Ο διεθνώς μεταφρασμένος Πέτρος Μάρκαρης συμπληρώνει την «Τριλογία της Κρίσεως», με το βιβλίο του «Ψωμί – Παιδεία- Ελευθερία» (εκδόσεις Γαβριηλίδη) που μας μεταφέρει στην Αθήνα του 2014, σε μια Ελλάδα που έχει επιστρέψει στη δραχμή.
Στην αρχή ήταν το βιβλίο «Ληξιπρόθεσμα δάνεια», μετά το «Περαίωση» και τώρα ο κύκλος κλείνει με το «Ψωμί-Παιδεία- Ελευθερία» και ήρωα όπως πάντα τον δαιμόνιο, ευφυή, εμβληματικό αστυνόμο Χαρίτο. Μόνο που τώρα, στην Αθήνα του 2014, με τη χώρα να ζει ακυβέρνητη, τις τράπεζες κλειστές και την ανασφάλεια στα ύψη, ο αστυνόμος δεν κυνηγά κάποιον κοινό εγκληματία, αλλά έναν κοινωνικό τιμωρό. Τιμωρό των διεφθαρμένων της γενιάς του Πολυτεχνείου. Ο ίδιος ο Πέτρος Μάρκαρης δήλωσε στο Βήμα και τον Γρηγόρη Μπέκο για τον τίτλο του βιβλίου του: «Ο τίτλος παραπέμπει στο γνωστό σύνθημα του Πολυτεχνείου και επελέγη διότι επικεντρώνομαι ακριβώς σε αυτή τη σύγκρουση ανάμεσα σε εκείνη τη γενιά και στους σημερινούς νέους. Πιστεύω ότι η γενιά του Πολυτεχνείου οφείλει έναν απολογισμό. Οταν ανήλθε στην εξουσία διάλεξε τον εύκολο δρόμο. Αντί να αξιοποιήσει τα λεφτά που έμπαιναν τότε μαζικά στη χώρα, τα κατασπατάλησε. Καπηλεύτηκε, για εμένα, τη δίψα μιας ολόκληρης χώρας να απαλλαγεί από μια δικτατορία και να κυβερνηθεί από μια αριστερή προοδευτική κυβέρνηση».
Τα θύματα στο βέο βιβλίο του Πέτρου Μάρκαρη είναι λοιπόν τρεις προσωπικότητες, από τις πλέον διακεκριμένες της γενιάς του Πολυτεχνείου, έναν επιτυχημένο επιχειρηματία, έναν αναγνωρισμένο πανεπιστημιακό δάσκαλο κι έναν υπερδραστήριο συνδικαλιστή της σοσιαλιστικής παράταξης. Και οι τρεις δολοφονούνται, αφού ο τιμωρός γνωρίζει ότι πίσω από το προφίλ των αγίων δημοκρατών βρίσκονται αδίστακτα λαμόγια που έχουν πλουτίσει από τα δημόσια έργα, τον κρατικοδίαιτο συνδικαλισμό και τα πανεπιστημιακά αλισβερίδια.
Όπως σημειώνει ο Βασίλης Χατζηβασιλείου για το Αθηναϊκό Πρακτορείο: «Ασφαλώς η γενιά του Πολυτεχνείου δεν είναι μόνο τα χαλασμένα μέλη της και οι άσπιλοι γόνοι τους που θα αναλάβουν τη θεοδικία τους. Ασφαλώς η επίκληση του αγαθού πνεύματος που αντιπροσωπεύουν η οικογένεια και οι φίλοι του Χαρίτου δεν κλείνει το κεφάλαιο των συλλογικών ευθυνών για τη γέννηση και το φούντωμα της κρίσης (πέρα από τη δεδομένη υπαιτιότητα των πολιτικών και των οικονομικών κυκλωμάτων). Ασφαλώς η σημερινή δυσπραγία έχει ρίζες που υπερβαίνουν την εποχή του στρατιωτικού πραξικοπήματος και των βασανιστηρίων στα μπουντρούμια της Ασφάλειας. Όλα αυτά όμως δεν κάνουν λιγότερο πειστικό το μυθιστόρημα του Μάρκαρη, το οποίο εξιστορεί σε ζοφερούς τόνους την αθηναϊκή καθημερινότητα: με τη δραχμή που έχει επιστρέψει ως εθνικό νόμισμα να υποτιμάται συνεχώς έναντι του ευρώ, τους μετανάστες να έχουν εγκλωβιστεί σε μια χώρα η οποία παλεύει απεγνωσμένα να ξεφύγει από τα αδιέξοδά της και το τέρας του νεοναζισμού να απλώνει όλο και πιο επικίνδυνα τα πλοκάμια του.»