Οι ισορροπίες του τρόμου μεταξύ Ευρώπης-Ρωσίας για την Ενέργεια είναι, πλέον, προφανές ότι απειλούνται.
Αν και εξαρχής φαινόταν μάλλον ουτοπικό να πιστεύει κανείς ότι οι Ευρωπαίοι θα είχαν και την πίτα ολάκερη και το σκύλο χορτάτο, κοινώς θα επέβαλαν ασφυκτικές οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά χωρίς να ακουμπάνε το «ευαίσθητο» πεδίο της Ενέργειας, πλέον φαίνεται ότι πλησιάζει η ώρα «0».
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η πρακτική «βλέποντας και κάνοντας» δεν μπορεί να συνεχιστεί, με τις εθνικές κυβερνήσεις να επωμίζονται ήδη τεράστια κόστη στους προϋπολογισμούς τους, αλλά χωρίς να ανακουφίζουν πραγματικά νοικοκυριά κι επιχειρήσεις. Η δυσκολία για τη χρηματοδότηση εθνικών πολιτικών για την ενεργειακή κρίση γίνεται, μάλιστα, μεγαλύτερη από τη στιγμή που δεν υπάρχει πια η «ομπρέλα» της ΕΚΤ, και η άντληση κεφαλαίων από τις αγορές είναι πιο δύσκολη και σίγουρα πιο δαπανηρή.
Προ των πυλών ένα ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό «εργαλείο»
Μπαίνοντας στην τελική ευθεία για τη Σύνοδο Κορυφής στο τέλος του μήνα και χωρίς να διαφαίνεται η απαιτούμενη ομοφωνία για τις ενδεδειγμένες παρεμβάσεις στους κανόνες της κοινής ευρωπαϊκής αγοράς Ενέργειας, η προσοχή στρέφεται στις ζυμώσεις που ήδη έχουν ξεκινήσει σε τεχνικό επίπεδο, προκειμένου να «στηθεί» ένα ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό «εργαλείο», το οποίο οι χώρες θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν.
Στο τραπέζι τέθηκε επισήμως από το ESM η πρόταση για ένα νέο Ταμείο, με δύναμη πυρός 250 δισ. ευρώ, από το οποίο τα κράτη θα μπορούν να αντλούν πολύ φτηνά δάνεια, 10ετούς διάρκειας, με 3ετή περίοδο χάριτος.
Ωστόσο, η πρόταση αυτή, πριν καν συζητηθεί, μάλλον δείχνει «καμένη», καθώς οι Βόρειοι αντέδρασαν ως ήταν αναμενόμενο: κομψά αλλά ξεκάθαρα απέρριψαν την πρόταση, υποστηρίζοντας ότι δεν λύνει το πρόβλημα ένα νέο Ταμείο.
Σύμφωνα, όμως, με πληροφορίες, βρίσκεται στα σκαριά μια άλλη πρόταση.
Λύση κοντά στην πρόταση Μητσοτάκη
Η λύση που δρομολογείται είναι κοντά σε αυτό που έχει προτείνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, δηλαδή η αξιοποίηση αδιάθετων κονδυλίων από τους «κουμπαράδες» που έχουν στηθεί στις Βρυξέλλες. Ευρωπαϊκές πηγές σημειώνουν, όμως, ότι η ελληνική πρόταση για την αξιοποίηση των 230 δισ. ευρώ, από τα αδιάθετα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, «κολλάει» στους αυστηρούς κανόνες που διέπουν το Ταμείο. Αντιθέτως, υπάρχει μια άλλη πηγή: η αναδιανομή κονδυλίων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία.
Επί της ουσίας, οι Ευρωπαίοι προσανατολίζονται σε μια λύση αντίστοιχη του React EU, που στήθηκε για να συνδράμει στη μάχη κατά των οικονομικών επιπτώσεων του κορωνοϊού. Το πρόγραμμα αυτό απέκτησε δύναμη πυρός 50,6 δισ. ευρώ και ήρθε να «κουμπώσει» με το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021- 2027, με στόχο να διασφαλίσει ότι η πανδημία δεν θα ανατρέψει τις πολιτικές Συνοχής εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα μέρος αυτού του «κουμπαρά» φαίνεται, λοιπόν, ότι θα αλλάξει κατεύθυνση και θα χρησιμοποιηθεί στη μάχη κατά της ενεργειακής κρίσης.
Πώς θα λειτουργούν τα κονδύλια
Σύμφωνα με πληροφορίες, μέσω αυτών των κονδυλίων οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν προγράμματα ανάλογα με τις Επιστρεπτέες Προκαταβολές, δηλαδή έκτακτες ενισχύσεις. Το προφανές είναι ότι αυτές οι ενισχύσεις δεν μπορούν να καταλήξουν απευθείας στους οικιακούς καταναλωτές, δηλαδή στα νοικοκυριά, αλλά μπορούν να χρηματοδοτήσουν τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε αυτήν την «ευαίσθητη» αλυσίδα.
Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις Ενέργειας, προκειμένου να απορροφήσουν ή να συγκρατήσουν το δικό τους κόστος παραγωγής, άρα τελικά να φτάσουμε σε χαμηλότερες χρεώσεις στα νοικοκυριά.
Για να φτάσουμε σε αυτό το χρηματοδοτικό σχήμα είναι βέβαιο ότι θα απαιτηθούν διαβουλεύσεις, χωρίς να αποκλείεται να λειτουργήσει ως καταλύτης μια αρνητική εξέλιξη στο πεδίο της Ενέργειας.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν οι Ευρωπαίοι καταφέρουν να καταλήξουν εγκαίρως σε αυτό ή σε κάποιο άλλο σχήμα έκτακτων χρηματοδοτήσεων, θα διευκολυνθεί η κυβέρνηση ως προς την εφαρμογή των εθνικών μέτρων στήριξης, που ούτως ή άλλως θα τεθούν σε εφαρμογή. Η διαφορά είναι ότι θα ενισχυθεί και με ευρωπαϊκούς πόρους ο «κουμπαράς», επιτρέποντας έτσι είτε τη διεύρυνση της περιμέτρου είτε τη χρονική επέκταση του πλαισίου είτε και τα δύο. Είναι ενδεικτικό ότι το κόστος του Μηχανισμού, που θα ενεργοποιηθεί τον Ιούλιο, ανέρχεται σε 2 δισ. ευρώ, μόνο για ένα εξάμηνο.