Για όποιον πασχίζει να κατανοήσει τη στάση της Γερμανίας απέναντι στο χρήμα, την αγορά και την κρίση στην Ευρωζώνη, όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην Φρανκφούρτη. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Ιρλανδέζικων Times, η οικονομική πρωτεύουσα της Γερμανίας δεν είναι απλά η πατρίδα δύο κεντρικών τραπεζών, της Bundesbank και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αλλά και ενός κίτρινου μπαρόκ κτιρίου...
Εκεί, το 1749 γεννήθηκε η λογοτεχνική και ποιητική ιδιοφυΐα που ακούει στο όνομα Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε.
Το εν λόγω κτίριο είναι σήμερα μουσείο το οποίο φιλοξενεί μία έκθεση με τίτλο «Ο Γκαίτε και το χρήμα», διερευνώντας τη σχέση μεταξύ της οικονομίας και του έργου του μεγάλου Γερμανού δημιουργού.
Στο περίφημο έργο του με τίτλο «Φάουστ», ο Γκαίτε γράφει ότι το χρήμα, τα χαρτονομίσματα είναι «η συνέχιση της αλχημείας με άλλα μέσα», πράγμα που ισχύει 100% για την περίπτωση της Γερμανίας και της στάσης της απέναντι στην κρίση της Ευρωζώνης.
Οι ευρεθέντες λογαριασμοί και τα «κιτάπια» του Γκαίτε αποδεικνύουν περίτρανα πως η σχέση του με την οικονομία απείχε πολύ από τον κλασικό στερεότυπο του εργατικού και οικονόμου Γερμανού: στην πραγματικότητα, ο μεγάλος λογοτέχνης υπήρξε επίσης μέγας σπάταλος, ο οποίος είχε σωθεί ουκ ολίγες φορές από τη μητέρα του και τους φίλους πιστωτές του. Μάλιστα, ο ίδιος συνήθιζε να λέει πως αυτές οι σπατάλες ήταν αναγκαίες για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του και της λογοτεχνικής δημιουργίας του.
Τα πράγματα, όμως, άλλαξαν όταν ο Γκαίτε ανέλαβε χρέη υπουργού οικονομικών στο δουκάτο της Σαξονίας-Βαϊμάρης, μία εμπειρία που υπήρξε η αφορμή για να γράψει το αριστούργημά του «Φάουστ», το οποίο περιστρέφεται γύρω από τη συμφωνία ενός λόγιου με το διάβολο Μεφιστοφελή.
Το δεύτερο μέρος του έργου ανοίγει με την χρεοκοπία ενός ηδονιστή αυτοκράτορα, τη στιγμή που ο θησαυροφύλακας τον ενημερώνει ότι τα χρηματοκιβώτια έχουν αδειάσει, όπως άλλωστε και τα βασιλικά κελάρια, εξαιτίας των διαρκών γιορτών και της ακατάπαυστης σπατάλης.
Τότε είναι που κάνει την εμφάνισή του ο Μεφιστοφελής, ο οποίος προτείνει στον αυτοκράτορα να μετατρέψει το χαρτί σε χρήμα. Ο απελπισμένος αυτοκράτορας δέχεται αμέσως την πρόταση, αναφερόμενος στην καταναλωτική μανία των ανθρώπων, οι οποίοι επιδιώκουν μανιωδώς την ευζωία και την πολυτέλεια.
Μόνον αφότου εξαφανίζονται ο Μεφιστοφελής και ο Φάουστ αντιλαμβάνονται όλοι ότι η αξία των χαρτονομισμάτων δεν αναφέρεται σε κάποιο πραγματικό ισοδύναμο – σε κάποια ποσότητα χρυσού κρυμμένη σε θησαυροφυλάκιο, λόγου χάρη – αλλά στην υπόσχεση του χρυσού που μέλλει να εξορυχθεί.
Στη δική μας σύγχρονη εποχή, το ρόλο του οικονομικού συμβουλάτορα, ο οποίος προειδοποιεί τον αυτοκράτορα για τους κινδύνους του μεφιστοφελικού σχεδίου, τον παίζει ο πρόεδρος της Bundesbank, Γιενς Βάιντμαν, ο οποίος το Σεπτέμβρη που μας πέρασε ρώτησε το κοινό σε μία ομιλία του στην Φρανκφούρτη: «Εάν μία κεντρική τράπεζα μπορεί εν δυνάμει να δημιουργήσει ατέλειωτο χρήμα από το τίποτα, πώς θα μπορέσει να σιγουρέψει ότι αυτό το χρήμα θα είναι επαρκώς δυσεύρετο ώστε να διατηρήσει την αξία του»; Ο ίδιος πρόσθεσε «Ο πειρασμός σίγουρα υπάρχει και πολλοί στην νομισματική ιστορία υπέκυψαν σε αυτόν».
Ο Βάιντμαν προειδοποιεί ότι το απεριόριστο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με σκοπό την σταθεροποίηση της Ευρωζώνης, είναι ένα είδος φαουστικής συμφωνίας που απαλύνει τη σκληρότητα των επώδυνων οικονομικών μεταρρυθμίσεων.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τόσο το πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΚΤ, Ότμαρ Ίσινγκ όσο και ο πρώην πρόεδρός της Ζαν-Κλοντ Τρισέ αναφέρονται ευθέως στην ενασχόληση του Γκαίτε με το ζήτημα της διπλής φύσης του χρήματος το οποίο, όπως γράφει ο ίδιος, είναι την ίδια στιγμή ικανό για «το καλύτερο και το χειρότερο στην οικονομική σφαίρα».