Επιτέλους: Ο εκκεντρικότερος πιανίστας που γνώρισε ποτέ η μουσική «προσγειώθηκε» στην Ελλάδα [εικόνα & βίντεο]

Όταν ένας μεταφραστής τρέφει τέτοιο θαυμασμό για το υλικό το οποίο αναλαμβάνει να «γυρίσει» στην ελληνική γλώσσα, κατέχει σε βάθος τη «γλώσσα περιεχομένου» αυτού του υλικού και έχει τριβεί επί μακρόν με όλες τις συνιστώσες του, όπως φαίνεται να συμβαίνει στην περίπτωση του Στέφανου Θεοδωρίδη, ο οποίος πριν λίγο καιρό μας παρέδωσε στα ελληνικά τις «Σκέψεις για τη μουσική» του μεγάλου πιανίστα, συνθέτη, μουσικοκριτικού και αρχιμουσικού Γκλεν Γκουλντ, τότε το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι υποδειγματικό.

Ο λόγος για ένα από τα τελευταία εκδοτικά εγχειρήματα των εκδόσεων Νεφέλη, η παρουσίαση του οποίου έλαβε χώρα προ ολίγου καιρού στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στο πλαίσιο εκδηλώσεων για τα 80 χρόνια από τη γέννηση και 30 από το θάνατο του σπουδαίου Καναδού πιανίστα Γκλεν Γκουλντ.

Ο πιανίστας-μύθος, γνωστός για την «ανελέητη», αλλά ανεπιτήδευτη εισαγωγή υποκειμενικών στοιχείων σε όλα τα επίπεδα της δημιουργίας του (πιανιστική ερμηνεία, συναυλιακές εμφανίσεις, συνοδευτικές φήμες κτλ), η οποία του κόλλησε τη «ρετσινιά» του εκκεντρικού, ο άνθρωπος που έπαιζε πιάνο σαν να επρόκειτο για εκκλησιαστικό όργανο, που ερμήνευσε τον Μπαχ όπως κανείς άλλος μέχρι τότε, ο μουσικός που σε αντίθεση με την πλειοψηφία των συναδέλφων του προτιμούσε το στούντιο ηχογραφήσεων από τις ζωντανές εμφανίσεις, ο τεχνολάτρης που είχε εντρυφήσει σε όλες τις πτυχές της φυσιολογίας του ήχου και της ηχογράφησης, αυτό το απόλυτο μουσικό «αυτί» που είχε την ικανότητα να διακρίνει εξωφρενικά λεπτές ποιότητες, αυτός λοιπόν ο Γκλεν Γκουλντ εισβάλλει επιτέλους με καθυστέρηση μερικών δεκαετιών στις βιβλιοθήκες μας και μας προσκαλεί να βυθιστούμε στο ψυχοδιανοητικό σύμπαν του, στην αναπάντεχα νηφάλια, διαυγή και αναλυτική για μουσικό σκέψη του, στην παλλόμενη (γραπτή και προφορική) γλώσσα του.

«Ο Γκλεν Γκουλντ, ευρέως γνωστός ως πιανίστας, υπήρξε παράλληλα συνθέτης, μουσικοκριτικός, ραδιοφωνικός και τηλεοπτικός παραγωγός, ενίοτε αρχιμουσικός, ένας άνθρωπος "αναγεννησιακός", όπως του άρεσε να αυτοχαρακτηρίζεται, αλλά και ένας εκστατικά βιωματικός δημιουργός-αναδημιουργός.

Σε αυτή την παρθενική -μετά θάνατον- εμφάνισή του στα ελληνικά, μέσα από σταχυολογημένα κείμενά του που προέρχονται από συνεντεύξεις, άρθρα, διαλέξεις, κριτικές, ένθετα δίσκων, επιστολές, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές, ο Γκουλντ προβάλλει ως ο στοχαστής που λίγοι γνωρίζουν ότι υπήρξε. Στην εποχή της άκριτης σκέψης που διανύουμε, οι απόψεις του, διατυπωμένες εδώ και κάποιες δεκαετίες, εξακολουθούν ωστόσο -διαχρονικές και παλλόμενες όπως είναι- να προσκαλούν και να προκαλούν να σκεφτούμε αλλά και να νιώσουμε τα πάντα εκ νέου - ακριβώς όπως και οι περίφημες ηχογραφήσεις του. Πότε "πουριτανός" -όπως επίσης αυτοχαρακτηριζόταν- και πότε ριζοσπάστης, ο Γκουλντ προσπαθεί, και εντέλει καταφέρνει, να συγκεράσει το υποκειμενικό με το αντικειμενικό, το προσωπικό του σύστημα αξιών με το πανανθρώπινο. Με χαρακτηριστικό πάθος, χιούμορ, ειρωνεία, διεισδυτικότητα, αυτοσαρκασμό και αληθινό έρωτα για τη μουσική, γράφει και μιλά για την ηθική, την αισθητική, την ιστορία και το μέλλον της τέχνης αυτής -αλλά και της τέχνης της ηχογράφησης- με αφετηρία και τέρμα πάντοτε τον άνθρωπο» (από το οπισθόφυλλο της έκδοσης).

Απόσπασμα από το βιβλίο:

«[...] Σε έναν ιδανικό κόσμο, η τέχνη θα ήταν περιττή. Η αναρρωτική, κατασταλτική θεραπεία που προσφέρει θα εκλιπαρούσε για ασθενείς. Η επαγγελματική εξειδίκευση που εμπεριέχεται στη δημιουργία της θα αποτελούσε ύβρι. Οι γενικότητες που αφορούν την εφαρμογή της θα θεωρούνταν προσβλητικές. Καλλιτέχνης θα ήταν τότε το κοινό, και τέχνη η ζωή του».