«Θυμάστε την κλασική σκηνή στα καρτούν όπου ο ήρωας συνεχίζει να τρέχει πέρα από το χείλος του γκρεμού, αγνοώντας το γεγονός ότι δεν υπάρχει έδαφος κάτω από τα πόδια του, για να πέσει αμέσως μόλις κοιτάξει κάτω και αντιληφθεί ότι αιωρείται πάνω από την άβυσσο; Ετσι δεν θα πρέπει να αισθάνονται και οι Κύπριοι αυτές τις μέρες;», διερωτάται σε άρθρο του ο Σλάβοϊ Ζίζεκ με θέμα τις εξελίξεις στην Κύπρο, το οποίο φιλοξένησε χθες η βρετανική εφημερίδα Guardian.
«Οι Κύπριοι έχουν μεν επίγνωση ότι η χώρα τους δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια, ότι οι όροι ζωής τους διέρχονται ένα καταστροφικό σημείο καμπής, ωστόσο ο πλήρης αντίκτυπος αυτής της κατάστασης δεν έχει γίνει ακόμα αισθητός, με αποτέλεσμα για κάποιο χρονικό διάστημα να έχουν την πολυτέλεια να συνεχίσουν τη ζωή τους όπως το καρτούν που κρέμεται στον αέρα... Οι πραγματικές συνέπειες θα φανούν σιωπηλά, όταν ο πανικός κοπάσει... τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή, τώρα που η κυπριακή κρίση αρχίζει και εξαφανίζεται από τα μέσα ενημέρωσης που πρέπει να σκεφτούμε και να γράψουμε γι' αυτήν», αναφέρει ο Σλοβένος φιλόσοφος.
«Υπάρχει ένα γνωστό ανέκδοτο», συνεχίζει ο Ζίζεκ, «από την τελευταία δεκαετία της ΕΣΣΔ, για έναν εβραϊκής καταγωγής άνδρα, τον Ραμπίνοβιτς, ο οποίος ήθελε να μεταναστεύσει. Ο γραφειοκράτης της υπηρεσίας μετανάστευσης τον ρωτά γιατί. "Υπάρχουν δύο λόγοι", απαντάει ο Ραμπίνοβιτς. "Ο πρώτος είναι ότι φοβάμαι πως στη Σοβιετική Ενωση οι κομμουνιστές θα χάσουν την εξουσία και ότι η νέα εξουσία θα ρίξει όλα τα εγκλήματα του κομμουνιστικού καθεστώτος σε εμάς, τους Εβραίους, θα γίνουν πάλι πογκρόμ κλπ...". "Μα", απαντάει ο γραφειοκράτης, "όλα αυτά είναι καθαρές ανοησίες. Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει στη Σοβιετική Ενωση. Η εξουσία των κομμουνιστών θα διαρκέσει για πάντα!". "Λοιπόν", απαντά ο Ραμπίνοβιτς, "αυτός είναι ο δεύτερος λόγος"», συνεχίζει ο Ζίζεκ και προσθέτει:
«Εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς έναν παρόμοιο διάλογο μεταξύ ενός Ευρωπαίου υπαλλήλου και ενός Κύπριου Ραμπίνοβιτς σήμερα. "Δύο είναι οι λόγοι που είμαστε σε πανικό σήμερα", λέει ο Ραμπίνοβιτς. "Πρώτον φοβόμαστε ότι η ΕΕ θα αφήσει την Κύπρο στο έλεός της και την οικονομία της να καταρρεύσει...". Ο Ευρωπαίος υπάλληλος τον διακόπτει: "Μα, μπορείτε να μας έχετε εμπιστοσύνη, δεν θα σας εγκαταλείψουμε. Θα σας ελέγχουμε ασφυκτικά και θα σας συμβουλεύουμε τι πρέπει να κάνετε". "Λοιπόν", απαντά ψύχραιμα ο Ραμπίνοβιτς, "αυτός είναι ο δεύτερος λόγος". Αυτό είναι και το αδιέξοδο της δύσκολης θέσης που βρίσκεται σήμερα η Κύπρος», υποστηρίζει ο Ζίζεκ: «Δεν μπορεί να ευημερήσει εντός ΕΕ, αλλά ούτε και εκτός. Και οι δύο επιλογές είναι χειρότερες, όπως θα το έθετε και ο Στάλιν».
«Αυτό που μπορούμε να δούμε στον ορίζοντα είναι το περίγραμμα μίας Ευρώπης διχασμένης: το νότιο τμήμα της θα περιορίζεται όλο και περισσότερο σε μία ζώνη φθηνού εργατικού δυναμικού, έξω από το δίχτυ ασφαλείας της κοινωνικής πρόνοιας σε έναν τόπο κατάλληλο για εξωτερικές αναθέσεις υπηρεσιών και τουρισμό. Εν ολίγοις, το χάσμα μεταξύ του αναπτυγμένου κόσμου και αυτών που έχουν μείνει πίσω θα υφίσταται πλέον στην ίδια την Ευρώπη».
«Αυτό το χάσμα», συνεχίζει ο Ζίζεκ, «αντανακλάται στα δύο βασικά "στόρι" που λέγονται για την Κύπρο, τα οποία μοιάζουν με δύο άλλα που λέγονταν και για την Ελλάδα: η αλόγιστη σπατάλη και το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα, λέει το 'στόρι'' των Γερμανών, τα σκληρά μέτρα της ΕΕ ισοδυναμούν με γερμανική κατοχή στερώντας από την Κύπρο την εθνική της κυριαρχία, λέει το ''στόρι» των Κυπρίων.
Και τα δύο στόρι είναι λάθος και οι απαιτήσεις που προκύπτουν από αυτά δεν έχουν νόημα: ούτε η Κύπρος μπορεί, εξ ορισμού να αποπληρώσει το χρέος της, ούτε η Γερμανία και η ΕΕ μπορούν να συνεχίσουν να σπαταλούν χρήματα για να βουλώσουν την χρηματοπιστωτική τρύπα της Κύπρου». «Και οι δύο αφηγήσεις», υποστηρίζει ο Ζίζεκ, «αποκρύπτουν το πραγματικό στοιχείο: υπάρχει κάτι λάθος σε ολόκληρο το σύστημα, όπου η ανεξέλεγκτη τραπεζική κερδοσκοπία μπορεί να οδηγήσει μία χώρα στη χρεοκοπία».
«Η Κύπρος δεν αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό μιας μικρής περιφερειακής χώρας. Αποτελεί σύμπτωμα της παθογένειας ολόκληρου του ευρωσυστήματος. Γι' αυτό και η λύση δεν είναι περισσότεροι έλεγχοι για την αποτροπή του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος κλπ. Χρειάζεται μία ριζική αλλαγή ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος, ή -για να πούμε το ακατονόμαστο- μία κοινωνικοποίηση των τραπεζών.
Το μάθημα από τις αποτυχίες διεθνώς, μετά την κρίση του 2008 είναι σαφές: όλο το δίκτυο χρηματοπιστωτικών funds και συναλλαγών, από τις ιδιωτικές καταθέσεις και τα fund που διαχειρίζονται συνταξιοδοτικά προγράμματα, ως τη λειτουργία όλων των ειδών των παραγώγων, πρέπει να τεθούν με κάποιο τρόπο σε κοινωνικό έλεγχο, να εξορθολογιστούν και να ρυθμιστούν».
«Κάτι τέτοιο μπορεί να ακούγεται ως ουτοπία», λέει ο Ζίζεκ. «Ουτοπία ωστόσο είναι η άποψη ότι μπορούμε κάπως να επιβιώσουμε μόνο με αλλαγές κοσμητικής φύσεως».