Τα κρυπτονομίσματα με πιο γνωστό το Bitcoin ξεπερνούν τα 8.000. Οι νέες τεχνολογίες (κυρίως η blockchain) κατέστησαν δυνατή τη δημιουργία τους.
Στο απόγειο τους, η αγορά τους ανερχόταν στα 3 τρις δολάρια. Από τότε όμως η αξία τους έχει συρρικνωθεί στο 1 τρις, έχοντας απωλέσει πάνω από 2 τρις δολάρια. Τα κρυπτονομίσματα προσπαθούν να αντικαταστήσουν τους μεσάζοντες (όπως είναι οι τράπεζες)κατά την διακίνηση του χρήματος. Εμφανίστηκαν όμως άλλου είδους «μεσάζοντες», τα ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων όπως το FTX. Ο Sam Bankman Fried(SBF) είναι ο ιδιοκτήτης του FTX, του ήδη χρεοκοπημένου χρηματιστηρίου κρυπτογράφησης, και της Alameda Research, του χρεοκοπημένου κεφαλαίου αντιστάθμισης κρυπτογράφησης.
Η FTX παραδέχτηκε ότι πάνω από ένα εκατομμύριο πελάτες της έχουν χάσει χρήματα τα οποία ανέρχονται σε πολλά δισεκατομμύρια. Ο SBF ίδρυσε την Alameda αρχικά για να κάνει διαπραγμάτευση κρυπτογράφησης αρμπιτράζ και στη συνέχεια ίδρυσε την FTX για να έχει ένα καλύτερο ανταλλακτήριο για την Alameda. Η εμπορική εταιρεία Alameda Research του SBF φέρεται να χρωστάει στο χρηματιστήριο κρυπτογράφησης FTX, περίπου 8 - 10 διςδολάρια μετά τη λήψη δανείων που πιθανώς χρηματοδοτήθηκαν από καταθέσεις από πελάτες FTX. Τόσο το Alameda (το hedge fund) όσο και το FTX (το χρηματιστήριο) ελέγχονται κατά μεγάλο ποσοστό από τον SBF. Η FTX φέρεται να δάνεισε πάνω από το ήμισυ των κεφαλαίων πελατών της στην Alameda, η οποία στη συνέχεια χρησιμοποίησε αυτά τα κεφάλαια για να στοιχηματίσει σε άλλα κρυπτονομίσματα και να βοηθήσει άλλα εταιρείες κρυπτογράφησης που δυσκολευόταν.
Η FTX έκδιδε μάρκες (token) που ονομάζονται FTT. Οι μάρκες δεν υπόκεινται στον έλεγχο της επιτροπής κεφαλαιαγοράς καθώς δεν μοιάζουνε με μετοχές. Το FTTείναι ως ένα βαθμό ένα στοίχημα στα κέρδη της FTX.
Οι μάρκες FTT μοιάζουν με κάρτες που δίνουν προνομία στους κατόχους τους. Εάν κάποιος αγοράσει αυτές τις μάρκες, δεν παίρνει μερίδιο ιδιοκτησίας ή εγγυημένες πληρωμές τόκων από την FTX, όπως θα γινόταν σε μια μετοχή. Αντ' αυτού, λαμβάνει προνόμια όπως εκπτώσεις στις συναλλαγές.
Οι πελάτες πιστεύουν ότι η FTX δάνεισε στην Alameda καιπήρε ως εγγύηση μάρκες FTT (τα δικά της εκπτωτικά κουπόνια). Σε αυτή την περίπτωση, η πτώση της τιμής του FTT ήταν αναπόφευκτη και στην συνέχεια αποσταθεροποιήθηκε και το χρηματιστήριο FTX. Το γεγονός ότι η Alameda έχει πολλές μάρκες FTX, σημαίνει ότι δεν είναι εύκολα ρευστοποιήσιμες και αν χρειαστεί να πουληθούν αυτές οι μάρκες θα καταρρεύσουν οι τιμές τους και κυρίως όταν δεν υπάρχουν αγοραστές όπως συμβαίνει τώρα.
Λίγοι γνώριζαν τη μόχλευση εντός του συστήματος της FTX.Τα ανταλλακτήρια κρυπτογράφησης λειτουργούν από πολλές απόψεις περισσότερο σαν μεσίτες παρά σαν παραδοσιακά χρηματιστήρια. Στα χρηματιστήρια δραστηριοποιούνται οιtraders, επιτρέποντάς τους να εκτελούν εντολές μεταξύ τους, ενώ οι χρηματιστηριακές εταιρείες συναλλάσσονται απευθείας με τους πελάτες τους. Πολλές από τις δραστηριότητες της FTX είναι σε διαρκή συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, όπου οι traders διαπραγματεύονται ένα παράγωγο στα κρυπτονομίσματα συχνά με μόχλευση.
Ένα χρηματιστήριο κρυπτογράφησης πρέπει επομένως να βρει τα χρήματα για να δανείσει στους πελάτες του. Η FTXμπορεί να έχει δανειστεί αυτά τα χρήματα από την Alameda – το συνδεδεμένο hedge fund, ή μπορεί να τα έχει δανειστεί από άλλους πελάτες της. Μόλις ένα χρηματιστήριο δανείζεται και δανείζει χρήματα με αυτόν τον τρόπο, η επιχείρηση μοιάζει πολύ με τράπεζα. Και αν όλοι οι άνθρωποι από τους οποίους έχουν δανειστεί χρήματα, τα ζητήσουν για να επιστραφούν αμέσως, δεν μπορούν να τα λάβουν διότι έχουν ήδη φύγει από την εταιρεία ως δάνεια. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες ηFTX αποτιμήθηκε από τους επενδυτές της VC στα 32 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο SBF, δεν είχε πρόβλημα ρευστότητας το οποίο θα μπορούσε με κάποιο τρόπο σε βάθος χρόνου να διευθετήσει, καθώς αν μπορούσε να βρεί έναν τρόπο να πουλήσει τα περιουσιακά του στοιχεία αργά και σε δίκαιη τιμή, μπορεί να πλήρωνε ότι χρωστούσε. Δυστυχώς είχε πρόβλημα φερεγγυότητας. Σε ένα ισολογισμό φαινόταν καταθέσεις 9 δις δολαρίων, αλλά οι εκκαθαριστές βρήκαν κρυπτονομίσματα αξίας μόνο 740 εκατομμυρίων δολαρίων. Επί πλέον η εταιρία δέχθηκε χακάρισμα και έγινε παραβίαση κρυπτογράφησης 400 εκατομμυρίων δολαρίων αμέσως μετά την αίτηση πτώχευσης.
Πρόσφατα, ο κινέζος CZ, ο ιδρυτής της Binance (αντίπαλο χρηματιστήριο) ανακοίνωσε ότι κατέληξε σε μια μη δεσμευτική συμφωνία για τη διάσωση της FTX, αγοράζοντας την εταιρεία. Αλλά, την επόμενη ημέρα, η Binanceανακοίνωσε ότι τελικά δεν θα αγοράσει την FTX. Η αίτηση πτώχευσης περιλαμβάνει πάνω από 130 συνδεδεμένες επιχειρήσεις.
Η FTX προωθήθηκε σε πελάτες λιανικής, ενθαρρύνοντας ακόμη και τους ανθρώπους να καταθέσουν τους μισθούς τους στους λογαριασμούς της FTX. Η BlockFi, μια πλατφόρμα δανεισμού ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, διέκοψε πρόσφατα τις αναλήψεις πελατών, λέγοντας ότι δεν μπορούσε να λειτουργήσει ως συνήθως, λόγω της «έλλειψης σαφήνειας σχετικά με την κατάσταση» της FTX και της Alameda. Η FTX είχε διασώσει το BlockFi κατά τη διάρκεια της κρίσης κρυπτογράφησης νωρίτερα φέτος, δίνοντας της ένα δάνειο 250 εκατομμυρίων δολαρίων.
Η συνεχιζόμενη κρίση στο FTX και στο Blockfi, και πριν από αυτό, το Celsius, το Voyager, το Three Arrows Capital, το Terra and Luna και σε αυτά που θα έρθουν, αναδεικνύει τους κινδύνους που εκτίθεται το κοινό και υπογραμμίζει τα προβλήματα στα χρηματοπιστωτικά συστήματα όπου δεν υπάρχουν έλεγχοι και ισορροπίες. Ποτέ πριν τακρυπτονομίσματα δεν φαινόταν τόσο εγκληματικά, σπάταλακαι άχρηστα.
*O Γιώργος Σ. Ατσαλάκης είναι αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης - Εργαστήριο Ανάλυσης δεδομένων και Πρόβλεψης