Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Κομισιόν και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν την Πέμπτη σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με τα πρότυπα εκπομπών CO2 για τα βαρέα οχήματα (HDV).
Στόχος είναι η περαιτέρω μείωση των εκπομπών CO2 στον τομέα των οδικών μεταφορών και η θέσπιση νέων στόχων για το 2030, το 2035 και το 2040. Οι νέοι κανόνες θα συμβάλουν στην εκπλήρωση των κλιματικών φιλοδοξιών της ΕΕ για το 2030 και στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Η πρόταση αποσκοπεί επίσης στην ενθάρρυνση της αύξησης του μεριδίου των οχημάτων με μηδενικές εκπομπές ρύπων (ZEV) στον στόλο βαρέων οχημάτων σε ολόκληρη την ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρηση και ενίσχυση της καινοτομίας στον τομέα και της ανταγωνιστικότητάς του.
Η συμφωνία είναι προσωρινή, εν αναμονή της επίσημης έγκρισης από τα δύο θεσμικά όργανα.
Πεδίο εφαρμογής του κανονισμού
Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να επεκτείνουν το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού, ώστε σχεδόν όλα τα νέα βαρέα οχήματα με πιστοποιημένες εκπομπές CO2 - συμπεριλαμβανομένων των μικρότερων φορτηγών, των αστικών λεωφορείων, των πούλμαν και των ρυμουλκούμενων - να υπόκεινται σε στόχους μείωσης των εκπομπών.
Εξαιρούνται από τους στόχους μείωσης του CO2 που καθορίζονται στον κανονισμό;
- κατασκευαστές μικρού όγκου και οχήματα που χρησιμοποιούνται για την εξόρυξη, τη δασοκομία και τη γεωργία
- οχήματα για χρήση από τις ένοπλες δυνάμεις και τις πυροσβεστικές υπηρεσίες
- οχήματα για χρήση στην πολιτική προστασία, τη δημόσια τάξη και την ιατρική περίθαλψη
Η προσωρινή συμφωνία επεκτείνει επίσης το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού σε επαγγελματικά οχήματα, όπως απορριμματοφόρα ή μπετονιέρες, σε μεταγενέστερο στάδιο (2035). Επιπλέον, η Επιτροπή θα αναλύσει τη δυνατότητα συμπερίληψης μικρότερων φορτηγών (κάτω των 5 τόνων) στο πεδίο εφαρμογής.
Η προσωρινή συμφωνία αντιμετωπίζει επίσης το ζήτημα των μετασκευασμένων οχημάτων, δηλαδή των συμβατικών οχημάτων που μετατρέπονται σε οχήματα ZEV, επιτρέποντας τη μεταβίβαση τέτοιων οχημάτων μεταξύ κατασκευαστών. Κομισιόν και Ευρωκοινοβούλιο συμφώνησαν να αναθέσουν στην Επιτροπή να αξιολογήσει, έως το 2025, την ανάγκη διευκόλυνσης της εισαγωγής στην αγορά των μετασκευασμένων οχημάτων HDV μέσω εναρμονισμένων κανόνων για την έγκρισή τους.
Νέοι στόχοι μείωσης των εκπομπών
Σύμφωνα με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ για το 2030 και πέραν αυτού, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο διατήρησαν τους στόχους που είχε θέσει η Επιτροπή στην πρότασή της για το 2030 (45%), το 2035 (65%) και το 2040 (90%), επιπλέον του στόχου μείωσης κατά 15% για το 2025, ο οποίος προβλεπόταν ήδη στον ισχύοντα κανονισμό. Οι στόχοι αυτοί θα ισχύουν για τα βαρέα φορτηγά άνω των 7,5 τόνων και τα πούλμαν.
Επιπλέον, συμφωνήθηκε να καθορίσουν τους στόχους για τα ρυμουλκούμενα σε 7,5% και για τα ημιρυμουλκούμενα σε 10%. Εισήγαγαν επίσης τον ορισμό των «ηλεκτρονικών ρυμουλκούμενων» για να υπάρξει νομική σαφήνεια και να προσαρμοστεί ο υφιστάμενος κανονισμός στις τεχνικές εξελίξεις αυτού του νέου τύπου ρυμουλκούμενου, λαμβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα των ηλεκτρονικών ρυμουλκούμενων να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών CO2 των ρυμουλκούμενων.
Στόχος μηδενικών εκπομπών για τα αστικά λεωφορεία
Η προτεινόμενη τροποποίηση εισάγει στόχο μηδενικών εκπομπών 100% για τα αστικά λεωφορεία έως το 2035, ενώ θέτει ενδιάμεσο στόχο 90% για την κατηγορία αυτή έως το 2030. Οι συννομοθέτες συμφώνησαν να εξαιρέσουν τα υπεραστικά λεωφορεία από αυτόν τον στόχο και να υπαγάγουν αυτόν τον τύπο HDV στους γενικούς στόχους για τα πούλμαν.
Ρήτρα επανεξέτασης
Η αποτελεσματικότητα και ο αντίκτυπος του τροποποιημένου κανονισμού στους προαναφερόμενους στόχους θα επανεξεταστούν από την Επιτροπή το 2027. Οι συννομοθέτες πρόσθεσαν μια σειρά διατάξεων για να καταστήσουν τη ρήτρα επανεξέτασης πιο ολοκληρωμένη.
Μεταξύ άλλων, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να αξιολογήσει τη δυνατότητα ανάπτυξης μιας κοινής μεθοδολογίας για την αξιολόγηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τις εκπομπές CO2 σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής των νέων οχημάτων HDV και να εκπονήσει μια αξιολόγηση του ρόλου ενός συντελεστή διόρθωσης άνθρακα (CCF) στη μετάβαση προς την κινητικότητα μηδενικών εκπομπών στον τομέα των οχημάτων HDV. Στην επανεξέταση θα αξιολογηθεί επίσης ο ρόλος μιας μεθοδολογίας για την καταγραφή των HDV που κινούνται αποκλειστικά με καύσιμα ουδέτερα ως προς το CO2.
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή συμφωνία θα υποβληθεί τώρα στους εκπροσώπους των κρατών μελών στο Συμβούλιο (ΕΜΑ) και στην επιτροπή περιβάλλοντος του Κοινοβουλίου για έγκριση. Εάν εγκριθεί, το κείμενο θα πρέπει στη συνέχεια να εγκριθεί επίσημα και από τα δύο θεσμικά όργανα, μετά από αναθεώρηση από νομικούς-γλωσσολόγους, προτού μπορέσει να δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και να τεθεί σε ισχύ.
Ο τομέας των βαρέων οχημάτων (HDV) είναι υπεύθυνος για πάνω από το 25% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις οδικές μεταφορές στην ΕΕ.