Μπορεί να έχουν περάσει πάνω από έξι χρόνια αφότου η πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ και πολλοί να τη θεωρούσαν τελειωμένη υπόθεση, αλλά η προοπτική παρατεταμένης ύφεσης, η ραγδαία αύξηση του κόστους διαβίωσης και η έλλειψη εργατικών χεριών στο Ηνωμένο Βασίλειο ξανάνοιξε την κουβέντα.
Οι θιασώτες του Brexit έγιναν πυρ και μανία το Σαββατοκύριακο με ρεπορτάζ των Sunday Times, σύμφωνα με το οποίο ανώτερα στελέχη της κυβέρνησης του Ρίσι Σούνακ επιδιώκουν μια στενότερη σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ στα πρότυπα του «ελβετικού μοντέλου», που διασφαλίζει εμπορικές σχέσεις χωρίς εμπόδια με την Ένωση – χωρίς ελεύθερη μετακίνηση πολιτών - αλλά προβλέπει και εισφορές στον κοινοτικό προϋπολογισμό και έναν βαθμό εποπτείας της σχέσης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Ο υπουργός Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ, που παρουσίασε προ ημερών το νέο προϋπολογισμό λιτότητας, έχει πει σε ιδιωτικές συζητήσεις ότι η Βρετανία πρέπει να επιδιώξει μια στενότερη εμπορική σχέση με την ΕΕ, που θα είναι ωφέλιμη για την ανάπτυξη, αλλά δέχθηκε πυρά μέσα από το στρατόπεδο του Σούνακ.
Διάβρωση της υποστήριξης του Brexit στη Βρετανία
Και μολονότι άτομα που γνωρίζουν τον τρόπο σκέψης του Χαντ, είπαν ότι υπερτονίστηκαν οι απόψεις του από τα βρετανικα ΜΜΕ, ο τόνος του υπουργού Οικονομικών αντικατοπτρίζει μια αλλαγή στις δημόσιες θέσεις για το Brexit, σημειώνει το Bloomberg, την ώρα που μέσος όρος δημοσκοπήσεων δείχνει ότι οι Βρετανοί απορρίπτουν το Brexit σε ποσοστό 57% , ενώ την περασμένη εβδομάδα σφυγμομέτρης της YouGov Plc ανέφερε ότι το 56% των ερωτηθέντων θεωρούν πλέον ότι ήταν λάθος το Breixt και ένα ποσοστό 19% εκείνων που είχαν ψηφίσει υπέρ του, τώρα το μετανιώνουν.
Παρατηρείται μια «βαθμιαία, αργή διάβρωση της υποστήριξης του Brexit», διαπιστώνει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Στραθκλάιντ και πρόεδρος του British Polling Council, μιας ένωσης δημοσκοπικών εταιρειών, Τζον Κέρτις. Σημειώνει δε ότι η συντηρητική κυβέρνηση, που βρίσκεται στην εξουσία εδώ και 12 χρόνια, δεν είναι πλέον τόσο δημοφιλής, ενώ αντιμετωπίζει και δημογραφικό πρόβλημα: «Με κάθε φουρνιά 18χρονων που μπαίνουν στο εκλογικό σώμα, αυξάνονται εκείνοι που είναι υπέρ της ΕΕ», λέει.
Το θέμα του Brexit, βέβαια, εξακολουθεί να διχάζει σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Σούνακ – που είχε ταχθεί το 2016 υπέρ της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ – αναγκάστηκε να ξεκαθαρίσει χθες Δευτέρα ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα επιδιώξει κάποια εμπορική σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση που να βασίζεται στην ευθυγράμμιση της χώρας με τους κανόνες του ευρωπαϊκού μπλοκ.
«Υπό την ηγεσία μου, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα επιδιώξει κάποια σχέση με την Ευρώπη που να βασίζεται στην ευθυγράμμιση με τους ευρωπαϊκούς νόμους», δήλωσε ο Σούνακ σε συνάντηση στελεχών επιχειρήσεων απαντώντας σε ερώτηση για την σχέση της Βρετανίας με την Ευρώπη σε ό,τι αφορά το εμπόριο και τους μετανάστες.
Ο λόρδος Ντέιβιντ Φροστ, πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής του Brexit επί Μπόρις Τζόνσον, αποκάλεσε «καλοδεχούμενες και καθησυχαστικές» τις δηλώσεις του Σούνακ. Άλλοι, όμως, δεν πείστηκαν και τόσο. Σε μήνυμά του μέσω WhatsApp προς τους βουλευτές των Τόρηδων ο πρώην υπουργός Σάιμον Κλαρκ σημείωσε ότι το υπουργείο Οικονομικών φιλοδοξεί εδώ και καιρό να ευθυγραμμίσει τη Βρετανία με τους κανόνες της ΕΕ για να διασφαλίσει τα οικονομικά οφέλη από την πρόσβαση στις αγορές της.
Νέα ανοίγματα της Βρετανίας προς τις Βρυξέλλες;
Με δεδομένο ότι πολλοί βουλευτές των Τόρηδων, που εξελέγησαν το 2019, τάσσονται αναφανδόν υπέρ του Brexit, είναι μάλλον απίθανο το Λονδίνο να κάνει νέα ανοίγματα προς τις Βρυξέλλες πριν τις επόμενες εκλογές, που θα διεξαχθούν το αργότερο μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, σχολίασαν στελέχη των Συντηρητικών. Ένας βουλευτής υποστήριξε μάλιστα ότι οι υπέρμαχοι του Brexit συνάδελφοί του θα επιχειρούσαν να ανατρέψουν τον Σούνακ σε μια τέτοια περίπτωση.
Πάντως, η πτέρυγα των σκληροπυρηνικών οπαδών του Brexit στο κόμμα δεν είναι πια τόσο ισχυρή όσο επί των ημερών της Τερέζα Μέι στην πρωθυπουργία και τον περασμένο μήνα δεν μπορούσαν να καταλήξουν ποιον θα έπρεπε να υποστηρίξουν για νέο πρωθυπουργό της Βρετανίας.
Λίγοι είναι αυτοί που περιμένουν δραματική αλλαγή πολιτικής σύντομα. Όσοι εμπλέκονται στις συνομιλίες για το status της Βόρειας Ιρλανδίας στη μετά Βrexit εποχή, αιφνιδιάστηκαν από τα περί «ελβετικού μοντέλου» με έναν Ευρωπαίο διπλωμάτη να σημειώνει ότι δεν ισχύει τέτοια πρόταση από τις Βρυξέλλες και δύο ευρωπαϊκές πηγές να λένε στο Bloomberg ότι οι αναφορές αυτές πιθανώς είχαν στόχο να διερευνήσουν τις προθέσεις στη Βρετανία και εντός του κυβερνώντος κόμματος για σύσφιξη των οικονομικών δεσμών με την ΕΕ.
Η δύσκολη κατάσταση της βρετανικής οικονομίας
Το ζήτημα αυτό αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο στην επιφάνεια λόγω της δυσχερούς κατάστασης της βρετανικής οικονομίας με την Τράπεζα της Αγγλίας να ρίχνει προ ημερών το φταίξιμο στο Brexit.
Όπως δήλωσε ο Σουάτι Ντίνγκρα, μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας, στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής των Κοινοτήτων την περασμένη εβδομάδα: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το εμπόριο στη Βρετανία έχει αποδυναμωθεί πολύ περισσότερο από ό,τι στον υπόλοιπο κόσμο.»
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Δημοσιονομικής Ευθύνης (OBR) μακροπρόθεσμα το Brexit θα μειώσει κατά 4% το ΑΕΠ της Βρετανίας, ενώ ανάλυση του Bloomberg δείχνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο υστερούσε σε σχέση με τις εμπορικές επιδόσεις άλλων μεγάλων κρατών πριν από την πανδημία και δεν κατάφερε να ανακάμψει πλήρως έκτοτε. Και ναι μεν η οικονομική ανάπτυξη της Βρετανίας ήταν ισχυρότερη από ό,τι στην Ιταλία και τη Γερμανία, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, αλλά μετρώντας το βιοτικό επίπεδο στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες, μόνο η Ισπανία έχει χειρότερη απόδοση από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Πλήγματα δέχθηκαν και οι αγορές με τη στερλίνα να έχει υποχωρήσει κατά 10,5% έναντι του σταθμισμένου καλαθιού νομισμάτων, ενώ πρόσφατα το χρηματιστήριο του Παρισιού ξεπέρασε εκείνο του Λονδίνου σε χρηματιστηριακή αξία.
Η οικονομική αυτή αστάθεια έχει αναστατώσει τις επιχειρήσεις στη Βρεανία, που μάχονται με έναν πληθωρισμό σε υψηλό 40ετίας, ενώ πασχίζουν να προσλάβουν προσωπικό εν μέσω μιας στενής αγοράς εργασίας. Μιλώντας στο συνέδριο του CBI, η Sarah Pollard, γενική οικονομική διευθύντρια της PZ Cussons Plc, είπε ότι το Brexit είχε «πολύ σαφή αντίκτυπο στην πρόσβαση στο ταλέντο και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών». Μια πιο στενή «σύνδεση με την Ευρώπη» θα δημιουργούσε περισσότερη «ανθεκτικότητα και ενίσχυση της δραστηριότητας» στην οικονομία, πρόσθεσε.