Ενισχυμένη αγοραστική δύναμη και παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας στη Γαλλία υπόσχεται μεταξύ άλλων το οικονομικό πρόγραμμα του αριστερού συνασπισμού, τους τρεις βασικούς άξονες του οποίου - μείωση του ορίου συνταξιοδότησης, αύξηση του κατώτατου μισθού και φορολόγηση των πλουσιότερων - θέτουν υπό το μικροσκόπιό τους οικονομολόγοι για λογαριασμό της εφημερίδας Le Monde.
Την ώρα που οι αγορές και οίκοι αξιολόγησης έχουν βάλει στο μικροσκόπιο την γαλλική οικονομία στον απόηχο των εκλογών και ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρούνο Λεμέρ, προειδοποιεί για την ανάγκη εξοικονόμησης φέτος 25 δισ. ευρώ, το πρόγραμμα του Αριστερού Νέου Λαϊκού Μετώπου υπόσχεται μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο από την ανάληψη, όπως ευελπιστεί, των ηνίων της εξουσίας στη Γαλλία την κατάργηση της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης του Εμανουέλ Μακρόν, που ανεβάζει το νόμιμο ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη, αύξηση των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων και του κατώτατου μισθού και στην πορεία νόμους για την παιδεία, την υγεία, τις δημόσιες υπηρεσίες, την μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, ακόμη και τη στέγαση.
Κι όπως αναφέρει η γαλλική εφημερίδα, τα μέτρα αυτά του αριστερού συνασπισμού αντιπροσωπεύουν την έναρξη ενός πρόσθετου σχεδίου δημόσιων δαπανών ύψους 100 δισ. ευρώ έως το τέλος του ερχόμενου έτους και 150 δισ. ευρώ μέχρι το 2027, τα δύο τρίτα των οποίων θα διατεθούν για την ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών.
Το πρόγραμμα της γαλλικής αριστεράς συμμαχίας θέτει σε εφαρμογή ένα πρόσθετο σχέδιο φορολογικών εσόδων 150 δισ. ευρώ, το οποίο προορίζεται να είναι μαζικά αναδιανεμητικό, καθώς στοχεύει πολύ υψηλά εισοδήματα και μεγάλες επιχειρήσεις, παρά το καμπανάκι του επικεφαλής της κεντρικής Τράπεζας της χώρας, Φρανσουα Βιλερουά, ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για μεγαλύτερη επιβάρυνση των επιχειρήσεων με πρόσθετους φόρους και έξοδα.
Αλλά πώς αποτιμούν το πρόγραμμα της αριστερής συμμαχίας οι οικονομολόγοι; Οι απόψεις τους διίστανται ανάλογα με τους τρόπους εφαρμογής των μέτρων που θα αποφασιστούν. Η Ζυλιά Καζέ, που μετείχε στην εκπόνηση του οικονομικού προγράμματος του Νέου Λαϊκού Μετώπου, αναμένει μεγάλη ανάκαμψη της γαλλικής οικονομίας μέσω της μείωσης των ανισοτήτων. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας Oddo, Μπρινό Καβαλιέ, προβλέπει ότι η Γαλλία θα μετατραπεί σε «Βενεζουέλα χωρίς πετρέλαιο» εάν εφαρμοστούν όλα αυτά τα μέτρα.
Η κατάργηση της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης του Μακρόν στη Γαλλία
Όπως αναφέρει στο πρόγραμμά του, «μόλις έρθει στην εξουσία, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο θα καταργήσει τα διατάγματα εφαρμογής της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης. Κατά τη διάρκεια της νομοθετικής περιόδου, θα οργανώσει μια μεγάλη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους για τον καθορισμό συλλογικά των προϋποθέσεων για την επιστροφή της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 και τον αριθμό των συναφών προσόδων.»
Για τον Ξαβιέ Τιμπό, διευθυντή του Γαλλικού Παρατηρητηρίου Οικονομικών Συνθηκών (OFCE), το δημοσιονομικό κόστος από την κατάργηση της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού του Μακρόν εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους, πρωτίστως δε από την περίοδο συνεισφοράς. «Αν αυξήσουμε την περίοδο εισφορών σε 45 έτη, αντί για 42 σήμερα, με σταδιακή μετάβαση σε 44 χρόνια, μπορούμε ακόμη και να εξοικονομήσουμε χρήματα σε σύγκριση με την τρέχουσα κατάσταση» σημειώνει.
«Αλλά η χρηματοδότηση των συντάξεων δεν είναι ο μοναδικός σκοπός των μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικό δεν έχουν μόνο σκοπό τη χρηματοδότηση των συντάξεων», αντιτείνει ο Ζιλμπέρ Σετ, καθηγητής Οικονομικών στο Neoma Business School. Πάνω απ' όλα, είναι ένας τρόπος τόνωσης της οικονομίας μέσω της αύξησης της προσφοράς εργασίας. Έτσι, η τρέχουσα μεταρρύθμιση θα αποφέρει μεν ελάχιστα για τη χρηματοδότηση των συντάξεων, λόγω πολυάριθμων κοινωνικών διατάξεων, αλλά τελικά θα οδηγήσει στη δημιουργία 350.000 θέσεων εργασίας και 1% επιπλέον Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος που, μέσω εισφορών, θα αποφέρει σχεδόν 13 δισ. έσοδα στο Δημόσιο». Πράγμα που σημαίνει ότι η αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης, που προώθησε ο Μακρόν, βελτιώνει το ποσοστό απασχόλησης, έναν από τους μοχλούς της οικονομίας.
Αύξηση του κατώτατου μισθού
Το πρόγραμμα του αριστερού συνασπισμού Ανυπόταχτης Γαλλίας, Σοσιαλιστών, Πρασίνων και Κομμουνιστών υπόσχεται αύξηση κατά 14% του κατώτατου μισθού, στα 1.600 ευρώ καθαρά.
Για τον Τιμπό «δεν είναι καλή ιδέα», αφού, όπως σημειώνει, «λόγω της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής στον πληθωρισμό, ο κατώτατος μισθός στη Γαλλία αυξήθηκε κατά σχεδόν 10%, κι έχει ήδη την υψηλότερη ισοτιμία αγοραστικής δύναμης στην Ευρώπη με το 17% των εργαζομένων να αμείβονται με τον κατώτατο μισθό. Θα δημιουργηθεί μια παγίδα χαμηλών μισθών και θα υπονομευτούν οι μισθολογικές διαπραγματεύσεις στις επιχειρήσεις. Πέραν τούτου το OFCE εκτιμά ότι το μέτρο θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια σχεδόν 30.000 θέσεων εργασίας. Τέλος, το δημοσιονομικό κόστος, λόγω της μηχανικής αύξησης των απαλλαγών από τις κοινωνικές επιβαρύνσεις, θα ανέλθει στα επτά δισ. ευρώ.»
Στο επίκεντρο των αντιπαραθέσεων βρίσκεται το θέμα των επιπτώσεων στις επιχειρήσεις, οι απολύσεις, ακόμη και οι χρεοκοπίες από την αύξηση του κατώτατου μισθού, που οραματίζεται ο αριστερός συνασπισμός. «Οι ισχυρές αυξήσεις στον κατώτατο μισθό στην Ισπανία, τη Γερμανία ή τον Καναδά δεν έχουν δείξει αρνητική επίδραση στην απασχόληση», διαβεβαιώνει ο Κλεμάν Καρμπονιέ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Paris-VIII, ο οποίος συμμετείχε στην ανάπτυξη του προγράμματος του Νέου Λαϊκού Μετώπου.
Το 2022, ομάδα εμπειρογνωμόνων για τον κατώτατο μισθό, υπό την προεδρία του Ζιλμπέρ Σετ, κάλεσε ειδικούς να αποτιμήσουν την επίπτωση μιας αύξησης του κατώτατου μισθού στην απασχόληση και είχαν διαπιστώσει μια «αρνητική και ισχυρή ελαστικότητα όταν το επίπεδο του κατώτατου μισθού είναι υψηλό». Ο Ξαβιέ Ζαραβέλ, καθηγητής στο London School of Economics (LSE), παραθέτει μελέτη του οικονομολόγου Ατίλα Λίντνερ, σύμφωνα με την οποία η απότομη αύξηση του κατώτατου μισθού στην Ουγγαρία είχε οδηγήσει στην κατάργηση του 10% των αμειβόμενων με κατώτατο μισθό θέσεων εργασίας της χώρας, κυρίως επειδή οι εταιρείες δεν κατάφεραν να μετακυλήσουν το επιπλέον κόστος στους καταναλωτές.
Όλα εξαρτώνται από τον ρόλο του κατώτατου μισθού. «Αν, όπως στη Γαλλία, το μέτρο αφορά σχεδόν το 20% των εργαζομένων, θα βελτιώσει την κατάσταση των ενδιαφερόμενων , αλλά θα δώσει ένα αίσθημα εξαθλίωσης στους άλλους.»
Φόροι: Πολύπλοκη εφαρμογή του προγράμματος του αριστερού συνασπισμού
Το αριστερό Νέο Λαϊκό Μέτωπο υπόσχεται στο οικονομικό του πρόγραμμα την κατάργηση « αναποτελεσματικών, άδικων και ρυπογόνων φορολογικών παραθυριών (25 δισ. ευρώ)», αύξηση του φόρου κληρονομιάς, καθιέρωση δεκατεσσάρων κλιμακίων φόρου εισοδήματος για να γίνει πιο προοδευτική, προοδευτικότητα της γενικευμένης κοινωνικής εισφορά, (έσοδα 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ), άρση του «ενιαίου φόρου», ώστε το εισόδημα από κεφάλαιο να φορολογείται στο ίδιο επίπεδο με το εισόδημα από την εργασία (έσοδα 2,7 δισ. ευρώ).»
Σύμφωνα με την οικονομολόγο Άν -Λορ Ντελάτ, που μετείχε στην εκπόνηση του προγράμματος του αριστερού συνασπισμού, λόγω της τεταμένης δημοσιονομικής κατάστασης και εκείνης των δημόσιων υπηρεσιών, πρέπει να συγκεντρωθούν έσοδα για να χρηματοδοτηθεί το σχέδιο δημοσίων δαπανών των 150 δισεκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2027, με τρεις στόχους: την μεγάλη κληρονομιά (άνω των πέντε εκατ. ευρώ), τα υψηλά εισοδήματα και τις πολυεθνικές. Όπως λέει, οι προθέσεις του προγράμματος είναι να επικεντρωθεί το μεγαλύτερο μέρος της προσπάθειας στα περιουσιακά στοιχεία του πλουσιότερου 1% του γαλλικού πληθυσμού, μέσω της μεταρρύθμισης του ISF (φόρος αλληλεγγύης στον πλούτο) και του φόρου κληρονομιάς.
Οι παγίδες είναι αναρίθμητες, σημειώνει η Le Monde, και είναι οι ίδιες, στις οποίες σκόνταψαν οι προηγούμενες σοσιαλιστικές κυβερνήσεις: κινητικότητα του πλούτου των πλουσιότερων, που δεν είναι επενδεδυμένος πλέον σε ακίνητα στη Γαλλία, τιμωρία των ιδιοκτητών επιχειρήσεων, αποδυνάμωση των ΜΜΕ και των επενδύσεων και επομένως, τελικά, μια φορολόγηση που θα υποστηρίζεται κυρίως από το πλουσιότερο 10% του γαλλικού πληθυσμού ( με καθαρό μηνιαίο μισθό άνω των 4.200 ευρώ). «Σχετικά με τη μεταρρύθμιση της φορολογίας εισοδήματος, η πρόθεση είναι να τροποποιηθεί η κατανομή της, δηλαδή να αυξηθεί ο φόρος στο 10% των υψηλότερων εισοδημάτων, σταδιακά, προκειμένου να μειωθεί ο φόρος στο υπόλοιπο 90%», διαβεβαιώνει η Αν -Λορ Ντελάτ.
«Υπάρχει δημοσιονομική δυνατότητα για τους φόρους», σημειώνει ο Ξαβιέ Τιμπό, «αλλά δεν θα υπερέβαινε τα 100 δις, είναι αμφίβολο. Φτάνουμε στο κατώφλι της δήμευσης». Με άλλα λόγια, το αποτέλεσμα θα είναι η εξαθλίωση των φορολογουμένων, αφού στον φόρο εισοδήματος θα προστεθεί η προοδευτική CSG, η πρόσθετη εισφορά στις συντάξεις.
Αυτή η περίπτωση είναι πολύ γνωστή στην οικονομική βιβλιογραφία, με την καμπύλη Laffer, που πήρε το όνομά της από τον Αμερικανό οικονομολόγο Άρθουρ Λάφερ, η οποία υπολογίζει έναν μέγιστο συντελεστή πέρα από τον οποίο ο υπερβολικός φόρος σκοτώνει τον φόρο. «Εκεί είμαστε», παρατηρεί ο Jean Pisani-Ferry. Το επίπεδο φορολογίας στη Γαλλία είναι ήδη από τα υψηλότερα στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). «Υπάρχουν λιγότερο δαπανηροί τρόποι για τη μείωση των ανισοτήτων», λέει ο Ξαβιέ Ζαραβέλ, αναφέροντας ιδίως τις επενδύσεις στην Παιδεία για την αύξηση της κοινωνικής κινητικότητας.
Ωστόσο, για κάποιους, αυτή η συζήτηση, όπως και για άλλα μέτρα, έχει σταματήσει με την τριχοτόμηση της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, η οποία θα επιβάλει συμβιβασμούς σε όσους θέλουν να κυβερνήσουν. Όπως συνοψίζει ο Ολιβιέ Μπλανσάρ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, «το ερώτημα τώρα είναι αν μπορούμε να φανταστούμε ένα οικονομικό πρόγραμμα που παίρνει μακρονιστικά στοιχεία και στοιχεία του προγράμματος του Νέου Λαϊκού Μετώπου και το οποίο θα είναι αποδεκτό από την πλειοψηφία των βουλευτών. Αυτό δεν μου φαίνεται αδύνατο. Όσο παίρνουν θέσεις οι πολιτικοί, νομίζω ότι οι οικονομολόγοι μπορούν να συνεισφέρουν».