Οι φυσικές καταστροφές μπορούν να δώσουν μπόνους στους υποψηφίους των εκλογών; Από τις πυρκαγιές στην Πελλοπόνησο το 2007 ως τη λυσσαλέα Σάντι στις ΗΠΑ, οι επικοινωνιολόγοι αποκτούν νέα εργαλεία λίγο πριν μιλήσουν οι κάλπες.
17 Αυγούστου του 2007 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής ζητά τη διάλυση της Βουλής και τη διενέργεια πρόωρων εκλογών στις 16 Σεπτεμβρίου. Λίγες μέρες μετά, καταστροφικές πυρκαγιές κατακαίνε την Πελοπόννησο, συγκλονίζοντας ολόκληρη την Ελλάδα. Εικόνες καταστροφής, νεκροί, σπίτια κουφάρια, πρόσωπα που ζουν επί μέρες κάτω από νέφη στάχτης. Και κάπου εκεί, ξαφνικά μπαίνει εμβόλιμα η εικόνα του πρωθυπουργού – και εκ νέου υποψηφίου για την πρωθυπουργία- με κίτρινο αδιάβροχο άνορακ στο θάλαμο επιχειρήσεων του ΥΕΘΑ. Οι δηλώσεις του, η έκφραση αγωνίας στο πρόσωπό του, η διάθεσή του να βρεθεί στην καρδιά των εξελίξεων καταγράφονται αυτομάτως – μαζί βέβαια με την απορία πως είναι δυνατόν να φορά μπουφάν με 40 βαθμούς Κελσίου έξω...
Ο στρατηγός άνεμος και το κίτρινο άνορακ του Μπους
Αν και οι δημοσκοπήσεις έδιναν προβάδισμα ούτως ή άλλως στη Νέα Δημοκρατία, η εικόνα του ηγέτη που είναι παρών και διαχειρίζεται μια τεράστια κρίση που οφείλεται σε φυσική καταστροφή μετράει πάντα στην ψυχολογία και στο θυμικό των υποψηφίων ψηφοφόρων ανά τη γη – κυρίως καθώς παρακολουθούν σοκαρισμένοι αλλά χαλαροί τις εξελίξεις από τις διακοπές τους, όπως συνέβη τότε στην Ελλάδα. Ακολουθούν οι άμεσες καταβολές αποζημιώσεων στους πληγέντες, η αίσθηση ότι το κράτος παρά τις όποιες δυσκολίες είναι παρόν και συνδράμει τους πολίτες. Επικοινωνιακά η παρέμβαση κρίθηκε ικανοποιητική, το αποτέλεσμα ήταν η νίκη της ΝΔ στις εκλογές – αν και απομένει να δούμε κάποια στιγμή πως μεταφράστηκε σε νούμερα η παρέμβαση Καραμανλή, δηλαδή η προσωποποίηση της διαχείρισης μιας ανήκουστης καταστροφής.
Η εικόνα αυτή, του αρχηγού κράτους που τα βάζει με τη μανία της φύσης, «τον στρατηγό άνεμο» που έλεγε και ο Βύρων Πολύδωρας, είναι σχετικά άγνωστη στην Ελλάδα. Λίγα χρόνια πριν είχαμε παρακολουθήσει την επικοινωνιακή διαχείριση της πτώσης των Διδύμων Πύργων: από την αμήχανη σιωπή του Μπους μέχρι τις επισκέψεις του στο ground zero φορώντας ένα κίτρινο άνορακ (σύμπτωση...). Εκεί βέβαια έλαμψε το πολιτικό αστέρι του δημάρχου Τζουλιάνι που έγινε σε μια νύχτα ο ήρωας όχι μόνο της Νέας Υόρκης, αλλά ολόκληρης της Αμερικής μεταστρέφοντας ριζικά τους δείκτες δημοτικότητάς του. Τώρα ο τυφώνας Σάντι έρχεται να στρώσει το χαλί στους υποψηφίους των αμερικανικών εκλογών Μπαράκ Ομπάμα και Μιτ Ρόμνεϊ ως ύστατη ευκαιρία μιας επικοινωνιακής νίκης που θα οδηγήσει στον Λευκό Οίκο.
Το δώρο της φύσης στον Ομπάμα ;
Mπορεί τουλάχιστον 40 άνθρωποι να έχουν χάσει τη ζωής τους, χιλιάδες να έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και ο οικονομικός απολογισμός της καταστροφής να ξεπερνά τα 100 δισ δολάρια, όμως ό,τι κι αν γίνει την επόμενη Τρίτη οι Αμερικανοί θα επιλέξουν οριστικά τον επόμενο πρόεδρό τους. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η Σάντι αποτελεί ένα πραγματικό δώρο της φύσης στον Ομπάμα. Ο πρόεδρος από την πρώτη στιγμή έδειξε τα χαρακτηριστικά ενός πραγματικού ηγέτη που βάζει πάνω απ' όλα τη σωτηρία της χώρας (όπως αρέσει στους Αμερικανούς να βλέπουν τους ηγέτες τους στις ταινίες, τουλάχιστον). Πάγωσε την προεκλογική του εκστρατεία και επέστρεψε στην Ουάσιγκτον για να παρακολουθεί και να συντονίζει τις επιχειρήσεις. Με συνεχή μηνύματα εμψύχωνε τους πληγέντες και φρόντιζε να είναι σε ανοιχτή γραμμή με το δήμαρχο Μπλούμπεργκ και τους κυβερνήτες των πληγέντων περιοχών.
Τη Δευτέρα μάλιστα κήρυξε σε κατάσταση μεγάλης καταστροφής Νέα Υόρκη και Νιού Τζέρσι, ενώ ταυτόχρονα από το Λευκό Οίκο διέρρεαν φωτογραφίες του από τις συσκέψεις για τη διαχείρισης της κρίσης ή καθώς περπατάει κάτω από τη βροχή που έφερε η Σάντι. Την ίδια ώρα ο Μιτ Ρόμνεϊ, με μια αμήχανη στάση περιορίζεται σε γενικές δηλώσεις τύπου «όλα θα πάνε καλά» και συνεχίζει κανονικά την προεκλογική του καμπάνια εντάσσοντας απλώς επισκέψεις σε χώρους συγκέντρωσης τροφίμων και φαρμάκων για τους πληγέντες. Το γεγονός αυτό μπορεί να δυσαρεστεί τις πληγείσες περιοχές και να προκαλεί αρνητική κριτική στο εξωτερικό, όμως η αλήθεια είναι πως οι αμερικανικές πολιτείες που δεν πλήττονται από την Σάντι δεν νιώθουν το ίδιο εντυπωσιασμένοι με τον Ομπάμα. Το γεγονός αυτό φαίνεται να δίνει ένα μικρό προβάδισμα στον Ρόμνεϊ στις πολιτείες που η διαφορά τους ήταν οριακή, ενώ προβλήματα στον Αμερικανό πρόεδρο μπορεί να προκαλέσει και το γεγονός ότι ο τυφώνας δημιουργεί προβλήματα στις ψηφοφορίες που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Ο πρόεδρος απαντά σε όλες τις κλήσεις
Από την άλλη, ο Ομπάμα έχει εξασφαλίσει έναν απρόσμενο και ισχυρό σύμμαχο: ο ρεπουμπλικανός κυβερνήτης του Νιου Τζέρσι Κρις Κρίστι που είναι αγαπημένο παιδί των ρεπουμπλικανών και πιθανόν υποψήφιος για την αντιπροεδρία, τις τελευταίες μέρες εκθειάζει όπου βρεθεί και όπου σταθεί τον πρόεδρο Ομπάμα. Μιλώντας συνεχώς στα μεγαλύτερα τηλεοπτικά δίκτυα τονίζει ότι ο Ομπάμα είναι «εξαιρετικός», «πραγματικός ηγέτης», καθώς και ότι « μου έδωσε το τηλέφωνό του στον Λευκό Οίκο και τον έπαιρνα όποτε ήθελα». Αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα τις αντιδράσεις που προκαλούν αυτές οι δηλώσεις στο επικοινωνιακό επιτελείο του Ρόμνεϊ.
Ο σαρωτικός τυφώνας, όμως, έδωσε ένα ακόμη επικοινωνιακό εργαλείο στους δημοκρατικούς: προεκλογικά ο Ρόμνεϊ επανειλημμένως έλεγε πως πρέπει να μειωθεί ο προϋπολογισμός για την εθνική μονάδα διαχείρισης καταστροφών ( ΦΕΜΑ) αφού θα πρέπει οι ίδιες οι πολιτείες να αντιμετωπίζουν αυτές τις κρίσεις με τα δικά τους μέσα. Με δεδομένη τη δεινή οικονομική κατάσταση των περισσοτέρων πολιτειών στις ΗΠΑ, η ιδέα ότι το κράτος θα παρακολουθεί αμέτοχο τις φυσικές καταστροφές τύπου Σάντι, κάνει πολλούς να ανατριχιάζουν. Τα μέσα ενημέρωσης, με πρώτη την εφημερίδα New York Times έχουν ανασύρει τις δηλώσεις αυτές και τις προβάλλουν συνεχώς ενώ οι φίλοι του Ρόμνι του προτείνουν με νόημα «να σταματήσει για λίγο να μιλάει...».
Καταμετρώντας ακόμη τις ζημιές που άφησε πίσω της η Σάντι, το πρώτο σίγουρο συμπέρασμα είναι πως από εκεί που όλοι μιλούσαν για την αυξημένη δυναμική του Ρόμνεϊ τώρα ασχολούνται με την χαρτογράφηση των οφελών που έφερε ο τυφώνας στην εκλογική δύναμη του Ομπάμα.