Είναι το πρώτο ξενοδοχείο παγκόσμιας αλυσίδας που λειτούργησε ποτέ στην Αθήνα, δημιουργώντας ένα νέο ευοίωνο και πολλά υποσχόμενο τότε τοπίο: το Ηilton υψώθηκε πριν από ακριβώς 50 χρόνια, επιβλητικό, με την μνημειώδη ανάγλυφη σύνθεση του Γιάννη Μόραλη στην κεντρική όψη επί της Βασιλίσσης Σοφίας, δημιουργώντας μια νησίδα ευζωίας αλλά και καταγραφής μέρους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Υπήρξε «το πρώτο σημείο οπτικής έξαρσης» στη μεταπολεμική Αθήνα, το πρώτο δείγμα μιας «αρχιτεκτονικής γοήτρου», συμβολικής γενικότερα των οικονομικών, πολιτιστικών και κοινωνικών εξελίξεων της εποχής εκείνης και ειδικότερα της εισόδου της χώρας στην παγκόσμια τουριστική αγορά πολυτελείας, όπως καταγράφει η σχετική βιβλιογραφία στο Αρχείο Νεωτέρων Μνημείων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Κατασκευάστηκε στο διάστημα μεταξύ 1958-1963 από τους σημαντικούς αρχιτέκτονες της εποχής Εμμανουήλ Βουρέκα (φωτογραφία επάνω, από το αρχείο του Μουσείου Μπενάκη), Προκόπη Βασιλειάδη και Σπύρο Στάικο.
Ακόμη και η απλή καταγραφή της θυελλώδους διαμάχης που προκάλεσε η ανέγερσή του (στο αρχιτεκτονικό, πολεοδομικό, πολιτιστικό και πολιτικό επίπεδο), θα απαιτούσε ένα ξεχωριστό βιβλίο. Αν και ανήκει στην τυπολογία των μεγάλων κοσμοπολίτικων ξενοδοχείων, η εξωτερική κυρίως μορφή του παρουσιάζει κάποια πρωτοτυπία, χάρις στη σύνθεση που επιδιώχθηκε ανάμεσα στο μοντέρνο και το κλασικό, ενώ η χρήση του πεντελικού μαρμάρου και οι μνημειώδεις ανάγλυφες συνθέσεις του ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, με την αρχαϊκή τους θεματολογία, επιχειρούν να δώσουν μια "ελληνική" πινελιά. Η βασική επιτυχία από αρχιτεκτονικής πλευράς συνίσταται στο στήσιμο «ενός περίοπτου κτιρίου αξιώσεων σε ένα δύσκολο οικόπεδο», όπου ο κοίλος άξονας και άλλες λύσεις που επελέγησαν, καταφέρνουν ώς ένα βαθμό να μειώσουν την ακαμψία του όγκου (όπως σημειώνουν οι αρχιτέκτονες Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ και Δημήτρης Φιλιππίδης). Μεταξύ των ετών 2001-2003 πραγματοποιήθηκε μια «μινιμαλιστική»παρέμβαση των αρχιτεκτόνων Αλέξανδρου Τομπάζη και Χρήστου Μπουγαδέλλη, με στόχο την αποκατάσταση του κτιρίου και, παράλληλα, την προσθήκη μιας 6ώροφης πτέρυγας προς την οδό Βεντήρη.
Τον Απρίλιο του 1963, πριν από ακριβώς 50 χρόνια άνοιξε στο κοινό. Τα επίσημα εγκαίνια του Hilton Αθηνών έγιναν στις 20 Απριλίου 1963 με τριήμερες εορταστικές εκδηλώσεις που συγκέντρωσαν εκλεκτούς καλεσμένους απ' όλον τον κόσμο και αποτέλεσαν πρωτοφανές γεγονός για τα κοσμικά χρονικά της πόλης. Στην τελετή των εγκαινίων παρέστη ο ιδρυτής της γνωστής ξενοδοχειακής αλυσίδας, Conrad Hilton, ο οποίος είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Συμφωνώ με όσους πιστεύουν ότι το ξενοδοχείο Hilton Αθηνών είναι το ωραιότερο Hilton του κόσμου».
Ολα αυτά τα χρόνια, το κατώφλι του Hilton Αθηνών έχουν διαβεί πλήθος μεγάλων προσωπικοτήτων: αρχηγοί κρατών, διάσημοι καλλιτέχνες, επιστήμονες διεθνούς κύρους. Από τον Αριστοτέλη Ωνάση και τον Frank Sinatra ως τον Ingmar Bergman και τον Anthony Quinn, το Hilton Αθηνών ήταν πάντα σημείο αναφοράς για το διεθνές jet set. Παράλληλα, το εμβληματικό αυτό ξενοδοχείο εξελίχθηκε σε αγαπημένο στέκι των Αθηναίων, που δοκίμασαν για πρώτη φορά αμερικάνικα hamburger και club sandwich στο Βυζαντινό και πρωτότυπα κοκτέιλ στο Galaxy Bar.
Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, έγιναν έργα ανακαίνισης και προσθήκης νέας πτέρυγας από τα αρχιτεκτονικά γραφεία των Αλέξανδρου Τομπάζη και Χάρη Μπουγαδέλη. Το 2004, το Hilton Αθηνών ήταν η επίσημη έδρα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, ενώ το 2011 ήταν η έδρα της Οργανωτικής Επιτροπής των Παγκόσμιων Αγώνων Special Olympics, που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα.
Από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του, το Hilton Αθηνών διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και στα πολιτιστικά πράγματα της πόλης εγκαινιάζοντας τη συνεργασία του με τη Μαριλένα Λιακοπούλου, η οποία ίδρυσε τη γκαλερί «Χίλτον» οργανώνοντας μια σειρά από ιστορικές εκθέσεις την περίοδο 1968-1972. Σήμερα, το Hilton ενσωματώνει μια σειρά εξαιρετικών έργων τέχνης μεγάλων Ελλήνων καλλιτεχνών όπως η Chryssa, η Αφροδίτη Λύτη, ο Stephen Antonakos κ.α και φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις κυρίως νέων καλλιτεχνών.
Το Hilton Αθηνών θα γιορτάσει τα πενήντα του χρόνια με έναν φωτογραφικό διαγωνισμό που τρέχει ήδη μέσω της σελίδας του στο facebook, με ειδική επετειακή έκδοση του περιοδικού του και άλλες εκπλήξεις.
*Πηγές: Αρχείο Νεωτέρων Μνημείων, Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ, Δοκίμια για τη Νέα Ελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα 2001* Δ. Φιλιππίδης, Η ζωή και το έργο του αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου (1811-1885), Αθήνα 1995, σ. 128* Δ. Φιλιππίδης, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα 1984, σ. 276., ηλεκτρονική σελίδα Hilton.