Μετά από έναν χρόνο λιτότητας, εμείς οι Έλληνες είδαμε τη χώρα μας και τη ζωή μας να γίνονται αγνώριστες.
Της Χαράς Κούκη
(Η Χαρά Κούκη είναι 32 ετών, ιστορικός και υποψήφια διδάκτορας στο Birkbeck College, ζει στην Αθήνα και εργάζεται ως ερευνήτρια). To κείμενο δημοσιεύτηκε στο site της Guardian.
Έναν χρόνο αφού το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλαν το διαβόητο πλέον μνημόνιό τους στην Ελλάδα, η ζωή εδώ έχει αλλάξει δραστικά. Αν είσαι μεταξύ 18 και 24 ετών, κατά πάσα πιθανότητα είσαι άνεργος, όπως και το 40% της γενιάς σου. Αν είσαι 30 και κάτι και έχεις δουλειά, πιθανότατα η δουλειά σου είναι part-time και ευέλικτη∙ μάλλον δεν μπορείς καν να διανοηθείς ότι είναι σταθερή, και δεν έχεις ιδέα για πόσον καιρό ακόμα θα την έχεις. Ο μισθός σου μειώνεται συνεχώς, δεν μπορείς να απεργήσεις, δεν μπορείς να οργανωθείς συλλογικά, δεν μπορείς καν να απαιτήσεις να πληρωθείς. Δεν τίθεται θέμα αργίας, το να αρρωστήσεις παραείναι ρίσκο, και δεν σου φτάνουν τα λεφτά για δικό σου διαμέρισμα.
Οι νέοι στην Ελλάδα δεν μπορούν πλέον να κάνουν συνηθισμένες επιλογές στη ζωή τους: δεν μπορούν να σχεδιάσουν το παρόν τους, πόσο μάλλον το μέλλον τους. Τους λένε όμως -και πολλοί έτσι αισθάνονται- ότι δεν δικαιούνται να διαμαρτύρονται. Ανήκουν, στο κάτω κάτω, σε μια χαμένη γενιά.
Πολλοί απλοί Έλληνες έχουν σταματήσει να βλέπουν ειδήσεις ή να σκέφτονται το γιατί συμβαίνουν όλα αυτά. Όλοι όμως συζητούν μεταξύ τους γι’ αυτό που συμβαίνει: φίλοι, παιδιά και γονείς, καταστηματάρχες, ταξιτζήδες, καθηγητές - όλοι λένε ότι αυτά τα μέτρα λιτότητας είναι αθέμιτα και άδικα, ταυτόχρονα όμως όλοι αισθάνονται ανασφαλείς και φοβισμένοι, στο κάτω κάτω, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για όλα αυτά. Αισθανόμαστε σαν αυτή η νέα πραγματικότητα να έχει πέσει πάνω μας εκ των άνω - σχεδόν σαν υπερφυσικό φαινόμενο. Μας λένε ότι φταίμε για την κρίση επειδή «μαζί τα φάγαμε και ξοδεύαμε όλοι περισσότερα απ’ όσα είχαμε» - αλλά αυτοί που υποφέρουν περισσότερο ξέρουν ότι εμείς δεν είχαμε καμία σχέση.
Πάνε λιγότεροι από 12 μήνες από τότε που άρχισε αυτή η κρίση, αλλά συνεχώς έρχονται στην επιφάνεια μικρές ιστορίες που δείχνουν την αλλαγή: άστεγοι ψάχνουν για φαγητό στα σκουπίδια, φίλοι απολύονται χωρίς αποζημίωση ή δέχονται μειώσεις μισθών, καθηγητές και γιατροί χάνουν τη δουλειά τους, δημοσιογράφοι λογοκρίνονται, συνδικαλιστές κυνηγιούνται, ρατσιστικές επιθέσεις στο κέντρο της πόλης. Η νομιμότητα, η πλειοψηφία, η δημοκρατία και η ισότητα αρχίζουν να μοιάζουν με μικρές, παράξενες λέξεις.
Ξαφνικά, πράγματα που μόλις έναν χρόνο πριν συνέβαιναν σε μακρινές, υπανάπτυκτες χώρες -σαν για να αποδείξουν το πόσο τυχεροί ήμασταν να ανήκουμε στην πολιτισμένη Ευρώπη- συμβαίνουν τώρα εδώ στην Ελλάδα. Αλλά οι Έλληνες δεν μπορούν να αντιδράσουν, δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν, γιατί τους λένε ότι είναι δικό τους το φταίξιμο για την κρίση - παρόλο που όλοι ξέρουν ότι δεν μπορεί να είναι μόνο δικό τους το φταίξιμο.
Πέρα όμως από την κάλυψη των κατεστημένων μέσων μαζικής ενημέρωσης και των διακηρύξεων των ελίτ και των πολιτικών, όλο και περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν την έλλειψη νοήματος, λογικής, δικαιοσύνης και ελευθερίας στην καθημερινή τους ζωή. Κάποιοι αρνούνται να πληρώσουν τα ναύλα στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τη συμμετοχή στα νοσήλεια, τα διόδια και τα δάνεια, και άλλοι δημιουργούν μικρά τοπικά δίκτυα αλληλεγγύης, εναλλακτικού εμπορίου ή αυτο-εκπαίδευσης στις γειτονιές τους. Κάποιοι διαβάζουν μπλογκ και διηγούνται διαφορετικές ιστορίες, επιβεβαιώνοντας ξανά την αξιοπρέπειά τους με ταπεινές, καθημερινές πράξεις αντίστασης, γιατί αισθάνονται τη διαφορά ανάμεσα στο «εμείς» και το «αυτοί» που δεν μπορεί να κρύψει καμία ρητορική των ΜΜΕ ή του κράτους.
Ένας ολόκληρος λαός δεν μπορεί να ζει μέσα στην απομόνωση, το φόβο και την ενοχή για πολύ ακόμα, αντιμέτωπος με ένα μέλλον γεμάτο προβλήματα που δεν έχουν λύση. Αυτό που το ΔΝΤ και οι Έλληνες πολιτικοί ξέρουν και φοβούνται είναι το γεγονός ότι ένας καταπιεσμένος λαός μπορεί να μάθει να επικοινωνεί χωρίς να μιλάει, να κάνει βήματα μπροστά χωρίς να φαίνεται ότι κινείται, να αντιστέκεται χωρίς να αντιστέκεται - σταδιακά θα βρει ο ένας τον άλλον και θα κατανοήσουν τι συμβαίνει και ποιος φταίει πραγματικά. Και τότε, όπως συνέβη τον Δεκέμβρη του 2008, μπορεί να υπάρξει μια μαζική αντίδραση εδώ στην Ελλάδα, που μπορεί να είναι βίαιη, και που πάλι θα λένε ότι είναι απρόβλεπτη και παράλογη.
Μετάφραση: Μυρτώ Αθανασοπούλου
Το άρθρο στα αγγλικά και τα σχόλια των αναγνωστών εδώ.