Πανω από 21 εκ.ευρώ θα διαθέσει η Ευρωπαϊκή Επτροπή στην Ελλάδα για τη χρηματοδότηση των συσσιτίων, στο πλαίσιο της επισιτιστικής βοήθειας πο παρέχει υπέρ των άπορων πολιτών της Ε.Ε. που ζουν κάτω ή στο όριο της φτώχειας.
Συγκεκριμένα το ποσό ανέρχεται στα 21.651.199 ευρώ και θα υπάρξει και για το 2013 καθώς διασώθηκε τελικά, μετά κόπων και βασάνων το μοναδικό ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Επισιτιστικής Βοήθειας (ΠΕΒ) ύψους 500 εκατ. ευρώ ετησίως υπέρ των άπορων πολιτών της ΕΕ, δηλ. των 18 εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν κάτω από ή στο όριο της φτώχειας και μπορούν, χάρη σε αυτό το πρόγραμμα, να έχουν τουλάχιστον τροφή.
Η μάχη κερδήθηκε, με την τελική υπερψήφιση του ΠΕΒ, στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά την πρόσφατη σύνοδο στο Στρασβούργο, στις 15/2, μετά την πολιτική συμφωνία που επήλθε στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2011 και την υποχώρηση της Γερμανίας υπό τον όρο ότι «αυτή θα είναι μία μεταβατική λύση για την επόμενη διετία», όπως δήλωσε η υπουργός Γεωργίας Ίλσε Άιγκνερ. Ωστόσο αρκετοί είναι εκείνοι που υπόσχονται ότι θα δώσουν μάχη για τη διατήρηση του προγράμματος.
Η Γερμανία ήταν αυτή που, υποστηριζόμενη από άλλες πέντε χώρες (Αυστρία, Δανία, Βρετανία, Σουηδία και Τσεχία) με μία προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είχε ζητήσει τη διακοπή της χρηματοδότης του ΠΕΒ με πόρους της Κοινής Αγροτική Πολιτικής (ΚΑΠ) και τα είχε αρχικά καταφέρει, καθώς μία πρώτη απόφαση ακύρωσε τις διατάξεις που επέτρεπαν προμήθεια προϊόντων από την αγορά. Αποτέλεσμα ήταν τα συσσίτια να περιορίζονται πλέον κατά κύριο λόγο στα αποθέματα, σχεδόν ανύπαρκτα σήμερα, που περιλαμβάνουν μόνο δημητριακά και αποβουτυρωμένο γάλα σε σκόνη. Μία δεύτερη απόφαση περιέκοπτε κατά 76% τα κονδύλια του ΠΕΒ, επαναφέροντάς τα από τα 500 εκατ. ευρώ στο επίπεδο των 114 εκατ. που ήταν πριν από το 2008.
Το ΠΕΒ για τη δωρεάν διανομή τροφίμων στους απόρους της Κοινότητας είχε ξεκινήσει στο πλαίσιο της ΚΑΠ εκτάκτως κατά τη διάρκεια του εξαιρετικά ψυχρού χειμώνα του 1986/1987, όταν τα πλεονάζοντα αποθέματα γεωργικών προϊόντων, τα λεγόμενα αποθέματα παρέμβασης της ΚΑΠ, δόθηκαν σε φιλανθρωπικές οργανώσεις των κρατών μελών για να τα διανείμουν σε απόρους. Στη συνέχεια, το μέτρο καθιερώθηκε και βασίστηκε στη χρησιμοποίηση των αποθεμάτων παρέμβασης -κυρίως σε βόειο κρέας, σκόνη γάλακτος, βούτυρο και σιτηρά- τα οποία, όταν σταδιακά μειώθηκαν, συμπληρώθηκαν από προμήθειες τροφίμων της ανοιχτής αγοράς. Το 2008 το πρόγραμμα λειτουργούσε σε μόνιμη βάση με συμπληρώματα από την αγορά, διαθέτοντας ποσό μέχρι 500 εκατ. ευρώ, ενώ το 2010 τροποποιήθηκε, μεταξύ άλλων και για επίτευξη διατροφικής ισορροπίας, επεκτείνοντας το εύρος των επιλέξιμων προϊόντων, ώστε να περιλαμβάνει για πρώτη φορά φρούτα, λαχανικά και μαγειρικό λάδι.
Η εξασφάλιση, λοιπόν, της χρηματοδότησης του προγράμματος, ελλείψει αποθεμάτων έγινε ζωτικής σημασίας τα τελευταία χρόνια. Η Γερμανία μαζί με τις υπόλοιπες πέντε χώρες έθεσε θέμα διακοπής του ΠΕΒ, τον Δεκέμβρη του 2008, με το επιχείρημα ότι η χρηματοδότησή του αφαιρούσε αδικαιολόγητα πόρους από την ΚΑΠ για ένα κοινωνικό ζήτημα που αφορούσε τις εθνικές πολιτικές των κρατών μελών. Βρήκε όμως απέναντί της ισχυρούς αντιπάλους: κατ' αρχάς την Επιτροπή με επικεφαλής τον αρμόδιο επίτροπο Γεωργίας Ντάτσιαν Τσιόλος, αλλά και εκπροσώπους χωρών όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Πολωνία.
Κατά της διακοπής του ΠΕΒ κινητοποιήθηκαν και οι Έλληνες ευρωβουλευτές. Ο αντιπρόεδρος του ΕΚ και μέλος της Επιτροπής, ο καθηγητής Γιώργος Παπαστάμκος, υπήρξε ένας εκ των συντακτών του σχετικού ψηφίσματος, το οποίο υιοθέτησε τελικά η Ολομέλεια του ΕΚ. Στο πλαίσιο παρέμβασής του στην Ολομέλεια, ο ευρωβουλευτής της ΝΔ είχε εναντιωθεί στην προτεινόμενη περικοπή των πόρων για το 2012 από περίπου 500 εκατ. ευρώ σε μόλις 114 εκατ. ευρώ, καθώς και στην καθιέρωση συγχρηματοδότησης.
Απευθυνόμενος δε σε όσους ζητούσαν επανεθνικοποίηση των επισιτιστικών προγραμμάτων ως υπόθεση κοινωνικής πολιτικής εκάστου κράτους μέλους, ο κ. Παπαστάμκος είχε σημειώσει ότι «πέραν της κοινωνικής του διάστασης, το πρόγραμμα, μέσω της διάθεσης γεωργικών προϊόντων προέλευσης ΕΕ, συμβάλλει στη σταθεροποίηση των γεωργικών αγορών και του γεωργικού εισοδήματος στην ΕΕ, ενώ σηματοδοτεί συμβολισμό ελάχιστης έκφρασης αλληλεγγύης υπέρ των απόρων πολιτών της».
Αλλά και ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Σπύρος Δανέλλης επισήμανε στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι «η φτώχεια είναι ένα πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα που επιδεινώνει η τρέχουσα οικονομική κρίση στην Ευρώπη γι' αυτό η Ευρώπη θα πρέπει να έχει μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της φτώχειας, με έναν τρόπο βιώσιμο και συνεκτικό», ενώ «παράλληλα θα πρέπει όλοι μας να γίνουμε πιο υπεύθυνοι στην καθημερινότητά μας καθώς τα 179 κιλά πεταμένης τροφής που αναλογούν κάθε χρόνο στον κάθε Ευρωπαίο (ΕΕ-27) αποτελούν ύβρι για τους απόρους και τα νέα θύματα της κρίσης».
Ιδιαίτερα επικριτικός επί του θέματος είναι και ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Χουντής: «Τη στιγμή που στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της «κρίσης» περικόπτονται ό,τι κονδύλια υπήρχαν για κοινωνικές παροχές και προγράμματα πρόνοιας, τη στιγμή που σε όλη την Ευρώπη οι άποροι, οι φτωχοί και οι άστεγοι πολλαπλασιάζονται δραματικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση, με πρωτεργάτη την Γερμανία, θέτει υπό αμφισβήτηση το μόνο πρόγραμμα επισιτιστικής βοήθειας για τους άπορους πολίτες, που διέθετε! Η Ευρώπη της "ευημερίας" και των "ίσων ευκαιριών για όλους" έχει δείξει ότι είναι μια Ευρώπη χωρίς αλληλεγγύη, χωρίς κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, ευαισθησία, χωρίς καμία ανθρωπιά. Είναι μια Ευρώπη των λίγων σε βάρος των πολλών».
Η Ελλάδα, βάσει σχετικής έκθεσης της ΕΕ με τα στοιχεία των χωρών που συμμετείχαν στο ΠΕΒ, έλαβε το 2005 5,7 εκατ. ευρώ, το 2006 7,13 εκατ., το 2007 6,69 εκατ., το 2008 13,23 εκατ., το 2009 19 εκατ., το 2010 20 εκατ. και το 2011 επίσης 20 εκατ.
Το πρόγραμμα εφαρμόζεται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) και τον ΟΠΕΚΕΠΕ από τα τέλη της δεκαετίας του '90, και πραγματοποιείται με βασικά για τις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων τρόφιμα, όπως μακαρόνια, ρύζι και τυρί φέτα. Ως φορείς υλοποίησης ορίζονται φιλανθρωπικά ιδρύματα, μητροπόλεις της εκκλησίας, σύλλογοι παλιννοστούντων, πολυτέκνων, τριτέκνων και μονογονεϊκών οικογενειών, ατόμων με ειδικές ανάγκες και χρονίως πασχόντων, δήμοι, καθώς και μη κυβερνητικές οργανώσεις που υλοποιούν προγράμματα σίτισης απόρων ατόμων εντός της επικράτειας και μόνο.
Δικαιούχοι της δωρεάν διανομής τροφίμων ορίζονται αποκλειστικά και μόνο άπορα άτομα ή άπορες οικογένειες της Ε.Ε., ανεξαρτήτως θρησκείας και υπηκοότητας που διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα. Ως άπορα άτομα ή άπορες οικογένειες θεωρούνται τα άτομα ή οι οικογένειες που έχουν ετήσιο ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα μέχρι και 12.000 ευρώ προσαυξανόμενο κατά 30 % για τη σύζυγο και για τα δύο πρώτα ανήλικα ή προστατευόμενα παιδιά και κατά 40% για καθένα από τα επόμενα.
Στην Ε.Ε. ορίζεται ως άπορος πολίτης, που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, εκείνος που έχει μηνιαίο εισόδημα κάτω του 60% του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος της χώρας του. Ο ορισμός της απόλυτης φτώχειας αφορά ανθρώπους που αναγκάζονται να επιβιώνουν με λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα και χρησιμοποιείται συνήθως για τις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ στις ανεπτυγμένες ισχύει σε περιπτώσεις αστέγων.
Μέχρι το τέλος του μήνα ολοκληρώνεται, όπως ανακοίνωσε προ ημερών ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Σκανδαλίδης, με επιτυχία το ΠΕΒ για το 2011, σε συνεργασία με φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης. Διανεμήθηκαν περίπου 14.000 τόνοι βασικών διατροφικών προϊόντων, όπως τυριά, ζυμαρικά και ρύζι, προϋπολογισμού 20 εκατ. ευρώ. Ωφελήθηκαν περίπου 250.000 δικαιούχοι, από τους οποίους οι 120.000 ήταν οικογένειες (συνολικά 351.000 άτομα), καθώς και 103.000 άπορα άτομα και 26.000 σιτιζόμενα άτομα, σύνολο 480.000 άνθρωποι που ωφελήθηκαν με τρόφιμα.
«Η κοινωνική αλληλεγγύη είναι έκφραση ηθικού πολιτισμού. Στη σημερινή δύσκολη κατάσταση, η δωρεάν διανομή βασικών τροφίμων σηματοδοτεί τη φροντίδα στους πιο αδύναμους κρίκους της κοινωνίας, που απειλούνται ιδιαίτερα», δήλωσε στον Τύπο ο Κώστας Σκανδαλίδης. «Με την ευαισθησία όλων, της Πολιτείας, των φορέων κοινωνικής αλληλεγγύης και του καθενός μας προσωπικά, πρέπει καταρχήν να προστατεύουμε το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, την πρόσβαση σε επαρκή, ασφαλή και υγιεινή διατροφή, αλλά και το δικαίωμα σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα αυτών που το έχουν ανάγκη».
Ωστόσο θέμα ευθυνών για την αναποτελεσματικότητα απορρόφησης των κονδυλίων του ΠΕΒ το 2010 έθεσε, σε δικές του δηλώσεις στον Τύπο, ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Γιώργος Παπανικολάου ο οποίος επισήμανε ότι «ακόμα αναμένονται εξηγήσεις από τον κ. Σκανδαλίδη και την κ. Μπατζελή, που διατέλεσαν υπουργοί Αγροτικής Ανάπτυξης το 2010» εξηγώντας ότι στις 18 Νοεμβρίου του 2011, απαντώντας σε κοινοβουλευτική του ερώτηση σχετικά με τα κοινοτικά κονδύλια για το ΠΕΒ στη χώρα μας, ο Επίτροπος για θέματα Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, Ντ. Τσιόλος, ανέφερε ότι «όσον αφορά τους πόρους του 2010, μια σειρά από διοικητικές ανεπάρκειες εμπόδισαν την πλήρη απορρόφηση των κονδυλίων από την Ελλάδα, η οποία αξιοποίησε μόνο το 47,3% των διατεθέντων πόρων, σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 96,8% στα 20 συμμετέχοντα κράτη μέλη»