Η Οικία Μαρίας Κάλλας βρίσκεται στην πολυκατοικία της οδού Πατησίων αριθ. 61 στην Αθήνα. Εκεί έζησε τα νεανικά της χρόνια η διάσημη ελληνίδα υψίφωνος.
Το 1937, μετά το χωρισμό των γονέων της, η Μαρία Κάλλας ήρθε στην Αθήνα και έμεινε με τη μητέρα της και τη μεγαλύτερη αδελφή της Υακίνθη (που βρισκόταν ήδη στην Ελλάδα) στο σπίτι της οδού Πατησίων μέχρι το 1945, οπότε έφυγε ξανά για τη Νέα Υόρκη.
Η επιβλητική Πολυκατοικία Παπαλεονάρδου, όπου έζησε τα νεανικά της χρόνια η Μαρία Κάλλας, οικοδομήθηκε γύρω στο 1925, με μορφολογικές επιρροές του ευρωπαϊκού ρυθμού Αρ Νουβό (γερμ. Jugendstil) της εποχής εκείνης, σε σχέδια του αρχιτέκτονα καθηγητή του ΕΜΠ Κωνσταντίνου Κιτσίκη (1893 - 1969).
Διατηρητέο σε εγκατάλειψη
Η Οικία Μαρίας Κάλλας έχει χαρακτηρισθεί από το 1989, επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη, ως διατηρητέο ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο των νεότερων χρόνων. Το κτίριο ανήκει στην ιδιοκτησία του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ) από το 1950. Έγινε μελέτη ανακατασκευής, αλλά το ΝΑΤ δήλωσε έλλειψη κονδυλίων για την εφαρμογή της και έκτοτε έχει εγκαταλειφθεί. Τα τελευταία χρόνια καταλήφθηκε από αντιεξουσιαστές.
Στην πρόσοψη της πολυκατοικίας υπήρχε αναμνηστική πλάκα, η οποία έχει αφαιρεθεί σήμερα, όπου αναγραφόταν: «Στο σπίτι αυτό έζησε η Μαρία Κάλλας. Υπουργείο Πολιτισμού 1987».
Στη θέση του σήμερα, κομμάτια από σανίδες, παραπετάσματα και σιδερένιες σκαλωσιές για να συγκρατούν το ερειπωμένο οίκημα και να προστατεύουν τους περαστικούς.
Κόσμημα στην περιοχή από το 1925
Χτισμένο το 1925 σε σχέδια του πρωτοπόρου αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη, το μέγαρο ήταν αντάξιο της αίγλης που ακτινοβολούσε η περιοχή του Μουσείου στα χρόνια του Μεσοπολέμου.
Γειτονιά μεσαίων και ανώτερων οικονομικά στρωμάτων η περιοχή ήταν σπαρμένη με νεοκλασικά κτίρια τα οποία, στην πλειονότητά τους, ζουν πλέον την παρακμή που έμελλε να γνωρίσει και το σπίτι της Μαρίας Κάλλας.
Η πολυκατοικία Παπαλεονάρδου αποτελεί ακόμη και σήμερα, σύμφωνα με τους ειδικούς, ένα εντυπωσιακό κτίριο, χαρακτηριστικό δείγμα του ρεύματος Γιούγκεντστιλ που κυριάρχησε τον 19ο αιώνα, τάση που ασπάστηκε ο Κιτσίκης ως φοιτητής στο Βερολίνο.
Με βασικό στόχο τη λειτουργικότητα των χώρων, το οίκημα των 1.590 τ.μ. στέγασε, εκτός της Μαρίας Κάλλας, και άλλες προσωπικότητες της εποχής, που χάζευαν την οδό Πατησίων από τα χαρακτηριστικά τριπλά παράθυρα της πρόσοψης... Τίποτε τότε δεν προμήνυε την εγκατάλειψη που θα ακολουθούσε...
Ανήκει στο ΝΑΤ
Το 1950 το μέγαρο επήλθε στην ιδιοκτησία του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου, το οποίο το εκμεταλλεύτηκε οικονομικά μέχρι το 1999 μισθώνοντάς το σε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο. Δέκα χρόνια αργότερα, με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη, το κτίριο κηρύχθηκε διατηρητέο.
Ομως ο σεισμός της Πάρνηθας το 1999 του επέφερε ζημιές, ενώ πυρκαγιά που εκδηλώθηκε λίγα χρόνια αργότερα επέτεινε τη δραματική του κατάσταση. Εγινε καταφύγιο για τοξικομανείς, αστέγους και... αρουραίους, ενώ στα λευκά μάρμαρα των εσωτερικών του χώρων στοιβάχτηκαν σκουπίδια, ακαθαρσίες και σύριγγες.
Για τον λόγο αυτόν, οι πόρτες κλειδώθηκαν με λουκέτο και το κτίριο σφραγίστηκε.