγών από τους λογαριασμούς ρεύματος.
• Πλαφόν τιμών.
• Έκτακτη οικονομική βοήθεια για τους πιο αδύνατους.

Δύσκολη οικονομική συγκυρία

Οι τιμές του φυσικού αερίου και του ρεύματος εκτοξεύθηκαν σε ιστορικά υψηλά, καθώς η Ευρώπη μπαίνει σταδιακά στη χειμερινή περίοδο, οδηγώντας ενεργειακούς βιομηχανικούς κολοσσούς να περικόψουν την παραγωγή. Την ίδια ώρα, η εικόνα από την αγορά ενέργειας δημιουργεί ανησυχία για εκτόξευση στους λογαριασμούς των νοικοκυριών.

Η άνοδος στις τιμές συμπίπτει με την αύξηση της ζήτησης, καθώς οι χώρες της Ευρώπης εξέρχονται από τα lockdown που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά και την περιορισμένη προμήθεια από τη Ρωσία και τη Νορβηγία. Παρότι η ρωσική Gazprom υποστηρίζει πως εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της, όπως απορρέουν από τις διακρατικές συμφωνίες, ο ενεργειακός κολοσσός προσφέρει λίγες, αν όχι μηδαμινές, επιπλέον προμήθειες φυσικού αερίου.

Η Ευρώπη «όμηρος» του Πούτιν

Ένα πράγμα κατέστη σαφές, σύμφωνα με ειδικούς, από τη στιγμή που ο Πούτιν άφησε την περασμένη εβδομάδα ανοικτό το ενδεχόμενο να αυξήσει η χώρα του τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη: ότι η Γηραιά Ήπειρος είναι όμηρος της Ρωσίας, η οποία περιμένει από τη Γερμανία να επικυρώσει το αμφισβητούμενο πρότζεκτ του αγωγού Nord Stream 2, που θα μεταφέρει περισσότερο ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω της Βαλτικής.

Ο κόστους 11 δισ. δολαρίων αγωγός έχει ολοκληρωθεί, προς ενόχληση των ΗΠΑ, που εξέφραζαν επί χρόνια τις έντονες αντιρρήσεις τους προειδοποιώντας ότι το έργο θέτει σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και ότι η Μόσχα αργά ή γρήγορα θα το εκμεταλλευτεί ως μοχλό πίεσης. «Η Ευρώπη είναι πλέον όμηρος της Ρωσίας όσον αφορά στην προμήθεια ενέργειας», σχολίασε ο Τίμοθι Ας της Bluebay Asset Management προ ημερών. «Είναι ξεκάθαρο ότι η Ρωσία έχει την Ευρώπη εκεί που θέλει και η Ευρώπη είναι πολύ αδύναμη για να αντιδράσει», είπε, κάνοντας λόγο για μια μορφή «ενεργειακού εκβιασμού». «Η Ευρώπη δειλιάζει επειδή φοβάται ενόψει του χειμώνα ότι η Ρωσία θα κλείσει κι άλλο τις στρόφιγγες και θα την αφήσει να παγώσει μέχρι να περάσει το δικό της και να εγκριθεί ο Nord Stream 2».

Πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι η Ρωσία μείωσε σκόπιμα τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη για να επιταχυνθεί η επικύρωση του Nord Stream 2. To Κρεμλίνο το διέψευσε, βέβαια, με τον εκπρόσωπο του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, να αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη της Μόσχας στην ενεργειακή κρίση της Ευρώπης. Ωστόσο, ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης, Αλεξάντερ Νόβακ, επεσήμανε ότι η επικύρωση του αγωγού στη Γερμανία θα βοηθήσει στην πτώση των τιμών της ενέργειας. Η ταχεία επικύρωσή του ήταν εξαρχής το σχέδιο της Μόσχας, λέει ο Ας, προσθέτοντας ότι «οι αγορές είναι πραγματικά αφελείς αν πιστεύουν ότι η Μόσχα θα κάνει οτιδήποτε για να εκτονωθεί η κρίση στην Ευρώπη πριν από την έγκριση της λειτουργίας του Nord Stream 2». Oι αρμόδιες Αρχές στη Γερμανία δεν έχουν δώσει τέτοια δείγματα μέχρι στιγμής, τονίζοντας ότι θα πρέπει να αποδειχθεί ότι το πρότζεκτ δεν αντιβαίνει στους κανόνες του ανταγωνισμού και μπορεί να επιβληθούν πρόστιμα αν αρχίσει η τροφοδοσία με ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία πριν από το αναγκαίο «πράσινο φως».

Ο Μάικ Φούλγουντ του Oxford Institute for Energy Studies συμφωνεί ότι η όποια απόφαση για αύξηση της τροφοδοσίας της Ευρώπης με φυσικό αέριο από τη Ρωσία είναι «πολιτική» και συνδέεται άμεσα με την επικύρωση του NS2. «Βασικά η κατάσταση για τη Ρωσία έχει ως εξής: αν εγκρίνετε τον Nord Stream 2, θα στείλουμε λίγο αέριο για να δείξουμε ότι τηρούμε τις υποσχέσεις μας». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο διευθύνων σύμβουλος της Macro Hive, Μπιλάλ Χαφέζ, τόνισε ότι κατά τη γνώμη του «η Ρωσία χρησιμοποίησε αυτή την ενεργειακή κρίση για να επωφεληθεί από την κατάσταση και να προσπαθήσει να πιέσει για επίσπευση της λειτουργίας του αγωγού. Και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ίσως περιόρισαν τις ροές μέσω των αγωγών που διέρχονται από την Ουκρανία για να πιέσουν τη Γερμανία και την ΕΕ να επιταχύνουν τη χρήση του NS2».

Τείχος προστασίας ύψους 500 εκατ. ευρώ από την κυβέρνηση

Την ίδια στιγμή, ένα «τείχος» προστασίας, ύψους 500 εκατ. ευρώ, υψώνει η κυβέρνηση προκειμένου να αποκοπεί το ισχυρό κύμα ανατιμήσεων στον τομέα της ενέργειας.

Τα μέτρα ενίσχυσης των νοικοκυριών ανακοινώθηκαν από τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα και τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Θεόδωρο Σκυλακάκη. Οι βασικοί άξονες του σχεδίου είναι δύο και εστιάζουν στο ηλεκτρικό ρεύμα και στη θέρμανση.

Με τα νέα μέτρα:

• Διπλασιάζεται η επιδότηση στην έκπτωση του ηλεκτρικού ρεύματος έως το τέλος του έτους, με ειδική μέριμνα για τα ευάλωτα νοικοκυριά. Το συνολικό κόστος ανέρχεται σε 326 εκατ. ευρώ.
• Διευρύνονται τα κριτήρια για το επίδομα θέρμανσης. Το επίδομα αυξάνεται κατά 36% για νοικοκυριά χωρίς παιδιά, κατά 49% για νοικοκυριά με ένα παιδί, κατά 59% για νοικοκυριά με δύο παιδιά και κατά 68% για νοικοκυριά με τρία παιδιά. Για κάθε προστατευόμενο παιδί αυξάνεται κατά 20% (αντί για 10% που ίσχυε). Το ελάχιστο επίδομα αυξάνεται από 80 ευρώ σε 100 ευρώ και ο αριθμός όσων νοικοκυριών καλύπτονται υπερβαίνει το ένα εκατομμύριο. Το συνολικό κόστος ανέρχεται σε 168 εκατ. ευρώ.

Να σημειωθεί ότι το επίδομα θέρμανσης καλύπτει την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης, φυσικού αερίου, υγραερίου, καυσόξυλων κ.ά. Ο καταναλωτής θα πρέπει να παραγγείλει διπλή ποσότητα για να διεκδικήσει το επίδομα. Παράδειγμα: Για επίδομα ύψους 200 ευρώ πρέπει να βάλει πετρέλαιο αξίας 400 ευρώ.

Τι σημαίνει ο διπλασιασμός της επιδότησης στο ρεύμα

Μέχρι στιγμής, οι καταναλωτές δεν έχουν δει τα οφέλη της επιδότησης στο ρεύμα. Η επιδότηση στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας αφορά το τετράμηνο Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου και αυξάνεται από τα 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα σε 60 ευρώ ανά μεγαβατώρα για κατανάλωση έως 300 κιλοβατώρες τον μήνα.

Αυτό σημαίνει ότι η επιδότηση ανεβαίνει, ουσιαστικά, από τα 9 στα 18 ευρώ τον μήνα. Επομένως, αν ένας τυπικός λογαριασμός έπαιρνε αύξηση της τάξης των 20 ευρώ, τότε η διαφορά που θα δει ο καταναλωτής στον λογαριασμό θα είναι μια αύξηση των 2 ευρώ.

Πρόσθετες εκπτώσεις

Επιπλέον, η ΔΕΗ θα προχωρήσει σε πρόσθετες εκπτώσεις για τις καταναλώσεις από 300 έως 600 κιλοβατώρες τον μήνα, πάνω από την έκπτωση 30% που χορηγεί από τον Αύγουστο, και απευθύνεται σύσταση στους εναλλακτικούς προμηθευτές να προχωρήσουν σε ανάλογες κινήσεις.

Για τους δικαιούχους Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου η επιδότηση διαμορφώνεται στα 80 ευρώ ανά μεγαβατώρα ή 24 ευρώ τον μήνα ώστε, όπως είχε δηλώσει σχετικά ο κ. Σκρέκας, «να μη δουν καμία αύξηση στους λογαριασμούς».

Τι ισχύει με την αύξηση επιδόματος θέρμανσης

Το ύψος του επιδόματος αυξάνεται για μια μέση οικογένεια με δύο παιδιά κατά 59%. Η αύξηση κυμαίνεται από 36% για τα νοικοκυριά χωρίς τέκνα, μέχρι 68% για νοικοκυριά με 3 τέκνα.

Αναλυτικά:

• Αυξάνεται η βάση υπολογισμού του επιδόματος, από 220 ευρώ στα 300 ευρώ (αυτό το ποσό πολλαπλασιάζεται με τις βαθμοημέρες, που αποτελούν έναν συντελεστή που κυμαίνεται από 0,12 έως 1,62, ανάλογα με το ψύχος της περιοχής).
• Το επίδομα για κάθε τέκνο θα προσαυξάνεται κατά 20%, αντί για 10% που ίσχυε έως σήμερα.
• Το ελάχιστο επίδομα αυξάνεται στα 100 ευρώ, από 80 ευρώ.
• Το μέγιστο επίδομα αυξάνεται στα 750 ευρώ, από 650 ευρώ.

Ενδεικτικά παραδείγματα ανά περιοχές:

• Στο κέντρο της Αθήνας (με συντελεστή βαθμοημέρας 0,43) για μια οικογένεια με δύο παιδιά το επίδομα θα ανέλθει, από 114 ευρώ πέρυσι, σε 181 ευρώ φέτος.
• Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης (με συντελεστή βαθμοημέρας 0,71) για μια οικογένεια με δύο παιδιά το επίδομα θα ανέλθει, από 188 ευρώ πέρυσι, σε 299 ευρώ φέτος.
• Στην Κοζάνη (με συντελεστή βαθμοημέρας 1,12) για μια οικογένεια με δύο παιδιά το επίδομα θα ανέλθει, από 295 ευρώ πέρυσι, σε 469 ευρώ φέτος.
• Στη Φλώρινα (με συντελεστή βαθμοημέρας 1,18) για μια οικογένεια με δύο παιδιά το επίδομα θα ανέλθει, από 312 ευρώ πέρυσι, σε 496 ευρώ φέτος.
• Διεύρυνση κριτηρίων ένταξης για το επίδομα θέρμανσης
• Από 12.000 για τον άγαμο, σε 14.000 ευρώ.

Σε περίπτωση οικογένειας, το επίδομα ανέρχεται σε 20.000 ευρώ, που θα προσαυξάνεται κατά 3.000 ευρώ για κάθε τέκνο, αντί για 2.000 ευρώ που ίσχυε έως σήμερα. Συνεπώς, το εισοδηματικό όριο αυξάνεται:

• Από 24.000 για την οικογένεια με δύο παιδιά, στα 26.000 ευρώ
• Από 26.000 για την οικογένεια με τρία παιδιά, στα 29.000 ευρώ

Αυξάνονται τα περιουσιακά κριτήρια:

Από 130.000 αξία ακίνητης περιουσίας για τον άγαμο, στα 180.000 ευρώ
Από 250.000 αξία ακίνητης περιουσίας για τους έγγαμους, στα 300.000 ευρώ
Με βάση τα ανωτέρω, αναμένεται να είναι επιλέξιμο το 80% των νοικοκυριών που θα καταναλώσουν τις επιδοτούμενες μορφές καυσίμου -πετρέλαιο θέρμανσης εσωτερικής καύσης (DIESEL), φυσικό αέριο, υγραέριο, καυσόξυλα και βιομάζα (πέλετ). Υπολογίζεται ότι περί τα 1,8 εκατ. νοικοκυριά καταναλώνουν τις εν λόγω μορφές καυσίμου, εκ των οποίων περί τα 1,45 εκατ. νοικοκυριά είναι επιλέξιμα για το συγκεκριμένο επίδομα.

Το 2020 υπέβαλαν αίτημα και έλαβαν το επίδομα 707.328 νοικοκυριά. Με βάση τα ανωτέρω, αναμένεται ο αριθμός των νοικοκυριών που θα αιτηθούν και θα λάβουν την ενίσχυση, λαμβάνοντας υπόψη τη διεύρυνση των κριτηρίων αλλά και το αυξημένο ενδιαφέρον λόγω αύξησης του επιδόματος, να ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο.

Eκπτωση 15% στο φυσικό αέριο

Μεταξύ άλλων, η κυβέρνηση ανακοίνωσε και μια έκπτωση 15% στην τιμή του φυσικού αερίου. Η έκπτωση θα αφορά τους προμηθευτές του καυσίμου που δραστηριοποιούνται στην αγορά λιανικής και το «κούρεμα» 15% θα εφαρμοστεί από τη ΔΕΠΑ Εμπορίας. Στόχος είναι η μείωση της τιμής να μετακυλιστεί τους οικιακούς καταναλωτές.

Στο άμεσο διάστημα, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, θα διαμορφωθεί ο μηχανισμός υπολογισμού των εκπτώσεων, ανάλογα με το πλήθος των οικιακών καταναλωτών και τον όγκο κατανάλωσης που εκπροσωπεί κάθε εταιρεία προμήθειας που δραστηριοποιείται στην αγορά και είναι πελάτης της ΔΕΠΑ Εμπορίας. Θα ακολουθήσει η διαμόρφωση και μηχανισμού πιστοποίησης για την εφαρμογή των εκπτώσεων.

Σκρέκας: Δεν θα αφήσουμε απροστάτευτα τα νοικοκυριά

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας μίλησε το πρωί της Δευτέρας στην εκπομπή «Κοινωνία Ώρα MEGA» και άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να δούμε μεγαλύτερες ενισχύσεις, στην περίπτωση που χρειαστεί. Ο κ. Σκρέκας υποστήριξε ότι «η ελληνική κυβέρνηση μαζί με την Ισπανία, ήταν στα δύο πρώτα κράτη-μέλη που κατέθεσε πρόταση κεντρικού ευρωπαϊκού μηχανισμού για να στηρίξουμε τους καταναλωτές».

Σε εκείνο το σημείο επισήμανε ότι «εμείς έχουμε προνοήσει και για μετά, δηλαδή για μετά τον Δεκέμβριο. Δεν πρόκειται να αφήσουμε απροστάτευτους τους καταναλωτές και τα νοικοκυριά. Οφείλουμε να τους στηρίξουμε, ιδίως σε μια στιγμή που η οικονομία δείχνει ότι πάει να αναπτυχθεί».

Ερωτηθείς το πότε θα τελειώσει η ενεργειακή κρίση, ο υπουργός ΠΕΝ τόνισε ότι «εκτιμούμε και σύμφωνα με τις πληροφορίες από τις διεθνείς αγορές, αυτό θα κρατήσει μέχρι την άνοιξη του 2022».