Αποκαλυπτική νέα συγκριτική μελέτη για τη φορολογική επιβάρυνση στα καπνικά και τα κίνητρα στα κυκλώματα λαθρεμπορίας.
Ένας ευρέως διαδεδομένος μύθος είναι ότι η Ελλάδα έχει ακόμα φθηνά τσιγάρα σε σχέση με την Βόρεια Ευρώπη. Η πραγματικότητα είναι όμως, ότι η κρίσιμη παράμετρος δεν είναι η λιανική τιμή, η οποία είναι πάντα συναρτώμενη με το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών. Ο κρίσιμος παράγοντας είναι το ύψος των φόρων σε σχέση με τη λιανική τιμή κι εδώ η εικόνα αλλάζει.
Η φορολογική επιβάρυνση για την Ελλάδα είναι 85% επί της τιμής και αποτελεί μία από τις υψηλότερες φορολογίες σε όλη την Ευρώπη, ενώ βέβαια οι υπερβολικές αυξήσεις την τελευταία δεκαετία ήταν από τους βασικούς παράγοντες του γιγαντισμού του φαινομένου του λαθρεμπορίου. Ειδικότερα, από το 2010, η φορολογική επιβάρυνση επί της λιανικής τιμής των τσιγάρων - ύστερα από 10 διαδοχικές φορολογικές αλλαγές, με την τελευταία να συμβαίνει τον Ιανουάριο του 2017 έχει φθάσει σήμερα στο 85% από το 73% το 2009. Αντίστοιχα, η μέση τιμή ενός πακέτου τσιγάρων στην αγορά από 3 ευρώ το 2009 έφτασε σήμερα στα 4,18 ευρώ, ήτοι 40% αύξηση περίπου, σε μία περίοδο που το διαθέσιμό εισόδημα των νοικοκυριών σημείωνε εκ διαμέτρου αντίθετη πορεία.
To «αγκάθι» του λαθρεμπορίου
Η συγκριτική μελέτη του Tax Foundation για τους φόρους στα τσιγάρα ανά την Ευρώπη επαναφέρει το πρόβλημα στην επιφάνεια. Ως γνωστόν, προβλέπεται ένα ελάχιστο όριο Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης ανά πακέτο, που ανέρχεται σε 1,80 ευρώ, αλλά οι περισσότερες κυβερνήσεις έχουν επιβάλει πολύ υψηλότερη φορολογία είτε για λόγους δημοσιονομικούς είτε για λόγους αποτρεπτικούς, δηλαδή για λόγους υγείας. Ιρλανδία και Γαλλία έχουν τον υψηλότερο ΕΦΚ ανά πακέτο (8,42 ευρώ και 6,61 ευρώ αντιστοίχως), ενώ ο μέσος ΕΦΚ στην Ευρώπη διαμορφώνεται στα 3,34 ευρώ. Η Ελλάδα, με ΕΦΚ στα 2,74 ευρώ, κατατάσσεται στη 14η θέση, ωστόσο αυτό δεν λέει και πολλά πράγματα γιατί υπάρχει μια μικρή... λεπτομέρεια: η “έκρηξη” του λαθρεμπορίου.
Όπως σημειώνει η μελέτη του Tax Foundation, πέρα από τους ΕΦΚ, τα τσιγάρα επιβαρύνονται και με ΦΠΑ, με αποτέλεσμα η συνολική φορολογική επιβάρυνση ανά πακέτο να... ίπταται ως το 89,8% που είναι η... επίδοση της Φινλανδίας. Η Ελλάδα με ποσοστό τελικού φόρου 85% κατατάσσεται μεταξύ των επιβαρυμένων, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τα κίνητρα λαθρεμπορίας. Η ίδια η μελέτη επικαλείται, άλλωστε, την έρευνα της KPMG, με βάση την οποία υπολογίστηκε ότι το 2020 έπεσαν στην ευρωπαϊκή αγορά περί τα 34,2 δισεκατομμύρια λαθραία τσιγάρα, που αντιστοιχούν στο 7,8% της συνολικής κατανάλωσης καπνικών, με αποτέλεσμα την απώλεια 8,5 δισ ευρώ από τα αναλογούντα φορολογικά έσοδα. Ποια είναι η σχετική “επίδοση” της Ελλάδας; Έχασε την πρωτιά από τη Γαλλία, με το ποσοστό των λαθραίων τσιγάρων να υπολογίζεται στο 22,4% του συνόλου και τις απώλειες εσόδων στα 550 εκ. Ευρώ.
Στην Ελλάδα καταγράφηκε σημαντική αύξηση των παραποιημένων τσιγάρων (πρόκειται δηλαδή για προϊόντα απομίμησης), σε 1,62 δισ. τσιγάρα το 2020 έναντι 1,51 δισ. τσιγάρα το 2019 και αυτά ξεπέρασαν για πρώτη φορά την κατηγορία των illicit whites, δηλαδή των τσιγάρων που παρασκευάζονται νόμιμα, αλλά διακινούνται λαθραία σε άλλες χώρες. Η κατανάλωση της δεύτερης αυτής κατηγορίας διαμορφώθηκε σε 1,20 δισ. τσιγάρα το 2020 στην Ελλάδα έναντι 1,66 δισ. τσιγάρων το 2019.
Ανησυχητικά χαρακτηρίζονται, άλλωστε, τα ευρήματα των ελέγχων που πραγματοποιήθηκαν τους προηγούμενους μήνες, καθώς έδειξαν ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί, πλέον, διαμετακομιστικό κέντρο, σταθμό των διεθνών κυκλωμάτων για τη διακίνηση λαθραίων, αλλά στήνονται παράνομες βιοτεχνίες που “κόβουν” λαθραία τσιγάρα.