Είναι ο ανατρεπτικός σκηνοθέτης, περφόρμερ, εικαστικός που «έφτασε στο θέατρο όπως κάποιος πάει στο μπορντέλο» όπως έγραψε ο ξένος τύπος. Από σήμερα φέρνει στο Μέγαρο Μουσικής δύο σημαντικές παραστάσεις του – χωρίς να πάρει ούτε ευρώ και έχοντας εξασφαλίσει την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους της παραγωγής από έναν ανώνυμο έλληνα συλλέκτη της Αμβέρσας.
Έφτασε αργά το βράδυ της Δευτέρας στην Αθήνα και δεν βγήκε έξω παρά την επόμενη μέρα γύρω στις 12 για να μιλήσει στους δημοσιογράφους. Ο πολυπρισματικός, ανατρεπτικός Γιαν Φαμπρ (φωτογραφία επάνω), φορώντας ένα μαύρο σκούφο τραβηγμένο βαθιά μέχρι τα αυτιά, τζιν φθαρμένο παντελόνι και ένα αλλόκοτο πράσινο πουκάμισο με υπνωτικές γραμμές ζακάρ κοίταξε τους δημοσιογράφους που κρέμονταν από τα χείλη του αλλά δεν είχε τίποτα να πει. «Ρωτήστε με. Ότι θέλετε», παρότρυνε και έτσι ξεκίνησε ένας αβίαστος λόγος που πέρασε από τις δυο παραστάσεις του που φέρνει στο Μέγαρο Μουσικής, την έννοια του χρόνου, την τραγωδία της Ελλάδας σήμερα, τα μηνύματα της τέχνης.
Ο Γιάν Φάμπρ θα παρουσιάσει στις 14 και 15 Νοεμβρίου τη Δύναμη της Θεατρικής Τρέλας (αναβίωση της πρώτης τετράωρης παράστασης του 1984) σε πρωτότυπη μουσική του Βιμ Μέρτενς και το οκτάωρο «Αυτό είναι το θέατρο όπως ελπίζαμε και όπως θα περιμέναμε να είναι» (έργο που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1982) την Κυριακή από τις 5 το απόγευμα. Είναι τα έργα του που ουσιαστικά τον σύστησαν στο παγκόσμιο κοινό, τα έργα που καθόρισαν το σύγχρονο θέατρο από τη δεκαετία του '80 και μετά, όπως αναγνώρισε το σύνολο των κριτικών. Οι παραστάσεις απευθύνονται σε ενήλικους, θα έχουν ελληνικούς υπέρτιτλους, ενώ το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να μπαινοβγαίνει στην αίθουσα, να επισκέπτεται το μπαρ, να επιστρέφει όποτε θέλει.
Έχει ιδιαίτερη σημασία ότι ο Φαμπρ επιλέγει να βγάλει από το συρτάρι τώρα, ξανά αυτά τα δυο εμβληματικά έργα, όπως επισημαίνει η ιστορικός τέχνης Κατερίνα Κοσκινά, συνεργάτης του Φαμπρ σε αυτές τις παραστάσεις (και όχι μόνο). Ήταν άλλωστε η κυρία Κοσκινά που το περασμένο καλοκαίρι δέχθηκε το τηλεφώνημα έκπληξη του Φαμπρ. Της είπε ότι ανεβάζει ξανά τις παραστάσεις σε διάφορες πόλεις του κόσμου ( έχει ήδη πάει σε Βραζιλία και Βιέννη) και πως επιθυμεί να έρθει να της ανεβάσει και στην Αθήνα. «Χωρίς αμοιβή. Δεν ήθελε να πληρωθεί. Ήθελε να κάνει το έργο δωρεά στην Αθήνα σε αυτή την δύσκολη στιγμή, σε ένδειξη συμπαράστασης». Ακόμη περισσότερο εξασφάλισε τη χορηγία ενός έλληνα συλλέκτη της Αμβέρσας ο οποίος καλύπτει και το 80% του κόστους της παραγωγής των έργων. Με ελάχιστο κόστος, δυο σπουδαίες, διεθνείς παραστάσεις έρχονται στην Αθήνα το επόμενο τριήμερο – να μια είδηση που ξεπερνάει τις πολιτιστικές σελίδες και μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και πολιτική...
Το εύρημα ή καλύτερα η ανάγκη που οδήγησε τον Φάμπρ να αναμετρηθεί ξανά με τις δυο παραστάσεις του είναι η έννοια του χρόνου. Η αλλαγή της έννοιας του χρόνου, ένα στοιχείο που είναι αρχιτεκτονικό για τη δόμηση των παραστάσεών του, όπως τόνισε ο ίδιος . «Το θέατρο και ο χρόνος έχουν αλλάξει μέσα σ΄αυτά τα τριάντα χρόνια. Κάποτε ερχόταν ένα φαξ στο γραφείο και μας φαινόταν περίεργο. Σήμερα έχουμε το facebook και το twitter. Ξεκίνησα να περιοδεύω και πάλι με αυτά τα έργα διότι νιώθω ότι με τον χρόνο κερδίζουν σε δύναμη. Τα βλέπω σαν δύο σολομούς που ανεβαίνουν αντίθετα στο ρέμα του ποταμού....Κι επειδή σήμερα όλα τρέχουν πολύ γρήγορα και τα θεάματα είναι σύντομα και κυρίως ψυχαγωγικά , είχα την ανάγκη να επιστρέψω σε κάτι που διαρκεί πολύ. Ομολογώ ότι πολλές φορές βρίσκω πιο ριζοσπαστικές τις δικές που παραστάσεις από εκείνες νεώτερών μου δημιουργών. Επιμένω λοιπόν στη διάρκεια και την επανάληψη, μια επανάληψη που γίνεται σε πραγματικό χρόνο. Τελικά αυτό που με ενδιαφέρει είναι η πραγματικότητα του χρόνου. Γι΄αυτό και το επόμενο βήμα μου είναι μια 24ωρη παράσταση για την αρχαία ελληνική τραγωδία, που βεβαίως θα ασχοληθεί πολύ και με την έννοια της κάθαρσης».
Βαθιά προβληματισμένος για τις πολιτικές εξελίξεις και την άνοδο των ναζιστικών κινημάτων, δήλωσε πως έρχονται επικίνδυνα χρόνια αναφερόμενος στην άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων ανά τον κόσμο, ενώ απάντησε λίγο σκωπτικά όταν του ζητήθηκε να μιλήσει για την κρίση στην Αθήνα επισημαίνοντας ότι δεν είναι η Αθήνα το μόνο μέρος στον κόσμο που αντιμετωπίζει κρίση: «Στη χώρα μου είδαμε στις πρόσφατες εκλογές να ανεβαίνει η ακροδεξιά. Παντού υπάρχουν προβλήματα. Εμείς πρέπει να συνεχίζουμε να δουλεύουμε, να δηλώνουμε ό,τι είμαστε, να κινούμαστε υπέρ της κοινωνίας. Πρέπει να διατηρήσουμε την ποιότητα και την καλοσύνη στη ζωή μας, όχι με τη χριστιανική έννοια, αλλά με την έννοια του σεβασμού στον άνθρωπο.» Όταν του επισημάνθηκε ότι αυτή η άποψη ακούγεται πολύ χριστιανική ενώ έχει δηλώσει άθεος, απάντησε « Δόξα το θεό, εγώ είμαι άθεος, αλλά αυτό δεν αλλάζει τα πράγματα. Γι΄αυτό και πρέπει να μαθαίνουμε από την ιστορία μας, για να μην επαναλαμβάνουμε τα λάθη μας», ήταν το μήνυμα που θέλησε να περάσει, λίγο πριν περήφανα και με ιδιαίτερη προφορά διαβάσει τα ονόματα των τριών ελλήνων που συμμετέχουν στις παραστάσεις του (για τη σύνθεση των παραστάσεων έκανε οντισιόν σε πολλές πόλεις του κόσμου).
Ο Γιαν Φαμπρ θα επιστρέψει όμως σύντομα ξανά στην Αθήνα, αυτή τη φορά στο Μουσείο Μπενάκη, όπου σε επιμέλεια της Κατερίνας Κοσκινά θα γίνει μια αναδρομική έκθεση της δουλειάς του με μακέτες, ενώ θα προβληθούν και για πρώτη φορά και τα φιλμ του από τη δεκαετία του '70. Περισσότερες πληροφορίες, προσεχώς.
-Οι παραστάσεις θα δοθούν στην αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών
-«Η δύναμη της θεατρικής τρέλας»: Ιδέα, κείμενο, σκηνοθεσία, σκηνικά και φωτισμοί του Γιαν Φαμπρ. Πρωτότυπη μουσική Βιμ Μέρτενς. Αναβίωση της πρώτης παράστασης του 1984. Την Τετάρτη και την Πέμπτη (14-15/11) στις 20.00. Διάρκεια 4 ώρες και 20, χωρίς διάλειμμα. Με ελληνικούς υπέρτιτλους
-«Αυτό είναι το θέατρο όπως ελπίζαμε και όπως θα περιμέναμε να είναι». Εργο για τέσσερις άνδρες και πέντε γυναίκες. Αναβίωση της πρώτης παράστασης του 1982. Την Κυριακή (18/11) στις 17.00. Διάρκεια 8 ώρες, χωρίς διάλειμμα. Με ελληνικούς υπέρτιτλους.