Τυχόν επίθεση που θα διατάξει ο Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία θα προκαλέσει έντονους κλυδωνισμούς στην αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης, μεσούντος του χειμώνος και με τις τιμές της ενέργειας να βρίσκονται στα ύψη.
Eξ ου και οι προσπάθειες αναζήτησης από την ΕΕ εναλλακτικών πηγών ή αυξημένων προμηθειών φυσικού αερίου με τη συνδρομή των ΗΠΑ.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συζήτησε προ ημερών με τον εμίρη του Κατάρ το ενδεχόμενο προμήθειας πρόσθετων ποσοτήτων φυσικού αερίου. Την Παρασκευή η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον θα βρεθεί στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, με αίτημα την αύξηση της ροής, ενώ στις 7 Φεβρουαρίου θα συνεδριάσει και το Συμβούλιο Ενέργειας ΗΠΑ-ΕΕ.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το Politico παρουσιάζει υπό μορφήν ερωταποκρίσεων τις πιθανές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου σε συνάρτηση με τις κινήσεις της Ρωσίας.
Θα κλείσει ο Πούτιν τις στρόφιγγες;
Μια πλήρης διακοπή της ροής του ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη -μολονότι η Ρωσία έστελνε σχετικά σήματα, σύμφωνα με τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας Ζοζέπ Μπορέλ- εξακολουθεί να θεωρείται απίθανη, καθώς η Μόσχα «βγάζει πολλά λεφτά απ’ αυτό», όπως επισημαίνει ο Μάικ Φούλγουντ, ερευνητής του Ινστιτούτου Ενεργειακών Σπουδών της Οξφόρδης.
«Ακόμη κι αν η Ρωσία άντεχε για κάποιο διάστημα τις απώλειες [από τα εισοδήματα], μια τέτοια κίνηση θα έπληττε τη φήμη της ως αξιόπιστου εταίρου», συμπληρώνει.
Ωστόσο, η εντεινόμενη προθυμία της Δύσης να επιβάλει κυρώσεις στον Nord Stream 2 ή να αποσυνδέσει τη Ρωσία από το διεθνές σύστημα χρηματοοικονομικών συναλλαγών SWIFT θα μπορούσε να πυροδοτήσει αντίποινα από τη Ρωσία, με την Gazprom να υποστηρίζει ότι σε μια τέτοια περίπτωση ότι δεν θα μπορεί να προμηθεύει φυσικό αέριο, γιατί δεν θα μπορεί να πληρωθεί γι’ αυτό.
Συμφέρει τον Πούτιν να διακοπεί η ροή φυσικού αερίου;
Ο Ρώσος πρόεδρος έχει επανειλημμένα τονίσει ότι τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια πρέπει να εκπληρώνονται και δεν θέλει να δώσει την εντύπωση ότι καταστρατηγεί τα συμφωνημένα, καθώς εκκρεμεί η πιστοποίηση του αγωγού Nord Stream 2 από τις αρμόδιες γερμανικές και κοινοτικές αρχές αργότερα φέτος.
Ωστόσο, η Ρωσία θα μπορούσε να σταματήσει τη ροή φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, αλλά να συνεχίσει την τροφοδοσία των πελατών της στη βορειοδυτική Ευρώπη μέσω του πρώτου Nord Stream και του αγωγού Yamal που περνά από τη Λευκορωσία, και της Τουρκίας, της Βουλγαρίας, τη Σερβίας, της Κροατίας και της Ουγγαρίας μέσω του TurkStream.
Αυτό, σύμφωνα με τον Χένινγκ Γκλόισταϊν, ειδικό του Eurasia Group σε θέματα ενέργειας, είναι και το πιθανότερο σενάριο, καθώς συνεχίζει να σιγοβράζει η κρίση στο Ουκρανικό αλλά παραμένει κυρίως διπλωματική, αφού επιτρέπει στη Ρωσία να συνεχίσει να ασκεί σταθερή πίεση στην ΕΕ στη διάρκεια του χειμώνα, διατηρώντας στο χαμηλότερο δυνατό, πλην νόμιμο, βάσει των υφιστάμενων συμβολαίων, επίπεδο τη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Τα αποθέματα φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση
Σε περίπτωση, πάντως, που η Ρωσία κλείσει τις στρόφιγγες τον Φεβρουάριο, τα αποθέματα φυσικού αερίου της ΕΕ μπορεί να φθάσουν μέχρι και τον Απρίλιο, σύμφωνα με ειδικούς σε θέματα ενέργειας της δεξαμενής σκέψης Bruegel.
Αν όμως ο χειμώνας είναι δριμύτερος τότε τα αποθέματα μπορεί να εξαντληθούν μέχρι τα τέλη Μαρτίου και τα κράτη-μέλη μπορεί να κερδίσουν λίγο χρόνο αν αντί για φυσικό αέριο χρησιμοποιήσουν πετρέλαιο και λιγνίτη. Πιο δραστικές επιλογές θα ήταν η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής και της θέρμανσης σε κρατικές υπηρεσίες, όσο οι εργαζόμενοι είναι σε καθεστώς τηλεργασίας.
Πέραν τούτων, ουδείς μπορεί να γνωρίζει αν χώρες όπως η Ιταλία και η Γερμανία, που έχουν τις μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου στις δεξαμενές τους, θα δέχονταν να τις μοιραστούν με γειτονικά τους κράτη.
Ποιες χώρες της ΕΕ θα δέχονταν το σφοδρότερο πλήγμα;
Φινλανδία, Λετονία, Εσθονία, Βουλγαρία, Σλοβακία, Κροατία και Τσεχία είχαν προμηθευτεί το 2020 πάνω από τα δύο τρίτα του φυσικού αερίου που χρειάζονταν από τη Ρωσία.
Αυστρία, Ελλάδα, Γερμανία, Ιταλία, Λιθουανία, Πολωνία, Ουγγαρία και Σλοβενία είχαν προμηθευτεί από τη Ρωσία πάνω από το 40% του δικού τους φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με προσομοιώσεις της διαχειρίστριας του ευρωπαϊκού δικτύου αγωγών ΕΝTSOG, μια διακοπή για ένα δίμηνο, μεσούντος του χειμώνα, της ροής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας θα ήταν διαχειρίσιμη εφόσον συνέχιζαν να λειτουργούν ο Nord Stream και ο TurkStream, συνεχιζόταν η ροή από τη Νορβηγία και μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αποθέματα από τις δεξαμενές καθώς και υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG).
Σε αυτό το σενάριο, η Αυστρία, η Τσεχία, η Δανία, η Κροατία, η Πολωνία, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Σουηδία θα έπρεπε να κόψουν κατά 7% την τροφοδοσία των αγορών τους με φυσικό αέριο, και να αυξήσουν στο μέγιστο τις εισαγωγές LNG οι σχετικές εγκαταστάσεις σε Βέλγιο, Γαλλία, Κροατία, Ιταλία, Ολλανδία και Βρετανία.
Τα κράτη που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην ΕΕ
Νορβηγία και Αζερμπαϊτζάν δεν μπορούν να αυξήσουν βραχυπρόθεσμα τις παραδόσεις φυσικού αερίου. Η Αλγερία θα μπορούσε να το κάνει προς την Ισπανία μέσω του αγωγού GME, αλλά μια διαμάχη με το Μαρόκο έχει αφήσει τον αγωγό ανενεργό από τον περασμένο Οκτώβριο. Έτσι, μόνον οι εισαγωγές LNG θα μπορούσαν να αυξηθούν στην Ευρώπη.
Οι ΗΠΑ εξάγουν το 70% του υγροποιημένου φυσικού αερίου τους στις ευρωπαϊκές αγορές, εκμεταλλευόμενες την αύξηση των τιμών στη Γηραιά Ήπειρο, ενώ και το Κατάρ θα μπορούσε να σπεύσει σε βοήθεια. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Τζέιμς Χάκστεπ, αναλυτή της S&P Global Platts, «το LNG, ρεαλιστικά μιλώντας, δεν πρόκειται να καλύψει πάνω από το ένα τέταρτο του κενού μιας διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου».