«Μαξιλάρι» για τα δύσκολα που μπορεί να έρθουν ή εξάντληση όλων των δυνατοτήτων για μια τελευταία έκτακτη παροχή στο τέλος του χρόνου;
Η υποβολή του Προγράμματος Σταθερότητας στις Βρυξέλλες έδωσε την αφορμή για μια ακόμα συζήτηση γύρω από το αν η σημερινή αλλά και οι επόμενες κυβερνήσεις, θα έχουν τη δυνατότητα έκτακτων παροχών, εφόσον ο Προϋπολογισμός καταγράφει υπερεισπράξεις, όπως συνέβη τα τελευταία χρόνια.
Η ερώτηση του 1 εκατομμυρίου
Ας δούμε κατ’ αρχάς τη γενική εικόνα. Τον Ιούνιο η Κομισιόν θα δώσει δημοσιονομικές κατευθύνσεις σε όλες τις χώρες, που θα ισχύουν για 4 χρόνια, χωρίς πρόβλεψη αναθεώρησης.
Οι κατευθύνσεις αυτές θα εστιάζουν στο πόσο θα μπορεί κάθε χώρα να αυξάνει τις “καθαρές” πρωτογενείς δαπάνες της ανά έτος, “πατώντας” πάνω στις παραδοχές της Κομισιόν για τη βιωσιμότητα του Χρέους μακροπρόθεσμα.
Με βάση αυτές τις κατευθύνσεις η Ελλάδα και οι υπόλοιπες χώρες, θα πρέπει να υποβάλουν στο τέλος Σεπτεμβρίου το Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο ως το 2028, κάτι που σημαίνει πολύ απλά ότι το Πρόγραμμα που υποβλήθηκε χθες στις Βρυξέλλες είναι υπό προθεσμία. Όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, ακόμα και στην περίπτωση αλλαγής κυβέρνησης, οι στόχοι ΔΕΝ μπορούν να αλλάξουν, παρά μόνο η πολιτική υλοποίησης των στόχων- κατευθύνσεων.
Πάμε τώρα στην ερώτηση του ενός εκατομμυρίου: Υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορεί η κυβέρνηση να δίνει έκτακτες παροχές (π.χ. επίδομα Χριστουγέννων) ή να νομοθετεί ελαφρύνσεις μόνιμου χαρακτήρα (π.χ. μείωση συντελεστών ΦΠΑ);
Ας πάρουμε για παράδειγμα το τι συνέβη τα τελευταία χρόνια, με τις υπερεισπράξεις ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος. Θα είναι αρκετή μια τέτοια υπεραπόδοση στα φορολογικά έσοδα; Η απάντηση κατηγορηματικά, από αρμόδιες πηγές, είναι “όχι”, καθώς ο δημοσιονομικός χώρος εφεξής θα “μετριέται” με αποκλειστικό κριτήριο τις δαπάνες. Με αυτό το δεδομένο, “χώρος” θα δημιουργείται μόνο αν “κόβονται” ή συγκρατούνται οι δαπάνες ή αν γίνονται αυξήσεις φόρων. Πρακτικά μιλάμε για δημοσιονομικά ισοδύναμα.
Υπάρχουν περιθώρια ευελιξίας; Με βάση τους νέους κανόνες, μόνο μικρά. Πρακτικά η Κομισιόν θα μετράει αν μια χρονιά πετυχαίνεις μικρότερη αύξηση δαπανών από το στόχο ή μεγαλύτερη (απόκλιση το πολύ 0,3%). Αυτές οι αποκλίσεις θα καταγράφονται σε Ειδικό Λογαριασμό (Control Account), που ενεργοποιείται από φέτος κιόλας.
Και τι θα γίνει, αν για παράδειγμα σε μια χρονιά η Ελλάδα καταφέρει να συγκρατήσει τις δαπάνες της; Πρακτικά αυτό το “μαξιλαράκι” θα μπορεί να το κρατήσει για να καλύψει υπερβάσεις δαπανών τα επόμενα χρόνια, χωρίς, όμως, να διαταράσσονται οι δημοσιονομικοί στόχοι άρα και η προοπτική μείωσης του Χρέους.
Το «παράθυρο» για φέτος
Πάμε τώρα στη φετινή χρονιά, που είναι “ειδική”, καθώς αν και οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες τίθενται σε ισχύ από το 2025, έχουν δοθεί κατευθύνσεις από τις Βρυξέλλες και για το 2024.
Υπάρχει «παράθυρο» για κάποια έκτακτη παροχή; Όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, με τα έως τώρα δεδομένα, βρισκόμαστε στην περίμετρο του ούτως ή άλλως υψηλού στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 2,1%, άρα δεν υπάρχουν περιθώρια. Με αυτό ακριβώς το δεδομένο, βρήκαν “πόρτα” οι εισηγήσεις για έκτακτο επίδομα Πάσχα.
Η κατεύθυνση της Κομισιόν είναι η αύξηση των φετινών πρωτογενών δαπανών να μην ξεπεράσει το 2,6%. Με τα έως τώρα δεδομένα, η αύξηση τους υπολογίζεται στο 2,1%, άρα εκ των πραγμάτων δημιουργείται δυνητικά ένα “μαξιλάρι”. Όσον αφορά στο σκέλος των εσόδων, αν επιβεβαιωθούν οι πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις για υπερεισπράξεις 1,5- 2 δισ ευρώ από τον Τουρισμό, υπολογίζεται ότι δημιουργείται πρόσθετο “μαξιλάρι” τουλάχιστον 500 εκ ευρώ.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο Φθινόπωρο. Συνεκτιμώντας τα δύο παραπάνω κι εφόσον επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις, θα αποφασιστεί αν αυτό το “μαξιλάρι” μπορεί να διατεθεί για έκτακτη παροχή στο τέλος του χρόνου ή αν θα κρατηθεί ως ασφάλεια για το 2025, που κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί. Είναι ενδεικτικό, ότι Γαλλία και Γερμανία κινδυνεύουν να βρεθούν στο στόχαστρο των τεχνοκρατών της Κομισιόν, ακόμα και με εκκίνηση της διαδικασίας του υπερβολικού ελλείμματος...