Τα σεξουαλικά σκάνδαλα του DSK και του Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ προκαλούν το εύλογο ερώτημα: Μπορεί η εξουσία να μετατρέψει κανονικούς τύπους σε σεξουαλικά αρπακτικά;
Η ερώτηση που πλανιόταν στο μυαλό των περισσότερων γυναικών την προηγούμενη εβδομάδα ήταν περίπου η ίδια που προκύπτει κάθε φορά μετά από ένα ερωτικό σκάνδαλο: «Πώς μπόρεσε να φερθεί με αυτόν τον τρόπο;»
Μερικές μέρες μετά τη σύλληψη του Ντομινίκ Στρος Καν για σεξουαλική επίθεση σε μια καμαριέρα στο ξενοδοχείο Sophitel στη Νέα Υόρκη, ο Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ (πρώην κυβερνήτης της Καλιφόρνιας και ηθοποιός) παραδέχτηκε ότι είναι ο πατέρας ενός εξώγαμου παιδιού, την ύπαρξη του οποίου απέκρυπτε από την γυναίκα του για 10 ολόκληρα χρόνια.
Για πολλούς άντρες, αυτές οι δύο περιπτώσεις –τόσο κοντινές χρονικά αλλά τόσο διαφορετικές στην ουσία τους– αντιστοιχούν στην ίδια απορία: «Αν είχα όλη αυτή τη δύναμη, πώς θα συμπεριφερόμουνα;»
Η επιτυχία μπορεί να αναδείξει πολλά πράγματα σ’ έναν άντρα: τον εσωτερικό πρόσκοπο, τον ευγενή φιλάνθρωπο και, ίσως αργότερα στη ζωή, τον σοφό γέροντα. Ωστόσο, τα πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες συνεχώς μας υπενθυμίζουν πόσο συχνά η επιτυχία μπορεί να δημιουργήσει κατά συρροή πέφτουλες, αγενείς λιγούρηδες ή και, ακόμα χειρότερα, διεστραμμένους τύπους. Το ερώτημα είναι: Μπορεί η δύναμη να μετατρέψει κανονικούς τύπους σε σεξουαλικά αρπακτικά;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι, λένε κοινωνικοί λειτουργοί και θεραπευτές με μακρόχρονη εμπειρία στο πεδίο των αντρών. «Η δύναμη διευκολύνει», σχολίασε σχετικά ο Ronald F. Levant, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του Akron και επιμελητής του «Άντρες και σεξ: Νέες ψυχολογικές προοπτικές». «Η δύναμη παρέχει διευκολύνσεις σε άντρες με συγκεκριμένες διαθέσεις, αλλά πολύ σπάνια επιφέρει θεμελιώδεις αλλαγές στην προσωπικότητά τους».
Το γεγονός είναι αδιαμφισβήτητο: πολλοί άντρες είναι πιστοί σύντροφοι και παραμένουν έτσι για όλη τους τη ζωή, ενώ άλλοι δεν είναι και, ευκαιρίας δοθείσης, το αποδεικνύουν όπου βρεθούν κι όπου σταθούν.
Ωστόσο, υπάρχει μια μειοψηφία αντρών που νιώθουν ότι η επιβολή απέναντι στους άλλους αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμά τους και ότι μπορούν να ταπεινώσουν οποιονδήποτε θεωρούν πως τους προκαλεί. Αυτοί οι τύποι συνήθως γνωρίζουν πολύ καλά ποιοι είναι και είναι σαφές ότι τους γνωρίζουν και οι γύρω τους. Πρόκειται γι’ αυτούς που έβαζαν χέρι στις αεροσυνοδούς και βασάνιζαν μικρά ζωάκια προτού στρογγθλοκαθίσουν σε κάποια διευθυντική καρέκλα.
Το θέμα είναι αν αυτή η συμπεριφορά επικροτείται και επιδοκιμάζεται από κάποιους πολιτισμούς. Βάσει της κοινωνικής επιστήμης, η αλαζονεία προηγείται της δύναμης και όχι το αντίστροφο. Παρά την αντιπάθεια που τρέφουμε για τους αυτοκρατορικούς τύπους, οι άνθρωποι έχουμε την τάση να εκχωρούμε την εξουσία σε αυτούς που την θέλουν περισσότερο. Μελέτες πάνω στην ομαδική συμπεριφορά αποδεικνύουν ότι αυτοί που γίνονται αρχηγοί είναι οι εξωστρεφείς τύποι με την υπερβολική αυτοπεποίθηση. Και η κορυφή ενισχύει την αίσθηση ελέγχου και εγωκεντρισμού αυτών των ανθρώπων.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, ερευνητές υπό την επίβλεψη του Adam Galinsky του πανεπιστημίου Northwestern προετοίμασαν τους συμμετέχοντες προκειμένου να τους κάνουν να νιώσουν ισχυροί: τους έβαλαν να γράψουν ένα περιστατικό όπου είχαν απόλυτο έλεγχο πάνω σε άλλους και στη συνέχεια τους έβαλαν να μοιράσουν κερδοφόρα λόττο στους εαυτούς τους και σ’ έναν άλλο συμμετέχοντα. Στη συνέχεια τους έβαλαν να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα σε φωτογραφίες προσώπων. Το γκρουπ των «πανίσχυρων» παρουσίασε μικρό ποσοστό επιτυχίας συγκριτικά με ένα αντίστοιχο γκρουπ που δεν είχε προετοιμαστεί κατ’ αυτόν τον τρόπο. Αυτό καθώς και άλλα παρόμοια πειράματα αποδεικνύουν ότι η δύναμη μπορεί να τυφλώσει τους ανθρώπους ή να τους κάνει «να βλέπουν τους άλλους ως αντικείμενα και να δρουν βάσει των συμφερόντων τους», κατέληξαν οι ερευνητές.
«Αν το άτομο διακατέχεται από ένα αίσθημα υπεροχής και στο παρελθόν έχει επιδείξει ανάλογες συμπεριφορές χωρίς να έχει αντιμετωπίσει κυρώσεις για τις πράξεις του, τότε θα αρχίσει να πιστεύει ότι οι πιθανότητες κινδύνου- ανταμοιβής δεν ισχύουν στην περίπτωσή του γιατί αποτελεί κάτι το ιδιαίτερο», δήλωσε ο Samuel Barondes, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και συγγραφέας του βιβλίου «Κατανοώντας τους Ανθρώπους». «Γι’ αυτούς που δεν βλέπουν μ’ αυτόν τον τρόπο τους εαυτούς τους είναι πολύ δύσκολο να πιστέψουν ότι υπάρχουν τέτοιου είδους άνθρωποι, αλλά όντως υπάρχουν».
Η εξαίρεση μπορεί να είναι το είδος του άντρα που είναι τόσο απασχολημένος με την πρόοδό του που κάποια στοιχεία της προσωπικότητάς του δεν εκδηλώνονται στην πορεία. Ωστόσο, οι θεραπευτές λένε ότι τα συναισθήματα μειονεκτικότητας, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες ή μια αίσθηση ικανοποίησης που άργησε πολύ να εκπληρωθεί, μπορεί κάποια στιγμή να προκαλέσουν τη λήψη ενός μικρού ρίσκου, στη συνέχεια μια αδέξια κίνηση και μετά μια άλλη. Είναι πολύ εύκολο να γελοιοποιούμε τα παραπάνω κίνητρα, αλλά το κακό που προκαλούν στους γύρω τους είναι αδικαιολόγητο. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αποτελούν κίνητρα –για ερωτικές παραβάσεις, αν όχι και για σεξουαλικές διαστροφές.
Από τη στιγμή που αρχίζουν τις εξωσυζυγικές περιπέτειες ή την σεξουαλική παρενόχληση «δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για το πότε θα σταματήσουν, ιδίως αν το άτομο έχει πραγματική δύναμη και αρχίσει να πιστεύει ότι πάντα θα την γλιτώνει», σχολιάζει ο William B. Helmreich, καθηγητής κοινωνιολογίας στο City College της Νέας Υόρκης.
Αυτό βέβαια συμβαίνει μόνο στην περίπτωση που θα γίνει η αρχή. Σε μια έρευνα ανάμεσα σε νεαρούς άντρες, ο Dr Levant ανακάλυψε ότι η συμπεριφορά τους σχετικά με το σεξ είχε πολύ λίγο να κάνει με την σεξιστική προσέγγιση που συχνά υποθέτουμε ότι υιοθετούν. Οι απαντήσεις ποικίλανε, αλλά κατά μέσον όρο οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι ένας άντρας «οφείλει να αγαπά την ερωτική του σύντροφο», ότι θα πρέπει «να φροντίζει για την αντισύλληψη» και ότι «δεν υποχρεούται να κάνει πάντα το πρώτο βήμα για σεξ».
Τέτοιου είδους επιστημονικές διαπιστώσεις δεν προκαλούν κάποια έκπληξη, παρά μόνο αν τεθούν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Στη μακραίωνη ανθρώπινη ιστορία, οι άντρες συμπεριφέρονται συνήθως στις γυναίκες με εντελώς εξουσιαστικό τρόπο, ενώ αυτοί που είναι αληθινά ισχυροί συνηθίζουν να κάνουν συλλογή από συζύγους και ερωμένες, έχοντας (ανά περιόδους και τόπους) το ελεύθερο ακόμα και να ακρωτηριάσουν ή να σκοτώσουν αυτές που τους εναντιώνονται. Οι κοινωνικές νόρμες, οι νόμοι και ο εξελιγμένος Δυτικός πολιτισμός έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο προόδου ώστε αυτού του είδους οι «καταχρήσεις» να είναι πλέον υπό έλεγχο. Οι περισσότεροι άντρες, όχι μόνο τηρούν τους κανόνες, αλλά και τους εσωτερικεύουν, όπως καταδεικνύουν οι έρευνες.
Ο Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ που προέβη σε δημόσια απολογία, γνωρίζει πλέον πολύ καλά την κατακραυγή που προκαλεί η καταπάτηση των δημόσιων κοινωνικών κανόνων. Ο DSK από την άλλη, που αντιμετωπίζει πολύ σοβαρότερες κατηγορίες, θα βιώσει κάτι πολύ δριμύτερο από την δημόσια κατακραυγή, καθώς μπορεί να κληθεί να απολογηθεί ενώπιον ορκωτού δικαστηρίου.
πηγή: The New York Times