Ήταν 1963 όταν ο τεραστιότατος (από κάθε άποψη) Charles Mingus κυκλοφόρησε τον καλύτερο του ίσως δίσκο, το «Black Saint and the Sinner Lady».
Ο Mingus με την 11μελή ορχήστρα του παραδίδει έναν άρτιο τεχνικά δίσκο που από πολλούς θεωρείται ένας από τους καλύτερους της jazz. Τα liner notes υπογράφει (ύστερα από προτροπή του Mingus) ο ψυχίατρός του Edmund Pollock. Λέει ο Pollock: «Όταν μου ζήτησε ο Charles να γράψω μια κριτική για τον δίσκο του, ξαφνιάστηκα και του είπα ότι οι μουσικές μου γνώσεις είναι μέτριες και από τεχνικής πλευράς δεν έχω καμιά βάση. Ο Charles γέλασε και μου είπε ‘δεν πειράζει, άκου τη μουσική και θα καταλάβεις τα πάντα’. Αυτή ήταν και η μοναδικότητα του Charles, φλέρταρε πάντα με το απρόσμενο και το καινούριο». «Όλος ο δίσκος», συνεχίζει ο Pollock, «είναι ένα κάλεσμα του Mingus για αποδοχή, σεβασμό, αγάπη, κατανόηση, συντροφικότητα και ελευθερία. Δεν μπορούσε να δεχτεί ότι είναι μόνος του, ήθελε να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Ήθελε να πει ότι ο ‘μαύρος άνθρωπος’ δεν είναι μόνος και όλη η ανθρωπότητα πρέπει να ενωθεί σε μια επανάσταση ενάντια σε οτιδήποτε σου στερεί την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα». «Δεν υπάρχει αμφιβολία», λέει ο Pollock, «ότι ο Mingus είναι ο ‘μαύρος άγιος’ που υποφέρει για τις αμαρτίες του και αυτές της ανθρωπότητας, καθώς αντανακλάται η βαθύτατα φιλοσοφική του πίστη».
Ο δίσκος αποτελείται από μια συνεχόμενη σύνθεση που χωρίζεται σε 4 κομμάτια. Η 10μελης ορχήστρα περιλαμβάνει τρομπέτα, τρομπόνι, σαξόφωνα, φλάουτο, πιάνο, κιθάρα, μπάσο και ντραμς. Η τελειομανία του Mingus έκανε τον δίσκο τον πρώτο jazz που βασίστηκε σε «overdubbing» τεχνολογία. Εξαιρετικό το 4ο κομμάτι με τη «φλαμένγκο» κιθάρα, αναφορά του Mingus στην ισπανική Ιερά Εξέταση (όπως ο ίδιος είχε αναφέρει).
Η ενορχήστρωση του δίσκου είναι αριστουργηματική. Δημιουργείται ένα εκπληκτικό κολάζ ήχων από όλα τα όργανα μαζί σε σωστούς ρυθμούς και χρόνους. Ο Mingus έχει στήσει τα πάντα μαεστρικά και όλοι οι μουσικοί ανταποκρίνονται τέλεια, δίνοντας τον καλύτερό τους εαυτό. Εξαιρετικός ο Charlie Mariano στο άλτο σαξόφωνο και ο Dannie Richmond στα ντραμς (μόνιμος και αγαπημένος συνεργάτης του Mingus). Απίθανους ήχους δημιουργούν επίσης και οι Quentin Jackson και Rolf Ericson/Richard Williams στο τρομπόνι και τρομπέτες αντίστοιχα. Εκπληκτικός και ο Jaki Byard στο πιάνο (σε κάποια σημεία παίζει και ο Mingus πιάνο εκτός από το χαρακτηριστικό του μπάσο).
«Έγραψα αυτή τη μουσική για να χορέψετε και να ακούσετε» είχε πει ο Mingus. «Είναι αληθινή μουσική με πολλά και διάφορα νοήματα. Είναι ο ζωντανός μου επιτάφιος από τη γέννηση μέχρι τη μέρα που πρωτάκουσα Bird (Charlie Parker) και Diz (Dizzy Gillespie). Τώρα είμαι πάλι εγώ. Η μουσική σε αυτό τον δίσκο είναι ένα μικρό κύμα από διάφορα στυλ και ιδέες που συνέλαβα ζώντας σε μια κοινωνία που αποκαλείται λογική, και όσο δεν είσαι πίσω από σιδερένια κάγκελα, που αυτοί βέβαια εκεί μέσα δεν είναι ούτε στο μισό πιο τρελοί από όλους αυτούς τους διάφορους αρχηγούς κρατών που κάνουν πράματα και σκέφτονται για εμάς μέχρι την ημέρα που όλοι θα εκραγούμε μόνο και μόνο για να διαφυλάξουν τις ιδέες τους του πώς θα έπρεπε να είναι η ζωή. Αυτοί δεν θα βγαίνανε ποτέ από την επιτήρηση στο Bellevue (ψυχιατρική κλινική). Εγώ βγήκα. Ακούστε το πώς. Παίξτε αυτό τον δίσκο».
Γενικά σαν άκουσμα θεωρείται «δύσκολο», και θέλει πολλές ακροάσεις για να καταλάβεις το μεγαλείο του και τη μοναδικότητά του σαν έργο. Πρέπει να δείξεις υπομονή και να μην το παρατήσεις μετά την πρώτη-δεύτερη ακρόαση γιατί τότε θα έχεις στερήσει στον εαυτό σου ένα από τα αριστουργήματα της jazz και γενικότερα της μουσικής.
Manand