Ποια μέτρα αναμόρφωσης θα μπορούσαν και πρέπει να ληφθούν με σκοπό την εξυγίανση της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας και την εξάγνισή της από τη θεμελιακή απληστία που την έχει οδηγήσει εδώ που έχει φτάσει: στην κατάρρευση εθνικών οικονομιών και ολόκληρων λαών προς όφελος των ισχυρών κερδοσκόπων;
Αυτό το ζήτημα εξετάζει σε χθεσινό δημοσίευμά του ο αρθρογράφος του Reuters Χιούγκο Ντίξον, πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα της χειρότερης οικονομικής κρίσης που έχει γνωρίσει ο κόσμος εδώ και δεκαετίες.
Η νούμερο ένα ασθένεια σχετίζεται με τη νοοτροπία του πρώην κλειδοκράτορα της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (FED), του ανθρώπου που επηρέαζε όσο κανείς άλλος τις εξελίξεις στη διεθνή οικονομία, τέλος του επί 20ετίας ισχυρότερου οικονομικού σχεδιαστή του κόσμου: του Άλαν Γκρίνσπαν ο οποίος, στο πρώτο σημάδι δυσκολίας και προβληματισμού, προ κρίσης, συνήθιζε να ρίχνει τα επιτόκια. Ο φόβος έδωσε τη θέση του στην απληστία, διαταράσσοντας την ισορροπία του συστήματος.
Οι επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην άμβλυνση των ακραίων τάσεων του οικονομικού κύκλου. Εξίσου σημαντική όμως είναι και η ικανότητά τους να μην διογκώνουν το πρόβλημα με τις κινήσεις τους. Κοινώς, οφείλουν να μπορούν να αναγνωρίζουν τις «φούσκες» και να τις «σπάνε» - μία ιδέα που ευτυχώς έχει κερδίσει έδαφος στη μετά Γκρίνσπαν εποχή.
Η δεύτερη ασθένεια υπήρξε αποτέλεσμα της υπερβολικής προθυμίας να διασωθούν οι χρεωμένες τράπεζες. Σε μία ορθώς λειτουργούσα ελεύθερη αγορά, οι επενδυτές θα αναλάμβαναν την ευθύνη των κακών αποφάσεών τους. Εάν μία τράπεζα βρισκόταν στο χείλος της καταστροφής, οι μέτοχοι θα «εξοντώνονταν» και οι κάτοχοι ομολόγων θα υπέφεραν. Εκτός, όμως, από ελάχιστες περιπτώσεις, οι κάτοχοι ομολόγων τη γλύτωσαν αντί να την πληρώσουν. Γι' αυτό θα πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε οι τράπεζες να «τραυματίζονται», χωρίς να προκαλούν την κατάρρευση ολόκληρου του συστήματος.
Η τρίτη ασθένεια είναι συνέπεια της στοιχηματικής λογικής βάσει της οποίας λειτουργούσαν επί μακρόν οι χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι και οι χρηματιστές: αν όλα πήγαιναν καλά, κέρδιζαν περιουσίες και αν τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά, τότε καλούνταν να πληρώσουν τα «σπασμένα» οι φορολογούμενοι.
Με άλλα λόγια, μέχρι και σήμερα ακόμη καπιταλισμός σημαίνει: ιδιωτικοποίηση των κερδών και κοινωνικοποίηση των απωλειών. Άλλος... «τρώει» και άλλος «πληρώνει».
Τέλος, η τέταρτη ασθένεια δεν είναι άλλη από τις τρύπες του φορολογικού συστήματος και τη φοροδιαφυγή.
Μήπως η μόνη δυνατότητα θεραπείας θα ήταν ένας κεντρικά ελεγχόμενος καπιταλισμός που θα έβαζε φρένο στην ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία εις βάρος των φορολογούμενων και των οικονομικά αδυνάτων; Ένας κομμουνιστικός καπιταλισμός;
Τι καπιταλισμός όμως θα ήταν αυτός δίχως το στοιχείο της «απληστίας», δίχως τη «σχιζοφρένειά» του;