Η απόφραξη μετά από μια εφιαλτική εβδομάδα της Διώρυγας του Σουέζ προκάλεσε στεναγμούς ανακούφισης, αλλά το «έμφραγμα» ήταν αρκετό για να προκαλέσει αρκετές εβδομάδες ή μήνες αναταράξεων σε μια παγκόσμια οικονομία, όπου η πανδημία αποκάλυψε την αχίλλειο πτέρνα του διεθνούς εμπορίου.
Το πλοίο Ever Given, που προκάλεσε το πρόβλημα, έχει μεταφερθεί σε τεχνητή λίμνη πολύ κοντά στη διώρυγα και αναμένεται να περάσει από τεχνικό έλεγχο αν και μέχρι στιγμής δεν έχει παρουσιάσει κάποια μηχανική βλάβη. Αλλά τα 460 πλοία, που περιμένουν στη σειρά για να περάσουν, θα πρέπει να δείξουν και άλλα αποθέματα υπομονής καθώς η διέλευση οφείλει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή για να μην συμβεί ξανά κάτι απρόοπτο. Η διώρυγα δόθηκε ξανά σε κυκλοφορία στις 7 το πρωί της Τρίτης ώρα Ελλάδας.
«Δεν είναι ότι βγήκε ο φελλός απ’ το μπουκάλι», λέει ο διευθυντής πολιτικής του Βρετανικού Ναυτικού Επιμελητηρίου Πίτερ Άιλοτ. «Μπορεί να χρειαστούν ακόμη μέρες μέχρι να λειτουργήσει ομαλά η διώρυγα», μετά την επιτυχημένη αποκόλληση του Ever Given. Οι αγορές αντέδρασαν με ανακούφιση με τις τιμές των καυσίμων να υποχωρούν με το Brent κατά 0,6% στα 63,28 δολάρια το βαρέλι και το αργό Δυτικού Τέξας κατά 2,2% στα 59,66. Αλλά η επαναλειτουργία της Διώρυγας του Σουέζ σηματοδοτεί ένα νέο κύμα πίεσης στις εφοδιαστικές αλυσίδες – το αλληλένδετο δίκτυο πλοίων, λιμανιών, φορτηγών, τρένων και αποθηκών, που μεταφέρουν προϊόντα από ένα εργοστάσιο στη μία πλευρά του πλανήτη σε ένα ράφι λιανικής ή γραμμή παραγωγής στην άλλη. Η άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου σημαίνει ακόμη μεγαλύτερη ζήτηση από μέρους των καταναλωτών για ταχύτητα στις παραδόσεις, εντείνοντας την πίεση στις μεταφορές και συμβάλλοντας στην αύξηση σε επίπεδα ρεκόρ των ναύλων.
Για παράδειγμα, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς χαρτοπολτού που χρησιμοποιούνταν για την δημιουργία χαρτιού τουαλέτας, η Suzano SA, δήλωσε στο Bllomberg, πως το πρόβηλμα που δημιουργήθηκε στη Διώρυγα του Σουέζ, πιθανότατα θα καθυστερήσει τις αποστολές ξυλοπολτού, και ως αποτέλεσμα τη διαθεσιμότητα χαρτιού τουαλέτας στα καταστήματα.
Ο Γουόλτερ Σκάλκα, CEO της Suzano, η οποία είναι υπεύθυνη για το 1/3 του χαρτοπολτού που χρησιμοποιείται για την κατασκευή χαρτιού τουαλέτας παγκοσμίως, δήλωσε στο Bloomberg πως ο ανταγωνισμός για την μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων πιθανότατα θα καθυστερούσε τις αποστολές της Suzano τουλάχιστον ένα μήνα.
Ακόμη κι ένας προσωρινός «θρόμβος» σε μια μεγάλη αρτηρία - την πιο πολυσύχναστη πλωτή οδό του κόσμου, όπως είναι η Διώρυγα του Σουέζ – αποκάλυψε το μέγεθος του προβλήματος καθώς τα σχεδόν 6.0000 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων του πλανήτη λειτουργούν βάσει χρονοδιαγραμμάτων και δεν μπορούν να αναδιαταχθούν σε σημεία όπου αυξάνεται η ζήτηση από περιοχές όπου η οικονομική δραστηριότητα είναι αργή. Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι πιθανώς οι αναταράξεις από την προσάραξη του Ever Given στις θαλάσσιες μεταφορές πιθανώς να μην επηρεάσουν για διάστημα μεγαλύτερο των λίγων εβδομάδων το παγκόσμιο εμπόριο και είναι μάλλον απίθανο να εκτροχιάσουν την παγκόσμια ανάκαμψη φέτος καθώς προχωρούν οι εκστρατείες εμβολιασμού για την Covid-19 και ανοίγουν οι οικονομίες. Αλλά το συμβάν αποτέλεσε άλλο ένα προειδοποιητικό καμπανάκι για εταιρείες που έχουν στήσει τις επιχειρήσεις τους με τρόπο που να εξαρτάται από τις εφοδιαστικές αλυσίδες με μικρά περιθώρια λάθους, λέει ο Γουίλιαμ Λι, επικεφαλής οικονομολόγος του Milken Institute. «Είναι μια προειδοποίηση για το πόσο ευάλωτες είναι οι εφοδιαστικές αλυσίδες μας και ότι πρέπει να ξανασκεφθούμε όλο το σύστημα. Οι ελλείψεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες που προκαλούν κλείσιμο τον γραμμών συναρμολόγησης, αυτό θα έχει μεγαλύτερες επιπτώσεις», προσθέτει.
Μεγάλες αναταράξεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες, που θα φθάσουν μέχρι την τσέπη των καταναλωτών
Πολλές χώρες πήραν ένα σκληρό μάθημα γι’ αυτή τη νέα πραγματικότητα πέρυσι με τις αναταράξεις που προκάλεσε με μυριάδες τρόπους η πανδημία του κορωνοϊού στην Κίνα. Καταναλωτές όπου γης διαπίστωσαν γρήγορα ότι οι διαδικτυακές παραγγελίες είναι μια περιπέτεια στο άγνωστο με πολλά εργοστάσια να κλείνουν και το εμπόριο μεταξύ επαρχιών της Κίνας να σταματά. Η απόκτηση ποσοτήτων φαρμάκων και προστατευτικού εξοπλισμού, όπως οι μάσκες, αποδείχθηκε μεγάλη πρόκληση, ενίοτε δε αδύνατη. To συμβάν με το κλείσιμο της Διώρυγας του Σουέζ μπορεί να μην είναι τόσο δραματικό, αλλά δεν είναι και ασήμαντο, αφού από εκεί διέρχεται πάνω από το 10% του παγκόσμιου εμπορίου, περιλαμβανομένου του 7% του πετρελαίου. Και αρκετά πλοία αναγκάστηκαν να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής για να αποφύγουν το «έμφραγμα» με σημαντικές καθυστερήσεις στις αφίξεις των εμπορευματοκιβωτίων στους προορισμούς τους και την αναπλήρωσή τους με άλλα αγαθά που κατευθύνονται σε άλλους προορισμούς. Κι αυτό μπορεί να αυξήσει τα κόστη – κάτι που θα φθάσει κάποια στιγμή στην τσέπη των καταναλωτών.
«Οι τιμές των ναυτιλιακών ναύλων θα αυξηθούν», λέει ο Γκάρι Χουφμπάουερ του Peterson Institute for International Economics, «κι αυτό θα έχει επιπτώσεις στις γραμμές εφοδιασμού και θα σημαίνει ελλείψεις σε επίπεδο καταναλωτή, αλλά και κάπως υψηλότερες τιμές για το πετρέλαιο».
Το μπλοκάρισμα της Διώρυγας του Σουέζ ήρθε να επιδεινώσει τις ελλείψεις αποστολών εμπορευματοκιβωτίων στην Ασία, πράγμα που σημαίνει ότι οι λιανοπωλητές ενδέχεται να καθυστερήσουν να λαμβάνουν τηλεοράσεις, έπιπλα, ρούχα, ανταλλακτικά αυτοκινήτων και πολλά άλλα αγαθά που αποστέλλονται μέσω εμπορευματοκιβωτίων. Από τη διώρυγα διέρχεται καθημερινά το 30% των εμπορευματικών μεταφορών κοντέινερ, γεγονός που την καθιστά τον σημαντικότερο δίαυλο για το εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Περίπου 19.000 σκάφη πέρασαν από τη διώρυγα πέρυσι, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.
Ελλείψεις στη βιομηχανία των ημιαγωγών – προβλήματα στις μεταφορές πετρελαίου και φυσικού αερίου
Ο Γουίλιαμ Λι σημειώνει ότι πόσο ευάλωτη στις καθυστερήσεις παραδόσεων από συμβάντα όπως αυτό της Διώρυγας του Σουέζ είναι η βιομηχανία των ημιαγωγών, που είχε ήδη πληγεί από τις ελλείψεις. Εταιρείες στην Ευρώπη συχνά παραλαμβάνουν τα συστατικά που χρειάζονται για την παραγωγή τσιπ ηλεκτρονικών υπολογιστών από προμηθευτές στην Ασία.
«Η έλλειψη ημιαγωγών σ’ αυτή τη φάση είναι τόσο σοβαρή, που μια καθυστέρηση στις παραδόσεις έστω και κατά μία ή δύο εβδομάδες μπορεί να παρατείνει τις καθυστερήσεις στην παραγωγή ημιαγωγών με επιπτώσεις ντόμινο στις αυτοκινητοβιομηχανίες και την παραγωγή ηλεκτρονικών συσκευών», λέει. Το φρακάρισμα της Διώρυγας του Σουέζ επηρεάζει όμως και τις παραδόσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, αφού από εκεί διέρχονται τεράστιες ποσότητες αργού από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ενώ αποτελεί και σημαντικό σύνδεσμο για το ρωσικό πετρέλαιο προς την Ασία.