Ο πόλεμος μπορεί να σκοτώνει χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο στο Αφγανιστάν, όμως εξίσου, αν όχι περισσότερο φονική, είναι και η ρύπανση που «πνίγει» την πρωτεύουσα της χώρας: από τα παλιά αυτοκίνητα, τα κακής ποιότητας καύσιμα, την καύση των απορριμμάτων ακόμη και στη μέση του δρόμου.
«Είναι αδύνατο να παραμείνεις υγιής εάν δεν φοράς μάσκα». Ο Αχμαντ Γουάλι, που διατηρεί φαρμακείο στην Καμπούλ, το ξέρει καλά. Φοράει καθημερινά χειρουργική μάσκα, ακόμη και μέσα στο κατάστημά του. «Ο κόσμος αντιμετωπίζει ένα μόνιμο, τεράστιο πρόβλημα. Είναι δύσκολο να περιορίσεις την ατμοσφαιρική ρύπανση γρήγορα κι έτσι αναγκαζόμαστε να αναπνέουμε αυτόν τον αέρα.»
Ο πόλεμος μπορεί να σκοτώνει χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο στο Αφγανιστάν, όμως εξίσου, αν όχι περισσότερο φονική, είναι και η ρύπανση που «πνίγει» την πρωτεύουσα της χώρας: από τα παλιά αυτοκίνητα, τα κακής ποιότητας καύσιμα, την καύση των απορριμμάτων ακόμη και στη μέση του δρόμου. Όλα αυτά είναι απόρροια της ραγδαίας επέκτασης της πόλης: ο πληθυσμός της έχει διπλασιαστεί μέσα σε έξι χρόνια εξαιτίας των εχθροπραξιών, που αναγκάζουν όλο και περισσότερους να εγκαταλείψουν τις αγροτικές περιοχές με προορισμό τη σχετική ασφάλεια της Καμπούλ.
«Είμαι άρρωστη εδώ και τρία χρόνια», λέει η Μαλαλάι, μητέρα τριών παιδιών, η οποία νοσηλεύεται σε ένα από τα μεγάλα νοσοκομεία της Καμπούλ. «Όποτε μιλάω, μου κόβεται η ανάσα μετά από δύο ή τρία λεπτά. Έχω πόνους στο στήθος όταν προσπαθώ να αναπνεύσω. Δεν μπορώ να περπατήσω ή να σταθώ για πολλή ώρα και νιώθω εξάντληση.»
Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας της χώρας, περίπου 3.000 άνθρωποι έχασαν πέρυσι τη ζωή τους στην αφγανική πρωτεύουσα από προβλήματα υγείας που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Την ίδια περίοδο, σε επιθέσεις σε ολόκληρο το Αφγανιστάν σκοτώθηκαν 2.777 άμαχοι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών.
Νοικοκυριά, επιχειρήσεις, βιοτεχνίες κ.ο.κ. συχνά βασίζονται σε ντιζελογεννήτριες για την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, ενώ το χειμώνα, πολλοί συνηθίζουν να καίνε κυριολεκτικά ό,τι βρουν ακόμη και λάστιχα αυτοκινήτων ή κομμάτια πλαστικού- για να ζεσταθούν. Κατά το υπουργείο Υγείας του Αφγανιστάν, σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι πάσχουν πλέον από αναπνευστικά προβλήματα.
Σε μια χώρα που εδώ και τρεις δεκαετίες ζει στη σκιά του πολέμου ωστόσο, η αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν αποτελεί προτεραιότητα. Πέρυσι, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν το πρόβλημα, οι αρχές κήρυξαν την Πέμπτη εκτός από την Παρασκευή- αργία στην Καμπούλ, ενώ υιοθέτησαν και ψήφισμα, με το οποίο απαγορεύεται η εισαγωγή παλιών αυτοκινήτων.
Κατά το γραφείο του δημάρχου, τα μέτρα έφεραν «πολύ καλά αποτελέσματα», όμως επίσημα στοιχεία που να καταδεικνύουν π.χ. μείωση των θανάτων, δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα. Οι υγειονομικές αρχές του Αφγανιστάν προειδοποιούν ότι, εάν δεν τεθούν σε εφαρμογή ακόμη πιο δραστικά μέτρα, «οι Αφγανοί θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια υγειονομική καταστροφή στο μέλλον.»