Τη σημασία που έχει η εγχώρια παραγωγή στην αντιμετώπιση κρίσεων και έκτακτων καταστάσεων κατέδειξε η πρόσφατη επιδημία.
Όπως επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γεώργιος Μπάλτας, Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διδάκτωρ του Warwick Business School και Διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος Μάρκετινγκ & Επικοινωνίας «είναι πλέον κατανοητό ότι η χώρα στηρίζεται στη δική της παραγωγική βάση κάθε φορά που βρίσκεται αντιμέτωπη με μία εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση».
Η επιδημία, σύμφωνα με τον κ. Μπάλτα, δημιούργησε μία διεθνή οικονομική κρίση με άγνωστη ακόμα διάρκεια, μορφή και κατάληξη. Κυβερνήσεις και επιχειρήσεις προσπαθούν να προβλέψουν και να προλάβουν τις εξελίξεις. Γίνονται επίσης προσπάθειες για συγκράτηση της ύφεσης, προστασία της απασχόλησης και νέες επενδύσεις. Οι ισχυρές οικονομίες στρέφονται στη βιομηχανία και στον σταθεροποιητικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει σε αυτό το δύσκολο και πρωτόγνωρο περιβάλλον.
Αναφερόμενος ειδικότερα στην Ελλάδα τονίζει ότι το θέμα της βιομηχανίας και της συμβολής της στην ανάκαμψη έχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον για δύο λόγους. Η Ελλάδα έχει το μεγάλο πλεονέκτημα του τουρισμού, ο οποίος όμως είναι λάθος να καθίσταται ο κεντρικός πυλώνας της οικονομίας. Η μεγάλη πτώση του τουρισμού και η συνεπακόλουθη αποσταθεροποίηση της οικονομίας επαναφέρει το ζήτημα ενός τόσο σημαντικού κλάδου, ο οποίος όμως δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν «μονοκαλλιέργεια».
Η τετριμμένη φράση «η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας είναι ο τουρισμός» δεν είναι μόνο εντελώς ανούσια - διότι ο τουρισμός δεν είναι βιομηχανία αλλά κλάδος υπηρεσιών - αλλά και δηλωτική μίας στρεβλής και μίζερης αναπτυξιακής αντίληψης. Επίσης, η Ελλάδα αντιμετώπισε μία πολυετή οικονομική κρίση με διαλυτικές επιπτώσεις στο κράτος και την κοινωνία, οι αιτίες της οποίας εντοπίζονται σε ένα οικονομικό μοντέλο στηριγμένο στην κατανάλωση, με αποβιομηχάνιση, εσωστρεφείς υπηρεσίες, υπερβολικές εισαγωγές, και εξωτερικό δανεισμό.
«Προφανώς μία χώρα δεν μπορεί να είναι αυτάρκης και επιβάλλεται να συμμετέχει στο διεθνές εμπόριο. Η συμμετοχή της όμως στο διεθνές εμπόριο πρέπει να είναι ισότιμη και να διατηρεί εύλογη ισορροπία στο ισοζύγιο των συναλλαγών. Διαφορετικά, δημιουργείται έλλειμμα στον εξωτερικό τομέα που θα χρηματοδοτηθεί εντέλει από εξωτερικό δανεισμό. Σύμφωνα δε με τη θεωρία των δίδυμων ελλειμμάτων, το δημοσιονομικό έλλειμμα και έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών συνδέονται αμφίδρομα» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μπάλτας.
Επίσης, υποστηρίζει ότι η ελληνική βιομηχανία δεν έχει ακόμα τη θέση που της αντιστοιχεί στους κρατικούς σχεδιασμούς και στην πολιτική διαβούλευση. Ταυτόχρονα, η κοινή γνώμη εκπαιδεύεται διαχρονικά στο να περιμένει μάταια «μαγικές» λύσεις στο οικονομικό πρόβλημα, χωρίς βιομηχανική ανάπτυξη. Ένας επικίνδυνος και ανόητος μύθος είναι ότι δήθεν η Ελλάδα δεν μπορεί να έχει ισχυρή βιομηχανία. Οι λόγοι για έναν τέτοιο ηττοπαθή ισχυρισμό δεν έχουν ποτέ εξηγηθεί ή έστω διατυπωθεί με σαφήνεια.
Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα είχε ισχυρή βιομηχανία στο παρελθόν και μπορεί να αποκτήσει ισχυρή βιομηχανία στο μέλλον. Η Ελλάδα έχει σήμερα πολύ αξιόλογες βιομηχανικές και μεταποιητικές επιχειρήσεις που άντεξαν στην κρίση και απέκτησαν εξωστρεφή και εξαγωγικό προσανατολισμό. H ελληνική βιομηχανία παράγει ένα ευρύ φάσμα προϊόντων “Made in Greece”, από τρόφιμα μέχρι φάρμακα, από βιομηχανικά υλικά μέχρι χημικά προϊόντα, και από συσκευές ήχου υψηλής πιστότητας μέχρι αμυντικά συστήματα υψηλής τεχνολογίας.
Η κοινή γνώμη πρέπει να γνωρίζει ότι κανείς κλάδος δεν έχει τις πολλαπλασιαστικές επιδράσεις της βιομηχανίας στην οικονομία και την κοινωνία. Η ανασυγκρότηση της βιομηχανίας είναι αίτημα για το μέλλον των πολλών, για το μέλλον των εργαζομένων, για το μέλλον των νέων». Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μπάλτας, η βιομηχανική παραγωγή μπορεί να:
- Υποκαθιστά εισαγωγές, προσθέτει εξαγωγές, και αναβαθμίζει τη χώρα στον διεθνή καταμερισμό εργασίας.
- Δημιουργεί μεγαλύτερη εγχώρια προστιθεμένη αξία.
- Δημιουργεί σταθερές και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
- Προάγει την τεχνολογική ανάπτυξη και την τεχνογνωσία.
- Διαχέει οφέλη και συνέργειες σε ένα ολόκληρο επιχειρηματικό οικοσύστημα που συνδέεται με κάθε μεγάλη παραγωγική μονάδα.
- Κρατά στην Ελλάδα νέους επιστήμονες, στελέχη και μηχανικούς.
Μετά την επιδημία, σε μία εποχή πολύ μεγάλης αστάθειας, απαιτείται μία εθνική προσπάθεια και ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ανασυγκρότηση της βιομηχανίας. Εδώ υπάρχουν ορισμένες ευνοϊκές εξελίξεις για το “Made in Greece” που πρέπει να τονιστούν. Ειδικότερα:
- 4η βιομηχανική επανάσταση. Η ρομποτική, ο αυτοματισμός, η τεχνητή νοημοσύνη, η ψηφιακή τεχνολογία αμβλύνουν τις διαφορές κόστους παραγωγής μεταξύ χωρών με χαμηλό και υψηλό κόστος εργασίας. Αυτό διευκολύνει την προσέλκυση και διατήρηση βιομηχανικών επενδύσεων στην Ελλάδα.
- Νέα τεχνογνωσία μάρκετινγκ. Η παραγωγική ικανότητα δεν είναι σήμερα αρκετή. Χρειάζονται πελάτες που αγοράζουν τα προϊόντα μας και τα προτιμούν από τον διεθνή ανταγωνισμό. Για να κερδίσουμε πελάτες, είτε σε B2C είτε σε B2B αγορές, ο ρόλος της ισχυρής μάρκας είναι καθοριστικός. Η αισθητή αναβάθμιση του ελληνικού μάρκετινγκ με εξειδικευμένα στελέχη και νέα τεχνογνωσία συνετέλεσε στις εξαγωγικές επιτυχίες και στην ανθεκτικότητα παλαιών και νέων μαρκών μέσα στα χρόνια της κρίσης. Το προϊόν της σύγχρονης ελληνικής παραγωγής δεν έχει σχέση σε επίπεδο σχεδιασμού, καινοτομίας, συσκευασίας, σήμανσης, διανομής, και προβολής με εκείνο περασμένων δεκαετιών. Το ελληνικό μάρκετινγκ έχει αλλάξει όλα αυτά προς το καλύτερο και έχει δημιουργήσει πλήθος διεθνώς εμπορεύσιμων επωνύμων προϊόντων.
- Νέα έννοια της ανταγωνιστικότητας. Η ανταγωνιστικότητα σήμερα δεν πηγάζει μόνο από συνθήκες κόστους, όπου προφανώς δεν είμαστε οι πιο φθηνοί παραγωγοί. Τα προϊόντα είναι διαφοροποιημένα σε πλήθος προϊοντικών χαρακτηριστικών. Οι καταναλωτές ζυγίζουν την ελκυστικότητα κάθε προϊόντος με την τιμή του και λαμβάνουν αγοραστικές αποφάσεις με πολυπαραγοντικές αξιολογήσεις των εναλλακτικών προϊόντων που διεκδικούν την προτίμηση τους. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των επιτυχημένων μαρκών δεν εντοπίζεται στο χαμηλό κόστος, αλλά στη συνολική αντιλαμβανόμενη ωφέλεια για τον καταναλωτή. Επομένως, δεν είναι καθόλου αναγκαίο να ανταγωνιστούμε τους ηγέτες κόστους, ειδικά σε αγορές διαφοροποιημένων και επωνύμων προϊόντων υψηλής προστιθεμένης αξίας.
- Νέα στάση καταναλωτών. Η προσπάθεια ανάπτυξης της μεταποίησης βρίσκει εγχώριο στήριγμα στο καταναλωτικό κίνημα “Made in Greece”, δηλαδή στην προτίμηση των καταναλωτών σε προϊόντα ελληνικής παραγωγής. Αυτή η τάση γεννήθηκε μέσα στην κρίση όταν έγινε φανερή η ανάγκη να στηριχθεί η ελληνική παραγωγή και οι συνδεδεμένες θέσεις εργασίας. Οι επιχειρήσεις δίνουν επίσης έμφαση στον παράγοντα “Made in Greece” που συντελεί αποφασιστικά στην εμπορική επιτυχία. Θα ήταν ωστόσο παράλειψη εάν αποδοθεί η στροφή στο “Made in Greece” μόνο στο αναπτυξιακό αίτημα, παραβλέποντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής παραγωγής και την ικανότητα της να κερδίζει τις προτιμήσεις των αγοραστών τόσο στο εσωτερικό όσο και στις διεθνείς αγορές.
Κλείνοντας, αναφερόμενος στους σκεπτόμενους ανθρώπους που ανησυχούν για τις απειλές που αντιμετωπίζει η Ελλάδα ο κ. Μπάλτας τονίζει «Η ισχύς της χώρας εξαρτάται πολύπλευρα και αποφασιστικά από την οικονομία της. Για αυτό, η σημασία του Made in Greece υπερβαίνει το οικονομικό και επιχειρηματικό πεδίο».