Μια εύφλεκτη κατάσταση στην Μέση Ανατολή φέρνει όλο και πιο κοντά τις ΗΠΑ και το Ιράν σε μια στρατιωτική σύγκρουση, τονίζει ο Εconomist.
Στις 100 περίπου ημέρες από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προσπάθησε να βοηθήσει το Ισραήλ να κερδίσει τον πόλεμό του στη Γάζα και να αποτρέψει τη μετατροπή της σύγκρουσης σε περιφερειακό πόλεμο με το Ιράν και τους εντολοδόχους του.
Αυτό, σημειώνει ο Eoconomist, αποδεικνύεται δυσκολότερο καθώς ο «άξονας αντίστασης» του Ιράν, το Ισραήλ και η Αμερική προχωρούν σε όλο και πιο επικίνδυνα χτυπήματα ο ένας εναντίον του άλλου, συμπεριλαμβανομένων των δολοφονιών.
Οι σύμμαχοι του Ιράν στο Ιράκ και τη Συρία έχουν εξαπολύσει περίπου 140 επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον αμερικανικών στρατευμάτων από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα. Ίσως η πιο σοβαρή έγινε στις 20 Ιανουαρίου, με μια ομοβροντία από «πολλαπλούς βαλλιστικούς πυραύλους και ρουκέτες» που εκτοξεύτηκαν στη βάση Al Asad στο δυτικό Ιράκ, σύμφωνα με την Κεντρική Διοίκηση της Αμερικής. Οι αναφορές λένε ότι οι συστοιχίες αεράμυνας Patriot αναχαίτισαν τους περισσότερους από αυτούς, αλλά μερικοί χτύπησαν τη βάση, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο τη ζωή Αμερικανών και Ιρακινών.
Το δίλημμα του Μπάιντεν
Μέχρι τώρα η Αμερική έχει προβεί σε αντίποινα κατά των τοπικών αντιπροσώπων. όμως ο Μπάιντεν θα αντιμετωπίσει τώρα αυξανόμενες πιέσεις να αναλάβει ισχυρότερη δράση κατά του ίδιου του Ιράν. Πρόκειται για ένα δίλημμα: «Μην κάνετε τίποτα και η Αμερική δείχνει αδύναμη, αντεπιτεθείτε και ο πρόεδρος διακινδυνεύει έναν νέο πόλεμο σε μια χρονιά εκλογών».
Στην Υεμένη, εν τω μεταξύ, η Αμερική εξαπέλυσε την έβδομη επιδρομή της εναντίον των Χούθι που διοικούν μεγάλο μέρος της χώρας, σε μια προσπάθεια να ανακόψει τις πυραυλικές βολές εναντίον πλοίων που διέρχονται από το στενό Bab al-Mandab. Οι Χούθι ισχυρίζονται ότι ενεργούν για την υποστήριξη των Παλαιστινίων, εναντίον πλοίων που κατευθύνονται προς το Ισραήλ ή δυτικών πολεμικών πλοίων. Αλλά η στόχευσή τους είναι τυχαία, παρά τις αναφορές ότι λαμβάνουν βοήθεια από μέλη του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν, της πραιτοριανής φρουράς του κληρικού καθεστώτος, για τον εντοπισμό πλοίων και τον χειρισμό των όπλων.
Ο ίδιος ο Μπάιντεν παραδέχεται ότι τα αμερικανικά πλήγματα δεν θα σταματήσουν τους Χούθι. Ωστόσο, η Washington Post αναφέρει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν καταρτίζει σχέδια για μια «συνεχή στρατιωτική εκστρατεία» στην Υεμένη, παρά τις επιφυλάξεις ορισμένων αξιωματούχων.
Επικίνδυνο παιχνίδι ισορροπίας στην Μέση Ανατολή
Εν τω μεταξύ, στο Λίβανο, ο παλαιότερος και ισχυρότερος περιφερειακός σύμμαχος του Ιράν, η Χεζμπολάχ, ανταλλάσσει τακτικά πυρά με τις ισραηλινές δυνάμεις. Έχει εκφράσει την υποστήριξή της στη Χαμάς, αλλά δεν έχει ριχτεί σε πόλεμο εναντίον του Ισραήλ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν βοήθησε να αποτρέψει το Ισραήλ από το να εξαπολύσει προληπτική επίθεση κατά της Χεζμπολάχ αμέσως μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Όμως το Ισραήλ απειλεί με δράση στο Λίβανο αν η διπλωματία δεν καταφέρει να πείσει τις δυνάμεις της Χεζμπολάχ να σταματήσουν να πυροβολούν και να απομακρυνθούν από τη συνοριακή ζώνη.
Η Αμερική και το Ιράν παίζουν έτσι ένα επικίνδυνο παιχνίδι ισορροπίας. Το Ιράν έχει βοηθήσει τους συμμάχους του στον «άξονα της αντίστασης» να οργανώσουν επιθέσεις με σκοπό να αποδυναμώσουν το Ισραήλ, να εκτοπίσουν την Αμερική και να απαξιώσουν τα αραβικά κράτη που έχουν συνάψει ειρήνη (ή επιδιώκουν να συνάψουν) με το Ισραήλ. Η Αμερική, από την πλευρά της, έχει προβεί σε περιορισμένα αντίποινα. Και οι δύο έχουν αποφύγει την άμεση σύγκρουση. Αλλά η ισορροπία αυτή είναι πολύ εύθραυστη.
Πρώτον, το Ισραήλ διεξάγει έναν όχι και τόσο μυστικό πόλεμο κατά του Ιράν και των συμμάχων του, παράλληλα με τις ανοιχτές αντιπαραθέσεις με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ. Στα τέλη Δεκεμβρίου ένας διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν σκοτώθηκε σε μια ύποπτη ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στη Δαμασκό. Μια εβδομάδα αργότερα ο Σαλέχ αλ- Αρούρι, ανώτερο στέλεχος της Χαμάς, δολοφονήθηκε σε πλήγμα στο προπύργιο της Χεζμπολάχ στη νότια Βηρυτό.
Στις 20 Ιανουαρίου μια άλλη επίθεση με ρουκέτες στη Δαμασκό σκότωσε πέντε Ιρανούς αξιωματικούς, συμπεριλαμβανομένου του Χοτζατάλαχ Ομίντβαρ, επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών στη Συρία για τη Δύναμη Κουντς, τον βραχίονα των εξωτερικών επιχειρήσεων του ιρανικού στρατού. Στις 4 Ιανουαρίου η Αμερική σκότωσε τον Μούστακ- αλ -Τζαβάρι, ηγέτη της Harakat al-Nujaba, μιας ομάδας που εμπλέκεται σε επιθέσεις εναντίον αμερικανικών δυνάμεων, με μια επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος εναντίον του αρχηγείου τους στη Βαγδάτη.
Το Ιράν «σιγοβράζει»
Εν τω μεταξύ, στο εσωτερικό της χώρας, μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων έχουν κλονίσει το ιρανικό καθεστώς. Αυτές περιλαμβάνουν μια διπλή βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας, την ευθύνη για την οποία ανέλαβε η τζιχαντιστική οργάνωση Ισλαμικό Κράτος, η οποία σκότωσε περίπου 100 άτομα στον τάφο του Κασέμ Σουλεϊμανί ενός ανώτερου στρατηγού του Ιράν που δολοφονήθηκε από την Αμερική το 2020, καθώς και τη δολοφονία τουλάχιστον 11 αστυνομικών στην.
Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, κάλεσε τις ιρανικές δυνάμεις να επιδείξουν «στρατηγική υπομονή». Αλλά ο Άλι Βάεζ της International Crisis Group υποστηρίζει ότι το ιρανικό καθεστώς αισθάνεται τώρα ότι πρέπει να «αποκαταστήσει την αποτροπή» και έχει πάρει την κατάσταση στα χέρια του.
Την περασμένη εβδομάδα εκτόξευσε πυραύλους εναντίον τριών γειτονικών χωρών: εναντίον υποτιθέμενων τρομοκρατικών στόχων στη Συρία και το Πακιστάν και εναντίον μιας υποτιθέμενης ισραηλινής κατασκοπευτικής βάσης στο ιρακινό Κουρδιστάν. (Η επίθεση στο Πακιστάν προσκάλεσε πυραυλική επίθεση αντιποίνων στο Ιράν. «Οι Ιρανοί εξακολουθούν να αποστρέφονται το ρίσκο», λέει ο Βάεζ.«Θέλουν να αλλάξουν την αντίληψη ότι βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Αλλά ταυτόχρονα υπάρχει η αντίληψη ότι το Ισραήλ τους έχει στήσει παγίδα -για να δικαιολογήσει είτε την παράταση του πολέμου είτε να παρασύρει τις ΗΠΑ σε αυτόν».
Ένα πρόβλημα χωρίς λύση
Όσον αφορά την κυβέρνηση Μπάιντεν, οι αξιωματούχοι επιμένουν ότι δεν θέλουν έναν περιφερειακό πόλεμο. Το 2020 ο προκάτοχος του Μπάιντεν, ο Ντόναλντ Τραμπ, διέταξε τη δολοφονία του Σουλεϊμανί ως απάντηση στις επιθέσεις κατά των αμερικανικών δυνάμεων από φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές. Αυτό προκάλεσε ένα μπαράζ ιρανικών πυραυλικών πυραύλων κατά του Αλ Ασαντ στη Συρία.
Ο Μπάιντεν ήταν επιφυλακτικός. Δεν θέλει να εμπλακεί σε έναν πόλεμο στη Μέση Ανατολή, τη στιγμή που η Αμερική είναι ήδη καταπονημένη από την υποστήριξη της Ουκρανίας στον πόλεμό της κατά της Ρωσίας και προσπαθεί να αποτρέψει έναν άλλο πόλεμο κατά της Κίνας για την Ταϊβάν. Ο Μπάιντεν, εξάλλου, διεκδικεί την επανεκλογή του φέτος.
Στο Ιράκ και τη Συρία, οι αμερικανικές δυνάμεις απαντούν πολύ λιγότερο συχνά από ό,τι δέχονται επιθέσεις. Ομοίως στην Υεμένη, η Αμερική αρχικά περιορίστηκε στην κατάρριψη πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών που απειλούσαν το Ισραήλ ή διερχόμενα πλοία, εξέδωσε προειδοποιήσεις και εξασφάλισε ένα υποστηρικτικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών προτού πλήξει άμεσα τους Χούθι.
«Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι έχει ένα πρόβλημα χωρίς λύση», λέει ο Άαρον Ντέιβιντ Μίλερ του Carnegie Endowment for International Peace.
Η καλύτερη ελπίδα του Μπάιντεν είναι ότι το Ισραήλ θα κερδίσει σύντομα ή τουλάχιστον θα τερματίσει τον πόλεμό του στη Γάζα και έτσι θα μειώσει την ένταση σε όλη την περιοχή. Αλλά το Ισραήλ δεν έχει εξουδετερώσει τη Χαμάς ούτε έχει ανακτήσει τους ομήρους της, και δεν δείχνει πολλά σημάδια ότι είναι έτοιμο να σταματήσει. Ο αριθμός των νεκρών Παλαιστινίων έχει ξεπεράσει τις 25.000. Κάποιοι κατηγορούν το Ισραήλ για γενοκτονία. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπιναμίν Νετανιάχου, απορρίπτει κατηγορηματικά την έκκληση του Μπάιντεν για ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος.
Ο Μίλερ υποστήριξε, μιλώντας στον Economist ότι η κατάσταση μπορεί να βρίσκεται ένα ατύχημα ή μια τρομοκρατική επίθεση μακριά από έναν περιφερειακό πόλεμο. «Αν αυτό συνεχιστεί και ένα από αυτά τα χτυπήματα καταλήξει πράγματι να σκοτώσει σημαντικό αριθμό Αμερικανών, η αμερικανική κυβέρνηση δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να χτυπήσει το Ιράν», σημείωσε.