Το όνομά του είναι Μίνως Ζομπανάκης. Αν και παραμένει άγνωστος στο ευρύ κοινό, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους βετεράνους τραπεζίτες σε όλο τον κόσμο, η κίνηση του οποίου να επινοήσει το «επιτόκιο Libor» έθεσε τις βάσεις για τη σύγχρονη μορφή δανεισμού και άθελά του για τη σημερινή κρίση, αποτέλεσμα του άκρατου υπερδανεισμού!
Γεννημένος το 1926 σε ένα φτωχό ψαροχώρι των Χανίων στην Κρήτη, ο 86χρονος σήμερα Μίνως Τζομπανάκης, ένας από τους σημαντικότερους πλέον οικονομολόγους στον κόσμο, κατάφερε να γίνει δεκτός στο περίφημο αμερικανικό πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και να βγει με δύο μάστερ και παραλίγο με ένα διδακτορικό στα οικονομικά, το οποίο όμως δεν ολοκλήρωσε καθότι δεν στόχευε σε ακαδημαϊκή σταδιοδρομία.
Η αποφασιστικής σημασίας συμβολή του στη διαμόρφωση της παγκόσμιας οικονομίας ήρθε στα τέλη της δεκαετίας του '60, όταν επινόησε το «επιτόκιο Libor». Όπως έχει ο ίδιος έχει εξηγήσει πολλές φορές στο παρελθόν: «Το επιτόκιο Libor δημιουργήθηκε για τις ρεαλιστικές ανάγκες των κοινοπρακτικών δανείων και μετεξελίχθηκε σε επιτόκιο αναφοράς γενικότερα».
Το εν λόγω επιτόκιο έγινε η αφορμή για την απελευθέρωση της διακίνησης των κεφαλαίων, θέτοντας τις βάσεις για τη σύγχρονη μορφή δανεισμού και... μοιραία για το κατοπινό φαινόμενο του υπερδανεισμού που οδήγησε στη σημερινή κρίση και στη «βουτιά» της παγκόσμιας οικονομίας.
Όπως επισημαίνει, όμως, και πάλι ο ίδιος, το «επιτόκιο Libor» απευθυνόταν σε συνθήκες εντελώς διαφορετικές από τις σημερινές, σε μία οικονομία που δεν μοιάζει καθόλου με τη μορφή που αυτή έχει προσλάβει σήμερα, καθώς τότε κανείς δεν διανοούνταν ότι ο δανεισμός θα ενείχε στοιχεία απάτης. Οι τραπεζικοί όροι εξαρτώνταν από την καλή θέληση των εμπλεκομένων, κάτι που δεν συμβαίνει σήμερα:
«Η αγορά σήμερα είναι πολύ διαφορετική. Τα τραπεζικά ιδρύματα και οι οργανισμοί αξιολόγησης είναι πια τόσο μεγάλοι που ο πρόεδρος μιας τράπεζας δεν έχει ιδέα τι επιτόκια πρόκειται να προσφέρει κάποιος χαμηλόβαθμος. Υπάρχει πάντα κίνδυνος κάποιος εξυπνάκιας να κάνει το οτιδήποτε για να πάρει μπόνους».
Πώς γεννήθηκε όμως το «επιτόκιο Libor»; Όπως σημειώνει παλαιότερο άρθρο της Καθημερινής: «Το 1969 [ο Μίνως Τζομπανάκης] ήταν υπεύθυνος για το νέο υποκατάστημα της Manufacturer Hanover στο Λονδίνο, η οποία ανήκει πλέον στην JP Μorgan. Τότε η τράπεζα συγκρότησε ένα από τα πρώτα κοινοπρακτικά δάνεια με το διατραπεζικό επιτόκιο London interbank offered rate (Libor) και αυτό χορηγήθηκε στον σάχη της Περσίας, όπως αναφέρει το Reuters. Οι φιλόδοξοι τραπεζίτες δεν γνώριζαν ότι στο μέλλον αυτό το επιτόκιο θα γινόταν ο κανόνας για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, ορίζοντας συναλλαγές ύψους 550 τρισ. δολαρίων από παράγωγα επιτοκίων έως στεγαστικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες».
Σχετικά με αυτό το θέμα, στο ίδιο δημοσίευμα της Καθημερινής, ο Μίνως Τζομπανάκης προσθέτει: «Είχαμε 30-40 τράπεζες και χρειαζόμασταν ένα επιτόκιο αναφοράς. Τους ζητούσαμε, λοιπόν, δύο ημέρες προ της διαμόρφωσης κοινού επιτοκίου, να μας δώσουν την πρότασή τους και ορίζαμε έναν μέσο όρο, ο οποίος ίσχυε για τρεις ή έξι μήνες στο πλαίσιο μιας μακροχρόνιας πίστωσης. Τότε δεν ήταν δυνατόν να συνομολογηθεί, λόγου χάριν, δεκαετές δάνειο χωρίς αντίστοιχη κατάθεση, οπότε με κάποιον τρόπο δεσμεύαμε τις τράπεζες με το επιτόκιο, το οποίο αναδιαπραγματευόταν ανά 3μηνο ή 6μηνο».
Σύμφωνα με τον πολυμήχανο βετεράνο τραπεζίτη, η κρίση δημοσιονομικού χρέους της Ελλάδας οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην υπερβολή των τραπεζών. Σε δήλωσή του που περιλαμβάνεται σε χθεσινό δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Guardian αναφέρει:
«Οι τράπεζες επιδόθηκαν σε άκρατο υπερδανεισμό, σπρώχνοντας με το ζόρι χρήμα στο λαιμό του κόσμου, το οποίο πολύ απλά οι άνθρωποι αδυνατούν να ξεπληρώσουν... Η Ελλάδα δεν πρόκειται να καταρρεύσει. Κατά κάποιο τρόπο θα καταφέρουμε να βγούμε από την κρίση... Θα πάρει όμως χρόνο. Είναι θλιβερό, αλλά όλη αυτή ιστορία μπορεί να βγει σε καλό για την Ελλάδα. Η οικονομία είχε υπερθερμανθεί και έπρεπε να αποσυμπιεστεί για να ισορροπήσει... Θα πάρει στη χώρα τρία με πέντε χρόνια για να καταφέρει να σταθεροποιηθεί».