Η προφητεία για το δήθεν τέλος του κόσμου έχει κάτι κοινό με τις προφητείες για τη δημοσιονομική καταστροφή, γράφει ο αμερικανός οικονομολόγος και συγγραφέας, βραβευμένος με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών. Αποκαλεί τον εαυτό του «φιλελεύθερο» εξηγώντας ότι με τον όρο αυτό σε αμερικανικό πλαίσιο εννοεί «κάτι παρόμοιο με τους σοσιαλδημοκράτες στην Ευρώπη».
Τα τελευταία χρόνια, ο Κρούγκμαν ασχολείται περισσότερο με την δημοσιογραφία και διατηρεί τακτική στήλη στους New York Times. Σε πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «Οταν οι προφητείες πέφτουν έξω», το οποίο αναδημοσίευσε το Βήμα, ο Πολ Κρούγκμαν αναφέρει κάτι ενδιαφέρον : το γεγονός ότι οι δήθεν προφήτες για το Τέλος του Κόσμου στις 21 Δεκεμβρίου 2012 έπεσαν έξω δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπουν, αντίθετα γίνονται ακόμη μεγαλύτεροι ζηλωτές και προσηλυτίζουν.
Το ίδιο κάνουν και οι προφήτες της δημοσιονομικής κασταστροφής, γράφει ο Κρούγκμαν. Οσες φορές και να πέσουν έξω θα συνεχίσουν επαγγελματικά και συναισθηματικά να λένε τα ίδια.
Γράφει ο Νομεπελίστας:
Πίσω, στη δεκαετία του 1950, τρεις κοινωνικοί ψυχολόγοι μπήκαν σε μια αίρεση που προέβλεπε ότι το τέλος του κόσμου πλησιάζει. Στόχος τους ήταν να παρακολουθήσουν την αντίδραση των μελών της αίρεσης όταν ο κόσμος δεν θα τελείωνε κατά το πρόγραμμα.
Αυτό που ανακάλυψαν, και περιέγραψαν στο κλασικό βιβλίο τους «Οταν πέφτει έξω η προφητεία» είναι ότι η αδιάψευστη αποτυχία μιας προφητείας δεν οδηγεί τους πραγματικούς πιστούς - ανθρώπους που έχουν ασπαστεί μια πεποίθηση συναισθηματικά και από τις επιλογές της ζωής τους - να αλλάξουν γνώμη.
Αντιθέτως, γίνονται ακόμη μεγαλύτεροι ζηλωτές και προσηλυτίζουν.
Αυτή η παρατήρηση αποκτά μεγάλη σημασία καθώς τελειώνει το 2012. Στο κάτω-κάτω, πολύς κόσμος πίστεψε ότι ήμασταν στο χείλος της καταστροφής. Οπως αποδείχθηκε, βεβαίως, η καταστροφή δεν συνέβη. Αλλά μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι τα μέλη της αίρεσης δεν θα παραδεχθούν ότι έκαναν λάθος. Οχι, οι άνθρωποι που μας είπαν ότι επίκειται μία δημοσιονομική κρίση θα συνεχίσουν να το λένε, πιο πεπεισμένοι παρά ποτέ.
Α, για περιμένετε μια στιγμή - πιστέψατε ότι μιλούσα για την προφητεία των Μάγια;
Σοβαρά, σε κάθε στάδιο της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης μας - και ιδίως κάθε φορά που κάποιος ισχυριζόταν ότι προσπαθούσε πράγματι να κάνει κάτι για την μαζική ανεργία - χορεία φωνών προειδοποιούσε ότι εκτός και αν μειώσουμε τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό τώρα τώρα τώρα, οι χρηματαγορές θα στραφούν κατά της Αμερικής, εκτοξεύοντας τα επιτόκια στον ουρανό. Και αυτές οι προφητείες της καταστροφής είχαν ισχυρές επιπτώσεις στις συζητήσεις μας για την οικονομία.
Οχι, πολλοί λίγοι προφήτες της δημοσιονομικής καταστροφής έχουν παραδεχθεί το γεγονός ότι οι προφητείες τους δεν έχουν μέχρι τώρα γίνει πραγματικότητα.
Οι τακτικοί αναγνώστες γνωρίζουν ότι εγώ και άλλοι οικονομολόγοι έλεγαν από την αρχή ότι αυτές οι καταστροφολογικές προειδοποιήσεις για τα δημοσιονομικά μας ήταν λανθασμένες, ότι τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό δεν θα προκαλέσουν έκρηξη επιτοκίων όσο η οικονομία δεν ανακάμπτει - και ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την οικονομία είναι ότι θα επιχειρούσαμε να μειώσουμε το έλλειμμα πολύ γρήγορα. Και αυτή η άποψη έχει επιβεβαιωθεί με τον πιο πειστικό τρόπο από τα γεγονότα.
Το βασικό πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι οι προφήτες της δημοσιονομικής κασταστροφής, όσο αξιοσέβαστοι και αν φαίνονται, είναι αυτή τη στιγμή μέλη μιας αίρεσης που πιστεύει στο τέλος του κόσμου. Πιστεύουν, συναισθηματικά και επαγγελματικά, ότι η δημοσιονομική κρίση καραδοκεί στη γωνία, και θα το πιστεύουν αυτό όσες γωνίες και αν στρίψουμε χωρίς να συναντήσουμε αυτήν την κρίση.
Ετσι δεν μπορούμε, και δεν θα πείσουμε, αυτούς τους ανθρώπους να αλλάξουν γνώμη βάσει των στοιχείων. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σταματήσουμε να δίνουμε σημασία σε αυτά που λένε. Θα είναι δύσκολο, επειδή πολλά μέλη της αίρεσης του ελλείμματος φαίνονται πολύ αξιοσέβαστα. Αλλά έκαναν τεράστια, παράλογα λάθη επί χρόνια, και ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να τους δίνουμε σημασία».
Ποιός είναι ο Κρούγκμαν
Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στα οικονομικά στο πανεπιστήμιο MIT το 1977 και έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και στο MIT. Αυτή την στιγμή είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον.
Στην δεκαετία του 1980 προσέφερε πολλά στην Νέα Θεωρία Εμπορίου. Το βασικό του μεθοδολογικό εργαλείο ήταν η χρήση οικονομιών κλίμακας σε μακροοικονομικά μοντέλα. Μέχρι το 1980 οι οικονομολόγοι υπέθεταν ότι η παραγωγικότητα μιας εταιρείας μένει σταθερή όσο ανεβαίνει το μέγεθός της.
Έκτοτε, χάρη και στον Κρούγκμαν, η οικονομική θεωρία άρχισε να υποθέτει ότι η παραγωγικότητα μεγαλώνει με το μέγεθος. Αυτή η λεπτομέρεια, που είναι δύσκολη στην χρήση της (καθώς τα μοντέλα που την χρησιμοποιούν συνήθως δεν έχουν αλγεβρική λύση), μπορεί μεταξύ άλλων να εξηγήσει και την δημιουργία βιομηχανικών κέντρων, πόλεων, την διατήρηση των ανισοτήτων μεταξύ γειτονικών περιοχών με ανοιχτά σύνορα.
Το 2008 βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών για την εργασία του στον τομέα των εμπορικών συναλλαγών, επειδή «ενοποίησε τα πρωτύτερα διακριτά ερευνητικά πεδία του διεθνούς εμπορίου και της οικονομικής γεωγραφίας».
Τι έχει πει για την Ελλάδα
Όλος ο κόσμος ασχολείται με την Ελλάδα και έχει δίκιο, δήλωσε προ έτους ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν σε άρθρο του στην El Pais. Ωστόσο, σημεώσε ότι το «ευρωχάος» δεν οφείλεται στην Ελλάδα ή τις ανεύθυνες πολιτικές και τις δημοσιονομικές αλχημείες, αλλά στη λανθασμένη εκτίμηση ότι η Ευρώπη ήταν έτοιμη για το κοινό νόμισμα...
«Η αλήθεια είναι ότι η έλλειψη δημοσιονομικής πειθαρχίας δεν είναι η μόνη ούτε καν η κυριότερη αιτία των ευρωπαϊκών προβλημάτων, ούτε καν της Ελλάδας, της οποίας η κυβέρνηση ασφαλώς υπήρξε ανεύθυνη, κρυπτόμενη πίσω από τη δημιουργική λογιστική» τόνισε.
Κατά τον Κρούγκμαν το «ευρωχάος» οφείλεται στις ελίτ της Ευρώπης που επέλεξαν την εισαγωγή ενός κοινού νομίσματος πριν η Ευρώπη να είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο.
«Για το λόγο αυτό, η πηγή της κρίσης έχει να κάνει με την έλλειψη ευελιξίας του ευρώ και όχι στα ελλείμματα και τις δαπάνες. Τίποτα από όλα αυτά δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση. Πολύ πριν γεννηθεί το ευρώ αρκετοί οικονομολόγοι έλεγαν ότι η Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη για το κοινό νόμισμα. Αυτές οι φωνές όμως έμειναν στο περιθώριο και έτσι γεννήθηκε η κρίση».
Ωστόσο, ο Κρούγκμαν αναγνωρίζει ότι θα προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα η εγκατάλειψη του ευρώ. Χρησιμοποιεί μάλιστα τη φράση ενός άλλου οικονομολόγου ότι η εγκατάλειψη του ευρώ θα ήταν η «Μητέρα όλων των Κρίσεων».
«Η Ευρώπη πρέπει να κάνει μεγαλύτερα βήματα στο θέμα της πολιτικής ένωσης, ώστε η ΕΕ να λειτουργεί όπως οι ΗΠΑ» ισχυρίζεται.
Αυτό φυσικά δεν θα συμβεί από τη μία μέρα στην άλλη. Αυτό που -κατά τη γνώμη του- θα συμβεί τα επόμενα χρόνια είναι προγράμματα σωτηρίας μαζί με απαιτήσεις για ακομα αυστηρότερα μέτρα, αύξηση της ανεργίας και αποπληθωρισμός.
«Η εικόνα αυτή είναι άσχημη, όμως το βασικό είναι να κατανοήσουμε τη φύση του μοιραίου ευρωπαϊκού λάθους. Ναι, κάποιες κυβερνήσεις υπήρξαν ανεύθυνες. Αλλά το βασικό πρόβλημα ήταν η αμετροέπεια, η αλαζονική ιδέα ότι στην Ευρώπη μπορούσε να υπάρξει ενιαίο νόμισμα, παρά τις δυνατές ενδείξεις που υπήρχαν ότι δεν ήταν έτοιμη για κάτι τέτοιο».