Σε μια περίοδο όπου οι παγκόσμιες ισορροπίες αναδιαμορφώνονται με πρωτοφανή ταχύτητα, η επανεκλογή του Donald Trump στον προεδρικό θώκο των ΗΠΑ αποτελεί ορόσημο για τις διατλαντικές σχέσεις και την παγκόσμια γεωπολιτική τάξη.
Ειδικότερα για την Ελλάδα και την Ευρώπη, η εξέλιξη αυτή φέρνει ελπιδοφόρες προοπτικές, αλλά και σημαντικές προκλήσεις.
Εμπορικές Σχέσεις και Επενδύσεις
Η πολιτική «America First» που προώθησε ο Trump κατά την πρώτη του θητεία άφησε το αποτύπωμά της στη διεθνή οικονομία, προκαλώντας αλλαγές στις εμπορικές σχέσεις με την ΕΕ. Τώρα, στη δεύτερη θητεία του, αναμένεται να κρατήσει παρόμοια στάση. Η στρατηγική του είναι άλλωστε γνωστό πως περιλαμβάνει ενίσχυση της αμερικανικής βιομηχανίας και περαιτέρω αύξηση δασμών σε εισαγωγές, με έμφαση όχι μόνο στην Κίνα αλλά και σε ευρωπαϊκές χώρες. Αυτή η στάση ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τις τιμές αγαθών στις ΗΠΑ και να εντείνει τις πιέσεις στον πληθωρισμό.
Ωστόσο, για την Ελλάδα, αυτή η δυναμική δημιουργεί ευκαιρίες, καθώς η χώρα παραμένει στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι δεσμοί μας ενισχύονται από την αυξανόμενη σημασία της Ελλάδας στην ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής, ιδιαίτερα μέσω της διαφοροποίησης ενεργειακών πηγών και δικτύων. Οι αμερικανικές επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού και των ακινήτων έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ η διεύρυνση συνεργασιών σε υποδομές και τεχνολογία αποτελεί βασικό σημείο ενδιαφέροντος.
Επιπλέον, η προσέγγιση της κυβέρνησης Trump στο ΝΑΤΟ και στις δαπάνες άμυνας πιθανόν να ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας και αξιοπιστίας. Οι πρόσφατες επενδυτικές πρωτοβουλίες και οι ευκαιρίες σε τομείς όπως η ενέργεια και οι κατασκευές μπορούν να εδραιώσουν περαιτέρω τη στρατηγική συνεργασία με τις ΗΠΑ.
Γεωπολιτικές Εξελίξεις και Ασφάλεια
Η επανεκλογή του Donald Trump θα μπορούσε να φέρει σημαντικές γεωπολιτικές αλλαγές που αφορούν την ασφάλεια και την άμυνα, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο. Η απαίτηση των ΗΠΑ για αυξημένες αμυντικές δαπάνες από τα μέλη του ΝΑΤΟ ενδέχεται να ανανεωθεί, δημιουργώντας πιέσεις σε χώρες με περιορισμένα οικονομικά περιθώρια. Παράλληλα, ο Trump έχει εκφράσει επανειλημμένα σκεπτικισμό για το ΝΑΤΟ, φθάνοντας στο σημείο να απειλεί με απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμμαχία, κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά την ισορροπία ασφαλείας στην Ευρώπη και να ενθαρρύνει τη μεγαλύτερη αυτονομία της ΕΕ στον τομέα της άμυνας. Οι εξελίξεις αυτές καθιστούν ακόμα πιο στρατηγικά σημαντική την χώρα μας ως πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Προστατευτισμός και Ευρωπαϊκή Συνοχή
Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ τονίζουν την ανάγκη για μία πιο στοχοπροσηλωμένη, συνεκτική και αυτόνομη ΕΕ. Σε έναν κόσμο όπου η εσωτερική πολυφωνία της Ευρώπης παραμένει πρόκληση, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και η υιοθέτηση ενός ισχυρού κεντρικού οράματος είναι κρίσιμη.
Η πράσινη μετάβαση, παρά την αμφιλεγόμενη πολιτική της πρώτης θητείας Trump, μπορεί να αποτελέσει κοινό τόπο σύγκλισης για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Η πίεση από τις αγορές και τις κοινωνίες για δράση προς αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι ισχυρή, καθιστώντας την πράσινη ανάπτυξη μία ευκαιρία συνεργασίας και ανάπτυξης των διατλαντικών σχέσεων. Η ΕΕ μπορεί να αξιοποιήσει αυτές τις πιέσεις για να ενισχύσει την αυτονομία της επαναπροσδιορίζοντας τον ρόλο της στο διεθνές σκηνικό.
Η Ανάγκη για Συνεργασία
Ανεξάρτητα από την πολιτική κατεύθυνση που θα επιλέξει ο 47ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, οι κοινές μας προτεραιότητες παραμένουν αμετάβλητες. Η προώθηση των ανοιχτών αγορών, η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ενίσχυση των δημοκρατικών αξιών και η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι προκλήσεις που ξεπερνούν τα σύνορα οποιουδήποτε κράτους. Υπενθυμίζουν τη ζωτική ανάγκη για διεθνή αλληλεγγύη και συνεργασία.
Για την Ελλάδα, κάθε αλλαγή στις παγκόσμιες ισορροπίες δύναται να αποτελέσει εφαλτήριο για πρόοδο. Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, η προσαρμοστικότητα και η στρατηγική σκέψη είναι τα κλειδιά για να μετατρέψουμε τις προκλήσεις σε ευκαιρίες.
*Ο Νίκος Μπακατσέλος είναι πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου