Το πάρτι γενεθλίων της μεγάλης σοσιαλιστικής παράταξης χθες στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς είχε τα πάντα, κι αν όχι τα πάντα, τουλάχιστον τα αναγκαία σε τέτοιες περιπτώσεις ψυχο-αισθητικά εφέ: ψυχικό τόνο και ατμόσφαιρα αποκαλυπτηρίων, την πρέπουσα δόση μεταφυσικού βάθους και συμβολισμού, την αίσθηση εγρήγορσης, μηδενισμού του χρόνου και επανέναρξης από νέα βάση, η οποία ωστόσο είναι βαθιά ριζωμένη στον ιστορικό χρόνο της νεώτερης Ελλάδας του 20ου αιώνα και του συλλογικού ασυνειδήτου, τέλος μουσικούς υπαινιγμούς εθισμού (βλ. Το Cocaine του Έρικ Κλάπτον ως ηχητική υπόκρουση) και υποβολής. Το νέο ΠΑΣΟΚ θέλει να είναι rock: δηλαδή, στέρεο σαν βράχος και διονυσιακή παραζάλη...
Και εν τω μέσω όλων αυτών, τα αποκαλυπτήρια του νέου παγανιστικού συμβόλου-αναγνωριστικού σημαδιού της παράταξης, της ομάδας, των ομόθρησκων, των όμαιμων, της κοινότητας των φωτισμένων: ο νέος τρισδιάστατος ήλιος κάτω από τις επτά ακτίνες του οποίου το νέο συναντά το παλιό ή, ακόμη καλύτερα, το παλιό επανακάμπτει ως νέο, καθώς – και ορθώς – δεν μπορεί να υπάρξει κίνηση προς τα εμπρός δίχως επάνοδο στο παλαιό, το καταγωγικό, στην πρωταρχική σκηνή και τους καθιδρυτικούς πατέρες. Με άλλα λόγια, επιστροφή στο μέλλον!
Το νέο ΠΑΣΟΚ, εν κρίσει, αυτοψυχαναλύεται και αναζητεί τους νέους συγκροτητικούς μύθους του, τις νέες αφηγήσεις του που θα το πείσουν ότι αλλάζει. Μύθοι και αφηγήσεις που αποτελούν ισάριθμα ομοιώματα αυτο-ίασης και ανασυγκρότησης του εαυτού, απατηλά κατασκευάσματα μιας υποτιθέμενης επερχόμενης αναγέννησης, πίσω από τα οποία καιροφυλακτεί η πικρή αίσθηση της ανέφικτης επανεκκίνησης. Σαν ένα πικρό χαμόγελο που θέλει να κρύψει την αμφιβολία και την αβεβαιότητα, το ήδη συντελεσμένο τέλος.
Πέρα, όμως, από τη θανατολογία – η οποία είναι λάθος να εκλαμβάνεται ως πεσιμισμός, αλλά ως αληθολογία, με την έννοια ότι δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική αρχή και επανέναρξη δίχως την άνευ όρων σκληρή αποδοχή του τέλους ως έσχατη αλήθεια και αναγκαία προϋπόθεση κάθε επανεκκίνησης – έχει ενδιαφέρον να μείνει κανείς για λίγο σε αυτή την εκ πρώτης όψεως μη σημαίνουσα συμβολοποιία και να αποσυμπυκνώσει στοιχειωδώς τις σημασιακές στρωματώσεις της.
Ένας vintage ήλιος. Τρισδιάστατος. Με γωνίες που φέρνουν στο νου αισθητικά πρότυπα παλαιοσοσιαλιστικού ρεαλισμού. Με επτά, πλέον, και όχι με εννιά ακτίνες. Ακολουθούμενος από εξίσου παλιακή γραμματοσειρά.
Ας μας επιτρέψουμε να γίνουμε για λίγο παρανοϊκοί και να δούμε πράγματα και σημασίες εκεί όπου ενδεχομένως δεν υπάρχουν. Η υπερβολή στη ματιά συχνά φανερώνει ενδιαφέροντα πράγματα και προθέσεις.
Κατ' αρχάς, το τρισδιάστατο της υπόθεσης, η απόδοση του βάθους και της προοπτικής στο σχήμα του άλλοτε δισδιάστατου ανατέλλοντος ηλίου. Είναι γνωστό πως η χρήση της ψευδαίσθησης του βάθους και της κεντρικής προοπτικής κατά την Αναγέννηση σήμανε την ανάδυση ενός νέου μοντέλου αντίληψης, ενός νέου τύπου βλέμματος, ενός νέου τρόπου να βλέπει κανείς τα πράγματα: μέσα από την τρισδιάστατη απεικόνιση των αντικειμένων και του χώρου, το βλέπον υποκείμενο αποκτά υπόσταση και θέση μέσα στην απεικόνιση. Το βλέμμα του δεν στέκεται πια μετωπικά προς αυτό που βλέπει, αποστασιοποιημένο από αυτό, αλλά αφομοιώνεται, βυθίζεται σε αυτό που βλέπει, κατοικεί πλέον μέσα στην αναπαράσταση, γίνεται μέρος αυτής, εξατομικεύεται. Αυτό που βλέπει, μπορεί πλέον να το δει από πολλές πλευρές, σαν να κινείται μέσα σε αυτό. Η οπτική παράσταση παγιδεύει το βλέμμα του βλέποντος, το αιχμαλωτίζει, το κλείνει μέσα της, μέσω της ψευδαίσθησης του χώρου.
Οι τρεις διαστάσεις προσδίδουν όγκο και βάθος σε αυτό που απεικονίζουν. Εξαπατούν τον εγκέφαλο κάνοντάς τον να πιστέψει ότι αυτό που βλέπει καταλαμβάνει χώρο και χρόνο που εκτείνεται προς όλες τις κατευθύνσεις και κυρίως προς τα πίσω, προς το λεγόμενο «σημείο φυγής».
Ο τρισδιάστατος ήλιος «διεκδικεί» το βλέμμα εκείνου που τον βλέπει. Είναι ένα μαζικό αντικείμενο, στερεωμένο στο χώρο, που έλκει την αντίληψη προς το κέντρο του, δημιουργώντας ασυνείδητες συμπαραδηλώσεις σταθερότητας, διάρκειας, μονιμότητας. Όπως και κάθε τρισδιάστατο «μαγικό» αντικείμενο, τη στιγμή που το κοιτάς σε «κοιτάζει», σε περικλείει.
Αυτός ο ήλιος δεν είναι ανερμάτιστος, δισδιάστατη απεικόνιση ενός αντικειμένου που μοιάζει να αιωρείται στο πουθενά, δίχως εφέ πάνω στην αντίληψη. Τον βλέπεις από παντού. Έρχεται από το βάθος και προβάλλεται στο παρόν. Παρών, ενεργός, με παρελθόν και μέλλον. Εδώ, έχουμε να κάνουμε πράγματι με ένα παράδειγμα πολιτικής της αντίληψης και μάλιστα στην υπηρεσία της πολιτικής!
Αν, όμως, μια τέτοια αποκωδικοποίηση του νέου τρισδιάστατου ήλιου είναι μία φορά παρανοϊκή, τότε εκείνη των επτά ακτίνων αγγίζει τα όρια της κλινικής περίπτωσης!
Ό,τι κι αν σημαίνουν, κατά τον Ευάγγελο Βενιζέλο, οι επτά ακτίνες – μεταφορά των επτά βάσεων ή αρχών της αναγεννημένης παράταξης – αυτό σίγουρα ωχριά μπροστά σε όλα εκείνα που ο αριθμός 7 σημαίνει για τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Πρώτα απ' όλα, σύμφωνα με ειδικούς του εγκεφάλου και των γνωσιακών επιστημών, ο αριθμός 7 είναι ο μεγαλύτερος αριθμός που μπορεί να αναγνωρίσει αμέσως ο εγκέφαλος, χωρίς να χρειάζεται να επιδοθεί σε μέτρηση: αν, λόγου χάρη, δείξετε σε κάποιον ένα σύνολο τυχαία τοποθετημένων αντικειμένων πάνω σε ένα τραπέζι, ο μεγαλύτερος αριθμός αντικειμένων που θα αναγνωρίσει άμεσα ο εγκέφαλος θα είναι ο αριθμός 7. Μετά από το σύνολο των 7 αντικειμένων, θα πρέπει να αρχίσει να μετράει, είτε νοητικά είτε χωρίζοντας τα αντικείμενα σε ομάδες, για να προσδιορίσει το τελικό σύνολό τους.
Επιπλέον, ερευνητές έχουν παρατηρήσει πως αν ζητήσεις από κάποιον να επιλέξει έναν αριθμό από το 1 μέχρι το 10, στις περισσότερες περιπτώσεις είναι βέβαιο πως θα επιλέξει τον αριθμό 7 – κάτι που λέει πολλά για τη σχέση του εγκεφάλου με την τυχαιότητα και τις αυθαίρετες παραστάσεις.
Η πιο ενδιαφέρουσα όψη, ωστόσο, του αριθμού 7 έχει να κάνει με τις μαθηματικές του ιδιότητες. Αν αρχίσει κάποιος να φτιάχνει όλες τις προφανείς κλασματικές σχέσεις (ένα έβδομο, δύο έβδομα, τρία έβδομα μέχρι και τα έξι έβδομα) συμβαίνει το εξής περίεργο: ο υπολογισμός του 1 δια 7 μας δίνει έναν περιοδικό δεκαδικό αριθμό: 0.142857142857, όπου το υπόδειγμα 1-4-2-8-5-7 επαναλαμβάνεται επ' άπειρον.
Το ίδιο ισχύει και με τα δύο έβδομα. Η υπολογισμός της πράξης μας δίνει τον δεκαδικό: 0.2857142857142857, όπου και πάλι εμφανίζεται η ίδια ακολουθία: 1-4-2-8-5-7...
Υπερβολή ή πραγματικότητα;
ΠΑΣΟΚικός μυστικισμός, διαχείριση του οπτικού ασυνειδήτου ή άγνοια;
Γεγονός είναι ένα: ότι το ΠΑΣΟΚ τείνει να γίνει, αν δεν έχει ήδη γίνει, μουσειακό έκθεμα. Και μοιάζει να το γνωρίζει αυτό, ακόμη και αν δεν το γνωρίζει. Ή μάλλον δεν γνωρίζει ότι το γνωρίζει. Αλλιώς πώς μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι επέλεξε ως χώρο έκθεσης της νέας εκδοχής του ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης;