Τρία εκατομμύρια άνθρωποι περνούν κάθε Σαββατοκύριακο -κάπως λιγότεροι τις καθημερινές- κάτω από δύο τεράστια λάβαρα, με τη φωτογραφία του «Βασιλιά των Θεών», στον αριθμό 60 της οδού Ιστικλάλ, με τον συνοδευτικό τίτλο «Αποτυπώνοντας το Αρχαίο Κάλλος». Ενα ρίγος διαπερνά τον δρόμο της Κωνσταντινούπολης που ποτέ δεν κοιμάται, καθώς εικόνες του αρχαιοελληνικού κάλλους διατρανώνουν τη συνέχειά τους και τον ενεργό διάλογο με ολόκληρο τον πλανήτη. Η έκθεση με τα έργα του Τζόσουα Γκάρικ, στο Σισμανόγλειο Μέγαρο του ελληνικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη, κεντρίζει το ενδιαφέρον και διευρύνει τη συζήτηση για την Ελλάδα και τη διαχρονική τέχνη της.
Η φωτογραφική έκθεση του Αμερικανού Τζόσουα Γκάρικ αποτελεί κιβωτό και προσφέρει μια πρωτόφαντη απτική εμπειρία, αφού χάρη στην τεχνοτροπία που χρησιμοποίησε ο δημιουργός, οι φωτογραφίες έχουν σώμα, βάθος, διάσταση. Είναι κιβωτός, καθώς ταξιδεύει μεταφέροντας παντού το δέος και το συναίσθημα που γεννά η επαφή με μερικά από τα αριστουργήματα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας, που είναι και το θέμα των φωτογραφιών. Και αυτή η κιβωτός από τις 31 Ιανουαρίου στάθμευσε στην Κωνσταντινούπολη και με τον πιο εξωστρεφή τρόπο, μπήκε στη ζωή, στη ροή, στον παλμό της πόλης, με όχημα το εξαιρετικής αισθητικής και ιστορίας κτίριο του Σισμανόγλειου.
Aπό το Oρλάντο της Disney στην αρχαία Ελλάδα
Οι φωτογραφίες του Γκάρικ εκπέμπουν μια γαλάζια αύρα, φέρνουν τον θεατή κυριολεκτικά δίπλα στο κάθε άγαλμα που απεικονίζει. Νομίζεις πως η ανάσα σου πέφτει πάνω στην πλάτη της «Ωραίας Κοιμωμένης», πως το βλέμμα σου μπορεί να περιπλανηθεί πίσω από την επιφάνεια, να εντοπίσει λεπτομέρειες, πτυχώσεις, σχεδόν να ακολουθήσει το χέρι του αρχαίου δημιουργού. Καθώς το βλέμμα περιπλανιέται στην επιφάνεια της φωτογραφίας, νιώθεις πως τα δάκτυλα εισπράττουν την κρύα αίσθηση του αρχαίου υλικού τους. Το αποτέλεσμα αυτό επιτυγχάνεται χάρη στην μέθοδο εκτύπωσης που χρησιμοποίησε ο Τζόσουα Γκάρικ. Πρόκειται για την ειδική, σύγχρονη τεχνική σε επεξεργασμένο αλουμίνιο DiBond, που προσδίδει στο φωτογραφικό αποτέλεσμα ένα απτικό σχεδόν βάθος.
Και αποδεικνύεται ότι αυτή η σπάνια εμπειρία – χιλιάδες Αθηναίοι είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν το φθινόπωρο την συγκεκριμένη έκθεση μέσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο – είναι κατά κάποιο τρόπο δάνειο ή δώρο από την Disney World! Μιλώντας με τον καθηγητή Τζόσουα Γκάρικ μου εξήγησε πως παγκοσμίως υπάρχουν μόνο τρεις μηχανές που έχουν αυτή τη δυνατότητα εκτύπωσης και η μία ανήκει στην Disney. «Ζω στο Ορλάντο, στη βάση της Disney και ένας φίλος μου που εργάζεται εκεί, με ενημέρωσε για τη μηχανή και μου επέτρεψε να την χρησιμοποιήσω. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Τα αγάλματα των φωτογραφιών πήραν ζωή, τυλιγμένα σε μια γαλάζια ανταύγεια – χωρίς να φαίνονται μπλε».
Τούρκος εγώ και εσύ Ρωμιός
Χάρη στην Disney, το αχνό γαλάζιο, απτικό κάλλος, έφτασε λοιπόν και στην Κωνσταντινούπολη. Τη βραδιά των εγκαινίων στο κατάφωτο Σισμανόγλειο Ιδρυμα, τηλεοπτικές κάμερες και δημοσιογράφοι έφταναν ώρες πριν, για να πάρουν πλάνα και να μιλήσουν με τον Γκάρικ και με την Ιριδα Κριτικού, που είχε την ιδέα και την επιμέλεια της έκθεσης και που κίνησε τα νήματα και τις διαδικασίες για να μεταφερθεί σε αυτό το παλλόμενο σημείο της Κωνσταντινούπολης, που είναι η Ιστικλάλ. Λίγο αργότερα, πλήθος Τούρκων κατέφθαναν, ανάμεσά τους πολλοί νέοι, που με κινητά στο χέρι προσπαθούσαν να απαθανατίσουν εικόνες, συζητούσαν, κοντοστέκονταν μπροστά σε κάθε έργο.
Ρωτώντας τους πως έμαθαν για την έκθεση, αρκετοί από αυτούς μου είπαν: μέσω internet, άλλοι το είχαν κάπου διαβάσει. Η έκθεση έχει πάρει σημαντική δημοσιότητα στην Κωνσταντινούπολη, αφού συμπυκνώνει έννοιες που κινούν το ενδιαφέρον. Η επιμέλεια της Ιριδας Κριτικού και βέβαια ο σχεδιασμός του εικαστικού Μάριου Βουτσινά, κατορθώνουν να αναδείξουν τη δύναμη των εικόνων και να δημιουργήσουν μια αυθεντική, συμπαγή, εμπειρία θέασης.
Ολο το σκεπτικό και το στήσιμο της έκθεσης «Αποτυπώνοντας το αρχαίο Κάλλος» έχει στοιχεία που παρακινούν το κοινό να την επισκεφθεί: Ενας Αμερικανός από το Ορλάντο της Φλόριντα, φωτογραφίζει αρχαιοελληνικά αγάλματα με μια άγνωστη τεχνική και φέρνει την έκθεσή του στην Κωνσταντινούπολη. Η ανοιχτή πόρτα του Σισμανόγλειου Μεγάρου με τα φωτογραφίες να φαίνονται στο βάθος της φωτισμένης έκθεσης, αποτελούν μαγνήτη. Ο γενικός πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη, Νίκος Μαθιουδάκης, σε εποχές που η κρίση ακρωτηριάζει τις δυνατότητες δημιουργίας πρεσβειών κι προξενείων, έχει μετατρέψει το Σισμανόγλειο σε ένα μαγνήτη πολιτών της Κωνσταντινούπολης, που από ένα απλό πέρασμα, στη συνέχεια προχωρούν σε συνειδητή σχέση με το προξενείο και τις δράσεις του στον πολιτισμό και την εκπαίδευση.
Στη βραδιά των εγκαινίων, ο ίδιος ο Τζόσουα Γκάρικ μιλώντας στο κοινό που είχε κατακλείσει το χώρο, ουσιαστικά εμφανίστηκε ως απρόσμενος «πρέσβης» της χώρας, δηλώνοντας ευθαρσώς πως η ελληνική τέχνη καθόρισε την παγκόσμια τέχνη, αλλά εξακολουθεί να έχει διάλογο με την εποχή μας, με ότι δημιουργείται σήμερα. Οσο και αν κάποιοι από τους Τούρκους επισκέπτες φάνηκαν, στις ιδιωτικές συζητήσεις τους, να ξεπερνούν το στοιχείο του ελληνικού και να μένουν στο αδιαμφισβήτητο κάλλος και στην μοναδική τεχνική του Γκάρικ, που έβλεπαν για πρώτη φορά στη ζωή τους.
Σε μια εποχή που ο πήχης της καλής φήμης της Ελλάδας ταλαντεύεται έντονα, το δέος μαζί με την γαλήνη που γεννούν οι αρχαιότητες -όπως αποδίδονται μέσα από τις ιδιαίτερες εκτυπώσεις του Τζόσουα Γκάρικ-, αποτελούν μια πρώτης τάξης έξοδο στο διεθνή χάρτη. Μια έξοδο – δήλωση ισχυρής παρουσίας της Ελλάδας, της τέχνης της, της ενέργειας της και κυρίως της διαρκούς γέννησης νέων αισθητικών και καλλιτεχνικών ερεθισμάτων από την τέχνη της. Αποδεικνύοντας πως ο ελληνικός πολιτισμός είναι το καλύτερο διαβατήριο. Και το γενικό Προξενείο της Κωνσταντινούπολης είχε την ευφυία να αδράξει αυτή την ευκαιρία και να απευθυνθεί στο τουρκικό κοινό και το πλήθος των ξένων επισκεπτών της Κωνσταντινούπολης.