Όταν για ένα μικρό δυάρι απαιτείται ενοίκιο 300- 350 ευρώ στην καλύτερη περίπτωση, είναι προφανές ότι ο όρος “στεγαστικό πρόβλημα”, για νέους ανθρώπους αλλά και όσους διαβιούν με χαμηλές αποδοχές, δεν είναι υπερβολή.
Τα στοιχεία της κτηματαγοράς δείχνουν ότι ακόμα και στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, τα ενοίκια επέδειξαν αντοχές και δεν ακολούθησαν τις τιμές των ακινήτων, που έχασαν γύρω στο 45% σε σχέση με τα επίπεδα του 2007. Από το 2018- 2019, με την αναζωογόνηση της αγοράς ακινήτων και την επανεμφάνιση ξένων επενδυτών, τα ενοίκια άρχισαν να “τρέχουν” με ρυθμούς αναντίστοιχους των αποδοχών των εργαζομένων, ενώ ειδικά σε περιοχές όπου οι υποδομές βελτιώνονται π.χ. επεκτάσεις Μετρό, πεζοδρομήσεις, μπορεί να μιλήσει κανείς και για εκτόξευση.
Η ρίζα του προβλήματος
Αυτήν τη στιγμή περίπου 650.000 εργαζόμενοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, που ξεκινά “καθαρά” από τα 611 ευρώ, ενώ πάνω από 700.000 εργάζονται με μερική απασχόληση, δηλαδή με λιγότερα από 400 ευρώ. Αν αναλογιστεί κανείς ότι, σύμφωνα με την έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ, τα νοικοκυριά, που βρίσκονται στα χαμηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, δαπανούν περίπου το 23% του μηνιαίου διαθέσιμου εισοδήματος τους για το κόστος στέγασης, έχει την πλήρη εικόνα.
Ποια είναι η ρίζα του προβλήματος, όπου και στοχεύει ο πυρήνας του κυβερνητικού σχεδιασμού για τη στεγαστική πολιτική; Το πρόβλημα των υψηλών ενοικίων ξεκινά από τη μικρή προσφορά ακινήτων προς ενοικίαση, σε σχέση με τη ζήτηση. Από τη μια, το "πάγωμα" της οικοδομικής δραστηριότητας την περίοδο της οικονομικής κρίσης κι από την άλλη η “έκρηξη” των βραχυχρόνιων μισθώσεων ειδικά στο Κέντρο της Αθήνας αλλά και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα, περιόρισαν τη διαθεσιμότητα κατοικιών και αύξησαν τα ενοίκια.
Πώς θα πέσουν οι τιμές στα ακίνητα
Πώς μπορούν να αποκτήσουν- κυρίως οι νέοι- πρόσβαση σε φτηνότερα ενοίκια; Με αύξηση των διαθέσιμων ακινήτων προς ενοικίαση. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο πυρήνας του σχεδιασμού προβλέπει κρατικές ενισχύσεις, ως κίνητρο σε ιδιοκτήτες, προκειμένου να εκσυγχρονιστούν και να ανακαινιστούν παλιά ακίνητα που είτε είναι κλειστά είτε δεν τα πλησιάζει κανείς, καθώς δεν πληρούν απολύτως καμία από τις ελάχιστες απαιτήσεις ενός νοικοκυριού. Με αυτόν τον τρόπο θα “πέσουν” περισσότερα ακίνητα στην αγορά και θα υποχωρήσουν οι τιμές των ενοικίων.
Σημαντική παράμετρος του σχεδιασμού είναι ότι η παροχή αυτών των κρατικών ενισχύσεων θα έχει ως βασική προϋπόθεση ότι αυτά τα ακίνητα ΔΕΝ θα μπορούν να δοθούν για βραχυχρόνια μίσθωση. Μόνο τυχαία δεν ήταν, άλλωστε, η αναφορά του υπουργείου Επικρατείας, Α. Σκέρτσου, ότι το Κέντρο της Αθήνας δεν πρέπει να είναι μια απέραντη τουριστική ζώνη. Αυτή η επισήμανση ενδεχομένως, μάλιστα, να υποκρύπτει την πρόθεση της Πολιτείας να θεσπίσει ειδικούς όρους και περιορισμούς για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ειδικά στο ιστορικό Κέντρο, στο πλαίσιο των νομοθετικών αλλαγών που προετοιμάζει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Transparent, στρατηγικού συνεργάτη του STAMA Greece, το σύνολο των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης της χώρας -εξαιρουμένων των διπλοεγγραφών- είναι 187.695. Από αυτά, τα 11.328 βρίσκονται στο Λεκανοπέδιο της Αττικής (Αθήνα και Πειραιά). Να σημειωθεί ότι η μεγαλύτερη πλειοψηφία των καταχωρήσεων του λεκανοπεδίου αφορά σε διαμερίσματα. Η Θεσσαλονίκη, από την άλλη, διαθέτει 3.047 καταλύματα που νοικιάζονται στις πλατφόρμες. Πρόκειται για καταλύματα όλων των ειδών που βρίσκονται τόσο στο κέντρο της πόλης όσο και στην ευρύτερη περιοχή της.
«Πέφτουν» 200 οικόπεδα στην αγορά
Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, δεν περιλαμβάνεται στο σχεδιασμό η επιδότηση/χρηματοδότηση δανείων, υπενθυμίζοντας ότι ήδη προβλέπεται η χορήγηση στεγαστικού επιδόματος για τα πιο αδύναμα νοικοκυριά. “Με επιδοτήσεις δεν λύνεται το πρόβλημα του πληθωρισμού των ενοικίων” συμπληρώνουν.
Για τη χρηματοδότηση των παρεμβάσεων, που θα περιλαμβάνει η στεγαστική πολιτική την οποία θα ανακοινώσει ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, θα αξιοποιηθεί ο “κουμπαράς” της ΔΥΠΑ, δηλαδή του πρώην ΟΑΕΔ. Αυτήν τη στιγμή διαθέτει 1- 1,5 δισ ευρώ από εισφορές υπέρ του πρώην ΟΕΚ, τα οποία με απόφαση του δ.σ. μπορούν να διατεθούν ΚΑΙ για την άσκηση στεγαστικής πολιτικής. Επιπλέον, η ΔΥΠΑ έχει και “προίκα” περίπου 200 οικοπέδων, τα οποία μπορούν να διατεθούν είτε για εμπορική χρήση “αυγατίζοντας” έτσι τα έσοδα της είτε για κατοικίες.
Μεσομακροπρόθεσμα, θα αποδώσει καρπούς και το "ξεκαθάρισμα" των ακινήτων του Δημοσίου, που “τρέχει” εδώ και ενάμιση χρόνο, προκειμένου να αξιοποιηθούν και για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής. Για παράδειγμα, με τις μαζικές μετακινήσεις υπουργείων στον υπό διαμόρφωση χώρο του πρώην εργοστασίου της ΠΥΡΚΑΛ, θα εξασφαλιστούν και ακίνητα και πόροι (40 εκ ευρώ).