Φονταμενταλισμοί υπάρχουν πολλών ειδών και ανθίζουν παντού: θρησκευτικοί, πολιτικοί, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, από την ανατολή μέχρι τη δύση και από το βορρά μέχρι το νότο, οπουδήποτε η ακραία προσκόλληση σε ιδεολογικά σχήματα δημιουργεί παρανοϊκές συμπεριφορές και αρτηριοσκληρώσεις.
Χαρακτηριστικό γνώρισμά τους το ότι δεν μένουν ποτέ σε μαζικό-συλλογικό επίπεδο. Επεκτείνονται και στο ατομικό, διεισδύουν μέσα στην καθημερινότητα, μολύνουν τις διανθρώπινες σχέσεις και διαμορφώνουν έκρυθμες ατμόσφαιρες με σοβαρές ψυχολογικές και πρακτικές συνέπειες.
Εκεί όπου τα «έτοιμα» σχήματα και οι προδιαμορφωμένες αντιλήψεις προλαμβάνουν τη σκέψη και παροτρύνουν σε άμεση δράση που δεν επιδέχεται επανεξέταση, εκεί όπου ο «φασισμός» των αδιαμφισβήτητων πεποιθήσεων παίρνει το πάνω χέρι και εξουδετερώνει τη λογική ικανότητα του ατόμου να επανεπεξεργαστεί τα δεδομένα, να αναστείλει την άμεση δραστηριοποίησή του και να σκεφτεί εναλλακτικούς δρόμους και τρόπους αντιμετώπισης, εκεί ακριβώς άρχει ο φονταμενταλισμός.
Η περίπτωση, όμως, του Ισλαμικού φονταμενταλισμού διαφέρει για ένα πλήθος λόγων και ιδιαιτεροτήτων που τον καθιστούν ιδιαίτερα λεπτή υπόθεση.
Αντιπροσωπευτικές εικόνες του εκείνες των εξαγριωμένων μαζών να καίνε με μανία σημαίες χωρών της Δύσης και να λιντσάρουν μέχρι θανάτου αλλόθρησκους και αποδιοπομπαίους τράγους: εικόνες που δίνουν αν μη τι άλλο τροφή στους προκατειλημμένους δυτικούς, συμβάλλοντας στη δημιουργία της στερεότυπης Μουσουλμανικής οπισθοδρομικότητας.
Ένα βιβλίο, ένα σκίτσο, ένα μεμονωμένο γεγονός αρκεί για να ανάψει τη σπίθα του μίσους και να κάνει έναν ολόκληρο θρησκευτικό κόσμο να συγχύσει τον μεμονωμένο υπαίτιο-δημιουργό του βιβλίου, σκίτσου, γεγονότος με ένα ολόκληρο έθνος, κυρίως το Αμερικανικό.
Για το μεγαλύτερο μέρος των Μουσουλμάνων υπαίτιος του κακού είναι πάντοτε ο υπόλοιπος δυτικός μη Ισλαμικός κόσμος, ένα ολόκληρο σύστημα σκέψης, μία ολόκληρη νοοτροπία που αποζητά την υποδούλωσή του, την κατάπινξή του, τον αφανισμό του.
Καθώς όμως ένα φαινόμενο έχει πάντοτε τουλάχιστον δύο όψεις – it takes two to mambo, όπως λένε οι Αμερικανοί – έτσι κι εδώ εύκολα μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τους λόγους που μπορούν να δικαιολογήσουν το Μουσουλμανικό μίσος, με πρώτον απ' όλους τη δυτική, κυρίως Αμερικανική, σαρωτική ιμπεριαλιστική πολιτική και τις διαβρωτικές επιπτώσεις της στη Μέση Ανατολή.
Τελευταία αφορμή η γνωστή υπόθεση του Αμερικανικής προέλευσης και παραγωγής βίντεο που παρωδεί το Μωάμεθ και γελοιοποιεί το Ισλάμ, πυροδοτώντας εκρήξεις βίας, θανάτους και τραυματισμούς.
Δίχως αμφιβολία, πρόκειται για υβριστικό βίντεο που θα μπορούσε να προκαλέσει θρησκευτικό μίσος, το οποίο όμως δεν διαφέρει σε τίποτα από χιλιάδες άλλα που κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο, με το ίδιο περιεχόμενο, όχι όμως με τις ίδιες συνέπειες.
Προς τι, λοιπόν, όλος αυτός ο θόρυβος και η παγκόσμια αναταραχή; Είδαμε κάτι καινούργιο, τόσο ακραίο ώστε να οδηγήσει εκεί που έχει οδηγήσει;
Αρκεί ένα βίντεο για να δημιουργήσει μία τόσο τεταμένη ατμόσφαιρα μεταξύ Χριστιανικής Δύσης και Ισλαμικής Ανατολής, με τους φονταμενταλιστές και των δύο «παρατάξεων» να έχουν λάβει θέσεις μάχης, έτοιμοι για κλιμάκωση της αντιπαράθεσης και σύγκρουση;
Σε ένα κείμενο του 1990 με τίτλο «Οι ρίζες του Μουσουλμανικού μίσους», ο Αγγλο-Αμερικανός ειδικός σε θέματα Ισλάμ Μπέρναρντ Λιούις, κατονόμαζε ως υπαίτια του μίσους αφενός τη Μουσουλμανική νοοτροπία, αφετέρου την επιδείνωσή της από εξωτερικούς παράγοντες μέσα στον ρου της ιστορίας.
Ανάμεσα στους παράγοντες-αίτια της εκρηξιγενούς νοοτροπίας του Ισλάμ, ο συγγραφέας του κειμένου παρέθετε τη ριζωμένη στη Μουσουλμανική συνείδηση αναγκαιότητα του Ιερού Πολέμου, ο οποίος είναι συνυφασμένος με τη Μουσουλμανική πίστη ήδη από τη γέννησή της, καθώς και άλλους παράγοντες όπως την οπισθοχώρηση των Μουσουλμάνων από την Ευρώπη, τον Αμερικανικό Ιμπεριαλισμό, μέχρι την υπονόμευση της παραδοσιακά ανδροκρατούμενης εξουσίας από τους εξεγερμένους νέους και τις χειραφετημένες γυναίκες.
Κατά την άποψή του, όλοι αυτοί οι παράγοντες είχαν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός συμπλέγματος κατωτερότητας, το οποίο επιτάθηκε και επιδεινώθηκε από την αδιαφορία και τους κακούς χειρισμούς της Δύσης.
Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες εξηγήσεις που μπορούν να φωτίσουν την ευκολία με την οποία πυροδοτείται το μένος των Μουσουλμάνων. Αυτές έχουν να κάνουν με τους έμμεσους, επίβουλους χειρισμούς των θρησκευτικών και πολιτικών ηγετών τους που επωφελούνται πολλαπλώς από τέτοιες καταστάσεις, τις οποίες μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις τις «προκαλούν» οι ίδιοι.
Πραγματικά, προκαλεί απορία λόγου χάρη το γεγονός ότι το περίφημο βίντεο που βρίσκεται αυτές τις μέρες στην επικαιρότητα, άρχισε να προσελκύει το ενδιαφέρον τις μέρες της επετείου της τρομοκρατικής επίθεσης της 11ης Σεπτεμβρίου – ένα συμβάν εξίσου μεγάλης σημασίας τόσο για τον Μουσουλμανικό κόσμο όσο και για το Δυτικό. Είναι τυχαίο, άραγε, ότι προβλήθηκε έντονα από τα δύο πιο σκληροπυρηνικά Σαλαφιστικά τηλεοπτικά κανάλια;
Είναι μεγάλα τα οφέλη που αποφέρουν τα ξεσπάσματα μίσους στους ηγέτες του Ισλάμ : αυτό συνέβη στην περίπτωση της επικήρυξης του Σάλμαν Ρούσντι από τον του Αγιατολάχ Χομεϊνί για τους Σατανικούς στίχους του πρώτου, όπως και σε εκείνη των Πακιστανών πολιτικών που διεγείρουν το κοινό αίσθημα κατά των Χριστιανών.
Αν θυμηθούμε όμως και την άλλη υπόθεση των καρτούνς με τον Μωάμεθ που είχε δημοσιεύσει η Δανέζικη εφημερίδα Jyllands-Posten, θα δούμε ότι οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας ξέσπασαν τέσσερις μήνες αργότερα, πυροδοτούμενες από μία σειρά από εικόνες τις οποίες η εφημερίδα δεν είχε δημοσιεύσει ποτέ.
Και στην τωρινή περίπτωση του βίντεο, η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα είχε και εδώ το μερίδιο ευθύνης της, καθώς υπήρξε διάχυτη, ειδικά στους Μουσουλμάνους της Αιγύπτου, η εντύπωση ότι το προσβλητικό βίντεο είχε προβληθεί από Αμερικανικό κυβερνητικό κανάλι.
Μεταξύ άλλων, ας σημειωθεί ότι τα τρία τέταρτα των Αιγύπτιων Μουσουλμάνων έχουν πέσει θύματα της γνωστής συνωμοσιολογικής θεωρίας, σύμφωνα με την οποία η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους υπήρξε δουλειά «εκ των έσω» σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ, με σκοπό την υποδαύλιση του μίσους κατά του Ισλάμ.
Ένα φαινόμενο εκ πρώτης όψεως αθώο το οποίο ωστόσο δυσκολεύει τη δεδομένη στιγμή τη σχεδιαζόμενη επίσκεψη του Αιγύπτιου Προέδρου στη Νέα Υόρκη με αφορμή τη Γενική Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών - μία κίνηση που θα αποτελούσε έρεισμα για τη διεξαγωγή θετικού διαλόγου και απόδειξη της καλής θέλησης από την Αιγυπτιακή πλευρά.