Συνηθέστερες αιτίες μία ευρεία γκάμα ψυχικών νόσων προεξάρχουσας της κατάθλιψης η οποία πλήττει 120 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο κάθε χρόνο, αλλά και την παγκόσμια οικονομία στην οποία κοστίζει ετησίως πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια εξαιτίας των εξόδων ιατρικής περίθαλψης και του χαμένου παραγωγικού χρόνου.
Εννέα στους δέκα από τους συνολικά 850.000 αυτοκτονούντες, πάσχουν από κάποια μορφή βαριάς κατάθλιψης, συνδυασμένης με συμπτωματολογίες άλλων ψυχικών νόσων ή με κατάχρηση ουσιών, ενώ το 25% αυτών δεν έχει καμία πρόσβαση σε οποιουδήποτε είδους ιατρική περίθαλψη.
Από αυτούς δε που έχουν πρόσβαση, μόνο το ένα τέταρτο αναζητά θεραπεία, ενώ από το σύνολο των ατόμων που συμβουλεύονται κάποιο γιατρό το 80% αυτών βρίσκουν ανακούφιση σε κάποια φαρμακευτική αγωγή ή συμβουλευτική ψυχοθεραπεία ή σε ένα συνδυασμό των δύο.
Για τους υπόλοιπους, όμως, που πάσχουν από πιο σοβαρές και χρόνιες μορφές κατάθλιψης – 11 εκατομμύρια περίπου μόνο στον ανεπτυγμένο κόσμο – οι φαρμακευτικές αγωγές δεν λειτουργούν.
Επί δεκαετίες, η μόνη εναλλακτική επιλογή ήταν και παραμένει η ηλεκτροσπασμοθεραπεία, η οποία συχνά απορρίπτεται από τους ασθενείς λόγω των τρομερών παρενεργειών της, όπως η αμνησία.
Το τοπίο όμως αρχίζει να αλλάζει με την εισαγωγή νέας γενιάς τεχνολογιών ηλεκτρομαγνητικής εγκεφαλικής διέγερσης, οι οποίες βρίσκονται ακόμη στο στάδιο του πειραματικού ελέγχου με την ελπίδα ότι θα συμβάλλουν αποφασιστικά στη θεραπεία – ή τουλάχιστον στην υποβοήθηση – των ασθενών για τους οποίους τα φάρμακα μοιάζουν να μη λειτουργούν.
Επεμβαίνοντας στη λειτουργία συγκεκριμένων τμημάτων του εγκεφάλου μέσω της χρήσης εμφυτευμένων ηλεκτροδίων, ηλεκτρικού ρεύματος ή μαγνητικών πεδίων, οι γιατροί ελπίζουν να πετύχουν εκεί όπου τα φάρμακα αποτυγχάνουν, προκαλώντας μακροπρόθεσμες αλλαγές στον εγκέφαλο δίχως σημαντικές παρενέργειες.
Για ένα πλήθος λόγων, συμπεριλαμβανομένου του μεγάλου αριθμού των δυνητικών ασθενών και της συσσωρευμένης γνώσης του πώς λειτουργεί η ασθένεια, πρωταρχικός στόχος αυτών των τεχνολογιών θεωρείται η κατάθλιψη. Ωστόσο, μερικές από αυτές τις μεθόδους αφήνουν ήδη πολλές υποσχέσεις για την αντιμετώπιση και άλλων ψυχικών νόσων, όπως η διπολική διαταραχή, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και η βουλιμία.
Μια τέτοια περίπτωση πάσχουσας από βαριά κατάθλιψη είναι και η αμερικανίδα Κάρμεν ΜακΓκάφι, η οποία έχει νοσηλευτεί την τελευταία δεκαετία πέντε φορές. Οι φαρμακευτικές αγωγές δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα, έως ότου εγγραφόμενη σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα υποβλήθηκε σε ηλεκτρομαγνητική πνευμονογαστρική διέγερση: αφού εγχειρίστηκε στο λαιμό, οι γιατροί τύλιξαν γύρω από ένα συγκεκριμένο νεύρο ηλεκτρόδια, τα οποία συνέδεσαν σε μία παλμογεννήτρια τοποθετημένη κάτω από το δέρμα του θώρακά της. Κατ' αυτό τον τρόπο, η συσκευή μεγέθους ρολογιού τσέπης αποστέλλει κάθε πέντε λεπτά ρεύμα στον εγκέφαλό της μέσω του νεύρου.
Έξι μήνες μετά την ενεργοποίηση της συσκευής, η διάθεση της ΜακΓκάφι είχε αλλάξει εντελώς. Εκεί που προηγουμένως δυσκολευόταν να εστιάσει στην ανάγνωση έστω και μιας σειράς άρθρου εφημερίδας, σήμερα εργάζεται ως διοικητική γραμματέας.
Τέτοιες καινοτόμες μέθοδοι ερευνώνται και εφαρμόζονται σε πολλές χώρες του κόσμου, όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Ταϊβάν και άλλες, συχνά σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχουν και πολέμιοι.
Σε κάθε περίπτωση, υπό τις παρούσες ακραίες συνθήκες οικονομικής κρίσης, που αποτελούν ιδιαιτέρως πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη και εκδήλωση πάσης φύσεως εν δυνάμει νοσηρών συμπτωματολογιών που πολλές φορές καταλήγουν σε αυτοκτονικές τάσεις, επιβάλλεται η στενή συνεργασία των κρατικών μηχανισμών με τους πανεπιστημιακούς και άλλους φορείς έρευνας, προκειμένου να βρεθούν όσο το δυνατόν αποτελεσματικότεροι τρόποι αντιμετώπισής τους, κάτι που θα έπρεπε να έχει συμβεί ήδη στην Ελλάδα!