Με φόντο τα στοιχεία που δείχνουν ότι η αγορά εργασίας άντεξε απέναντι στα βίαια κύματα της πανδημίας, αλλά και με δεδομένη την πρόκληση της μετάβασης στην «επόμενη ημέρα» χωρίς απώλειες θέσεων εργασίας, ο ορθός σχεδιασμός των προγραμμάτων του ΟΑΕΔ χαρακτηρίζεται ως «κλειδί».
Μιλώντας στο iefimerida, o Διοικητής του Οργανισμού, Σπύρος Πρωτοψάλτης, σημειώνει ότι ακόμα και στο τελευταίο τρίμηνο του 2020, όταν δηλαδή είχε ξεσπάσει το δεύτερο κύμα πανδημίας, δημιουργήθηκαν 12.700 νέες θέσεις εργασίας μέσω στοχευμένων προγραμμάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει, μάλιστα, το γεγονός ότι τα «εργαλεία» του ΟΑΕΔ αξιοποιούνται κυρίως από τις μικρότερες επιχειρήσεις, ενώ η αιχμή του δόρατος για τους κρίσιμους επόμενους μήνες θα είναι 7 προγράμματα για 38.600 θέσεις εργασίας, όπου η επιδότηση μισθού- εισφορών μπορεί να φτάσει ως το 100%.
Μια πολύ δύσκολη χρονιά έκλεισε. Οι αριθμοί δείχνουν ότι η ανεργία συγκρατήθηκε. Είναι έτσι ή υπήρξε μαζική μετακίνηση ανέργων στον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό;
Η κυβέρνηση έδειξε πολύ γρήγορα αντανακλαστικά και τα έκτακτα μέτρα που έλαβε για τη στήριξη του εργατικού δυναμικού και των επιχειρήσεων, συνέβαλαν άμεσα και αποτελεσματικά στην ανθεκτικότητα της αγοράς εργασίας και στην ανάσχεση μίας πιθανής απότομης αύξησης της ανεργίας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό ανεργίας κατά τους μήνες της πανδημίας ήταν το ίδιο ή χαμηλότερο από τους αντίστοιχους μήνες του 2019, με εξαίρεση τον Ιούνιο. Επιπλέον, τα στοιχεία εγγεγραμμένης ανεργίας του ΟΑΕΔ καταγράφουν σταδιακή αποκλιμάκωση της αύξησης του αριθμού των εγγεγραμμένων ανέργων, που κορυφώθηκε αμέσως μετά το πρώτο lockdown ενώ τώρα κυμαίνεται περίπου στο 5%-6% σε ετήσια βάση.
Ταυτόχρονα, η αύξηση του οικονομικά μη ενεργού πληθυσμού σε ετήσια βάση ήταν οριακή, μεταξύ 0,7% και 2,7%, με μοναδική εξαίρεση το 5,2% τον Μάιο, ενώ τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, δηλαδή τους δύο τελευταίους μήνες με διαθέσιμα στοιχεία, ο μη ενεργός πληθυσμός μειώθηκε κατά -0,9% και -1,4% αντίστοιχα. Συνεπώς δεν μπορεί να αποδοθεί η συγκράτηση της ανεργίας στην αύξηση του οικονομικά μη ενεργού πληθυσμού. Βέβαια, επειδή η πανδημία έχει δημιουργήσει πρωτόγνωρες συνθήκες, είναι αναγκαίο να παρακολουθούμε συστηματικά τα νέα στοιχεία και όποιες πιθανές αναθεωρήσεις των εκτιμήσεων λόγω της επίδρασης νέων δεδομένων.
Παράλληλα ο ΟΑΕΔ, ως κεντρικός επιχειρησιακός βραχίονας για την καταπολέμηση της ανεργίας, θα συνεχίσει να υλοποιεί με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα τα έκτακτα μέτρα στήριξης, να σχεδιάζει δράσεις και προγράμματα προώθησης της απασχόλησης και αναβάθμισης δεξιοτήτων και να εξυπηρετεί απρόσκοπτα τους πολίτες που έχουν ανάγκη τις πολύτιμες υπηρεσίες του.
Τα στοιχεία που δημοσιοποιήσατε για το τελευταίο τρίμηνο του 2020, έδειξαν μια εντυπωσιακή αύξηση νέων θέσεων εργασίας. Σε ποιούς κλάδους, σε ποιές περιοχές και σε τι ηλικίες αφορούν;
Στο τελευταίο τρίμηνο του 2020, τα 8 νέα και βελτιωμένα προγράμματα απασχόλησης του ΟΑΕΔ σημείωσαν νέο ρεκόρ δημιουργώντας 12.700 νέες θέσεις εργασίας και καταγράφοντας αύξηση κατά 205% σε ετήσια βάση και κατά 213% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2018. Αυτό το αποτέλεσμα είναι ακόμα πιο σημαντικό επειδή είναι κατά 55% αυξημένο συγκριτικά με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο που τα προγράμματα είχαν επίσης σημειώσει ρεκόρ, με 8.200 προσλήψεις ανέργων σε νέες θέσεις εργασίας. Παρά το lockdown και τις επιπτώσεις της πανδημίας στην αγορά εργασίας, η απορροφητικότητα των προγραμμάτων επιδότησης της εργασίας του ΟΑΕΔ συνεχίζει την ανοδική πορεία που προσδοκούσαμε.
Το πρόγραμμα με την πιο εντυπωσιακή ανταπόκριση των επιχειρήσεων ήταν το Πρόγραμμα Απασχόλησης 8.300 Ανέργων 30 ετών που ξεκίνησε στις 15 Ιουλίου και επιχορηγούσε το 75% του μισθού και των ασφαλιστικών εισφορών (έως τα 750 € μηνιαία) για 12 μήνες, με δυνατότητα επέκτασης για επιπλέον 9 μήνες ή 12 μήνες για τους μακροχρόνια ανέργους. Μέσα σε μόλις 2,5 μήνες υποβλήθηκαν περισσότερες από 14.500 αιτήσεις και έτσι το πρόγραμμα «έκλεισε» πολύ νωρίτερα από το προβλεπόμενο, στις αρχές Οκτωβρίου, καθώς υπερκαλύφθηκαν οι προσφερόμενες θέσεις.
Μεγάλη απορροφητικότητα έχει επίσης το Πρόγραμμα Απασχόλησης 8.000 Ανέργων 18-29 ετών, οποιασδήποτε εκπαιδευτικής βαθμίδας, διάρκειας 12 μηνών ή 15 μηνών για τους μακροχρόνια ανέργους ή δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, με επιχορήγηση του 75% του μισθού και των ασφαλιστικών εισφορών (έως τα 750 € μηνιαία). Μέχρι σήμερα έχουν υποβληθεί περισσότερες από 14.000 αιτήσεις επιχειρήσεων για προσλήψεις και έχει καλυφθεί πάνω από το 75% των θέσεων, οπότε αναμένεται να «κλείσει» και αυτό σύντομα.
Από την ανάλυση των διαθέσιμων στοιχείων προκύπτει ότι οι επιχειρήσεις με προσωπικό έως 9 άτομα είναι «πρωταθλητές» στην αξιοποίηση των ελκυστικών προγραμμάτων που διαθέτει ο ΟΑΕΔ, καθώς τους αντιστοιχούν οι μισές προσλήψεις. Επιπλέον, 20% των νέων θέσεων εργασίας δημιουργούνται στο λιανικό εμπόριο, 13% στο χονδρικό εμπόριο, 11% στη μεταποίηση-βιομηχανία, 7% σε επιχειρήσεις νομικές και λογιστικές δραστηριότητες, 6% στον κατασκευαστικό κλάδο, 6% στην εστίαση και 4% σε επιχειρήσεις μεταφορών-αποθήκευσης. Τα περισσότερα προγράμματα είναι πανελλαδικά και όπως είναι αναμενόμενο ο μεγαλύτερος αριθμός προσλήψεων πραγματοποιείται στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, το Ηράκλειο και η Λάρισα, αλλά πολλές πόλεις της περιφέρειας, όπως τα Γιάννενα, τα Τρίκαλα, το Αγρίνιο, η Καρδίτσα, η Βέροια, η Καστοριά και οι Σέρρες καταγράφουν υψηλά επίπεδα ζήτησης από τις τοπικές επιχειρήσεις.
Το 2021 ξεκίνησε με την προσδοκία ότι θα υπάρξει μια σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα από τον Απρίλιο και μετά. Ένα από τα στοιχήματα είναι η προστασία και η ενίσχυση της απασχόλησης. Έχετε σχεδιάσει κάποια νέα προγράμματα; Ποιά πεδία της οικονομίας πιστεύετε ότι θα νιώσουν τη μεγαλύτερη πίεση;
Το περασμένο έτος, ο ΟΑΕΔ ενδυνάμωσε το κοινωνικό δίχτυ προστασίας, καταβάλλοντας περισσότερα από 1,6 δισ. ευρώ σε επιδόματα, παροχές και βοηθήματα, στηρίζοντας 750.000 άνεργους συμπολίτες μας, καθώς και 52.000 εργαζόμενες μητέρες. Επιπλέον της τακτικής οικονομικής ενίσχυσης των παθητικών πολιτικών, 400 εκ. ευρώ καταβλήθηκαν σε έκτακτα μέτρα, όπως η δίμηνη παράταση όλων των επιδομάτων ανεργίας που έληξαν το 2020 για περίπου 370.000 ανέργους, η οικονομική ενίσχυση 400 ευρώ για 250.000 μακροχρόνια ανέργους και η μηνιαία αποζημίωση για 20.000 εποχικά απασχολούμενους στον τουρισμό και επισιτισμό, χωρίς δικαίωμα υποχρεωτικής επαναπρόσληψης τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ταυτόχρονα όμως, με το βλέμμα στην επόμενη μέρα ο ΟΑΕΔ σχεδίασε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης ύψους 1,13 δισ. ευρώ, που περιλαμβάνει 19 προγράμματα με 130.000 επιδοτούμενες θέσεις εργασίας. Στο δεύτερο εξάμηνο του έτους ενεργοποιήθηκαν 11 βελτιωμένα και νέα προγράμματα, που έδωσαν την ευκαιρία σε 70.000 ανέργους να εργαστούν σε επιδοτούμενες θέσεις εργασίας, ενώ αυτή την στιγμή είναι «ανοικτά» τα εξής 7 προγράμματα με συνολικά 38.600 επιδοτούμενες νέες θέσεις εργασίας και ποσοστά επιχορήγησης 60-100% του μισθού και των ασφαλιστικών εισφορών:
1. Πρόγραμμα Επιταγών Επανένταξης στην Αγορά Εργασίας με 9.200 νέες θέσεις εργασίας, διάρκειας 12 μηνών με ελάχιστες μεικτές απολαβές τα 830€ για επιδοτούμενους ανέργους που μετατρέπουν το επίδομα ανεργίας τους σε «επιταγή επανένταξης στην αγορά εργασίας». Η επιδότηση ανέρχεται στο 80% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους έως τα 830€ μηνιαία.
2. Πρόγραμμα Απασχόλησης Μακροχρόνια Ανέργων 55-67 ετών με 8.500 νέες θέσεις εργασίας σε ΝΠΔΔ, δημόσιες επιχειρήσεις, καθώς και επιχειρήσεις των Δήμων και των Περιφερειών, διάρκειας 12 μηνών με δυνατότητα επέκτασης για επιπλέον 12 μήνες. Η επιδότηση ανέρχεται στο 75% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους έως τα 750€ μηνιαία.
3. Πρόγραμμα Απασχόλησης Ανέργων 18-29 ετών με 8.000 νέες θέσεις εργασίας, διάρκειας 12 μηνών. Η επιδότηση ανέρχεται στο 75% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους έως τα 750€ μηνιαία.
4. Πρόγραμμα Απασχόλησης Πτυχιούχων Ανέργων έως 39 ετών με 5.200 νέες θέσεις εργασίας σε κλάδους έξυπνης εξειδίκευσης, διάρκειας 15 μηνών. Η επιδότηση ανέρχεται στο 60% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους έως τα 800€ μηνιαία.
5. Πρόγραμμα Απασχόλησης Πτυχιούχων Ανέργων 22-29 ετών με 3.500 νέες θέσεις εργασίας, διάρκειας 10 μηνών. Η επιδότηση ανέρχεται στο 75% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους έως τα 750€ μηνιαία.
6. Πρόγραμμα Απόκτησης Επαγγελματικής Εμπειρίας Ανέργων 18-30 ετών με 3.000 νέες θέσεις εργασίας στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Βορείου Αιγαίου, Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, διάρκειας 7 μηνών. Ο ΟΑΕΔ καταβάλει μηνιαία αποζημίωση ίση με το 100% του κατώτατου μισθού (με πλήρεις ασφαλιστικές εισφορές).
7. Πρόγραμμα Απασχόλησης Ανέργων από Ευπαθείς Κοινωνικές Ομάδες με 1.200 νέες θέσεις εργασίας, διάρκειας 12 μηνών με δυνατότητα επέκτασης για επιπλέον 12 μήνες. Η επιδότηση ανέρχεται στο 90% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους έως τα 800€ μηνιαία.
Στα παραπάνω προγράμματα έχουν απλουστευτεί οι προϋποθέσεις συμμετοχής, έχουν επιταχυνθεί οι διαδικασίες ένταξης, πρόσληψης και πληρωμής και δεν υπάρχουν δεσμεύσεις μετά το τέλος της επιχορήγησης, ενώ στην επιδότηση του μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους συμπεριλαμβάνονται τα αντίστοιχα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα, επιδόματος αδείας στον ιδιωτικό τομέα.
Παρακολουθούμε και αξιολογούμε την πορεία των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και στο επόμενο διάστημα θα ενεργοποιήσουμε και άλλα στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης, κατάρτισης και νέας επιχειρηματικότητας, ανταποκρινόμενοι στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες της οικονομίας, όπως για παράδειγμα οι ψηφιακές δεξιότητες και η ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων.
Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της συνεχούς αξιολόγησης και βελτίωσης όλων των προγραμμάτων μας, προχωρήσαμε στον ανασχεδιασμό του «Προγράμματος δεύτερης επιχειρηματικής ευκαιρίας», ώστε να δοθεί σε 3.000 ανέργους που έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους εν μέσω πανδημίας η ευκαιρία να δημιουργήσουν μια νέα επιχείρηση. Η επιχορήγηση διαρκεί 12 μήνες και το ποσό επιχορήγησης κυμαίνεται από 12.000 € για ατομική επιχείρηση, έως 24.000 € για επιχείρηση με τρεις δικαιούχους εταίρους. Τουλάχιστον 40% των θέσεων θα καλυφτούν από άνεργες γυναίκες, ενώ επιχειρήσεις ψηφιακής οικονομίας θα λαμβάνουν 40% επιπλέον μόρια και άνεργοι ΑμεΑ και θύματα έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας θα λαμβάνουν 60% επιπλέον μόρια.
Είναι δεδομένο ότι η πορεία της υγειονομικής κρίσης θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και την επιστροφή στην τροχιά της οικονομικής ανάπτυξης και όλοι αναμένουμε τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα. Σε κάθε περίπτωση, ο ΟΑΕΔ είναι έτοιμος, με εμπειρία και τεχνογνωσία, να συμβάλει με το σύνολο της ευρείας εργαλειοθήκης του στην κοινή προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας.
Ο Τουρισμός και ακολούθως η εστίαση, ένιωσαν για τα καλά τις επιπτώσεις της πανδημίας. Έχετε κάποιο ειδικό πλάνο για τους συγκεκριμένους κλάδους;
Πέρα από την έκτακτη μηνιαία αποζημίωση εποχικών εργαζομένων στον τουρισμό και επισιτισμό χωρίς δικαίωμα υποχρεωτικής επαναπρόσληψης τους καλοκαιρινούς μήνες και τη δίμηνη παράταση των επιδομάτων των εποχικών που έληξαν εντός του 2020, μειώθηκαν από 100 σε 50 οι απαιτούμενες μέρες εργασίας εντός του 2020 για την επιδότηση όλων των εποχικών φέτος. Επιπλέον, η νέα παράταση επιδομάτων θα προσφέρει σημαντική ανακούφιση σε πολλούς εποχικούς στον τουρισμό και στην εστίαση. Πρόσφατα, προχωρήσαμε και σε ένα νέο πιλοτικό πρόγραμμα αναβάθμισης των δεξιοτήτων των εποχικά εργαζομένων στον τουρισμό, μέσω συνεργασίας με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι επίσης σημαντικό να τονιστεί ότι το σύνολο των προγραμμάτων απασχόλησης και κατάρτισης του Οργανισμού αφορά και στις επιχειρήσεις και στο εργατικό δυναμικό των δυο αυτών κλάδων.
Τέλος, το φετινό διευρυμένο και ενισχυμένο πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού, στο οποίο υπερτριπλασιάστηκε ο αριθμός των δικαιούχων, επιμηκύνθηκε η διάρκεια των διακοπών και για πρώτη φορά επιδοτήθηκαν τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, συνέβαλε καθοριστικά στη στήριξη του εσωτερικού τουρισμού, σημειώνοντας ρεκόρ με 105% αύξηση του αριθμού των αιτήσεων και 105.000 ενεργοποιημένες επιταγές. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα έκτακτα μέτρα του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων και του Υπουργείου Οικονομικών, έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη στήριξη των εργαζομένων και των επιχειρήσεων των κλάδων τουρισμού και επισιτισμού.
Έχετε προτείνει κάποια προγράμματα ή δράσεις, που θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης; Υπάρχει σχεδιασμός για τη στενότερη σύνδεση του ΟΑΕΔ με την αγορά εργασίας π.χ. με τον εντοπισμό των ειδικών αναγκών κατά τόπους;
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί μία ιστορική ευκαιρία για σημαντικές επενδύσεις και αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, ώστε η ελληνική οικονομία να αφομοιώσει ένα πιο ανταγωνιστικό, βιώσιμο και εξωστρεφές μοντέλο ανάπτυξης, με έμφαση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κρίσιμος πυλώνας της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής συνοχής, αποτελεί βασικό μοχλό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και ο ΟΑΕΔ, θα συμβάλει ενεργά και ουσιαστικά στην ανάκαμψη της αγοράς εργασίας με προγράμματα, δράσεις και μεταρρυθμίσεις που θα εστιάζουν στην ενεργοποίηση πρωτοποριακών ενεργητικών και παθητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, στην αναδιάρθρωση της κατάρτισης και επανακατάρτισης, στην αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, καθώς και στον ψηφιακό μετασχηματισμό και τη μετεξέλιξη του Οργανισμού σε μία αποτελεσματική Ευρωπαϊκή Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης.
Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει σύγχρονες ενεργητικές και παθητικές πολιτικές απασχόλησης για την ταχύτερη ένταξη και επανένταξη στην αγορά εργασίας, τη δημιουργία θέσεων πλήρους απασχόλησης, ιδιαίτερα σε τομείς αιχμής και ειδικότητες υψηλής ζήτησης, καθώς και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού κοινωνικού διχτυού προστασίας. Στόχος είναι επίσης η μεγαλύτερη αντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων στην οικονομία, μέσω της συνεχούς και συστηματικής βελτίωσης της κατάρτισης και της συστηματικής ανάλυσης των αναγκών των αγορών εργασίας της χώρας, που θα προκύψει από την πλήρη αξιοποίηση υφιστάμενων και νέων εργαλείων και μεθοδολογιών.