Οι απανταχού θιασώτες των συνωμοσιολογικών θεωριών θα πρέπει να αναρίγησαν από εκστατική χαρά στο άκουσμα της προ μερικών εβδομάδων βαρύγδουπης δήλωσης του σε κατ' οίκον περιορισμό αρχισυντάκτη του Wikileaks, Τζούλιαν Ασάνζ, στο ρωσικό τηλεοπτικό κανάλι Russia Today.
Για εκείνους, η πιασάρικη δήλωση του πολυπρόσωπου σταρ των media δεν ήταν παρά μία ακόμη τζούρα κηροζίνης στην ήδη φλεγόμενη παθογενή φαντασία τους, η οποία περιλαμβάνει μία ευρεία γκάμα "δοξασιών", από αεροψεκασμούς μέχρι μεθόδους ελέγχου των εγκεφάλων μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων και από συμπαντικούς μηχανισμούς υποκλοπής ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων μέχρι ειδικά λογισμικά που επιτρέπουν την παρακολούθηση του χρήστη μέσω της ίδιας του της οθόνης...
Στον άλλο πόλο της διανοητικής σύγχυσης, οι ορδές των ναίφ ανυποψίαστων χρηστών που νόμιζαν ότι απλά διασκεδάζουν «κάνοντας φίλους», επιδιδόμενοι στο αθώο παιχνίδι της κοινωνικοποίησης, είδαν να διαγράφεται μπροστά τους ένα τεράστιο ερωτηματικό: οι ακρογωνιαίοι λίθοι της παγκόσμιας δικτυακής κοινότητας, Facebook, Google, Yahoo κατασκοπικές μηχανές στην υπηρεσία των μυστικών υπηρεσιών των Η.Π.Α.; Έχουν πράγματι ενσωματωμένα interfaces που επιτρέπουν τον έλεγχο της ροής των πληροφοριών; Δηλαδή, ακόμη και τα Αγαπημένα τους βίντεο υπόκεινται σε εξονυχιστική εξακρίβωση όλων εκείνων των στοιχείων που θα μπορούσαν να φανερώσουν κάτι για το ψυχολογικό προφίλ τους;
Η αλήθεια είναι πως το νέο δεν είναι καθόλου νέο – μία αλήθεια που ωστόσο δεν δικαιολογεί επουδενί ούτε το διακαή πόθο των μεν για ανακάλυψη μηχανορραφιών εναντίον του απλού καθημερινού πολίτη, ούτε και τον μουδιασμένο εγκέφαλο των δε που πιστεύουν απροβλημάτιστα πως οι τεχνολογίες είναι αθώες τεχνητές οντότητες στην υπηρεσία της ανθρωπότητας καθ' οδόν προς την παγκόσμια φώτιση.
Είναι πλέον κάτι παραπάνω από γνωστό το γεγονός ότι όλες οι σύγχρονες μιντιακές τεχνολογίες επικοινωνίας και διασύνδεσης, από τον πρώτο ψηφιακό υπολογιστή που κατασκευάστηκε σχεδόν ταυτόχρονα από Γερμανούς, Άγγλους και Αμερικανούς κατά τα χρόνια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι το διαδίκτυο αποτελούσαν ανέκαθεν πρωτίστως στρατιωτικές τεχνολογίες προτού «δοθούν» σε κοινή χρήση.
Θα μπορούσε, όμως, κανείς να πάει ακόμη πιο πίσω: στις τεχνολογίες του τηλέγραφου, του τηλεφώνου, του ραδιόφωνου, ακόμη και σ' εκείνες της φωτογραφίας και του κινηματογράφου για να ανακαλύψει πως προτού μετασχηματιστούν σε μέσα μαζικής εξημέρωσης, χρησίμευσαν ως τεχνικές χαρτογράφησης και από αέρος κατασκοπείας εχθρικών εδαφών (αεροφωτογραφία, αεροκινηματογραφία).
Το ίδιο ισχύει και για τη θαλπωρή της μοντέρνας οικογενειακής εστίας, την τηλεόραση, η οποία οφείλει εξ ολοκλήρου την ύπαρξή της στις τεχνολογίες ραδιοεντοπισμού, δηλαδή στο κοινό ραντάρ. Άλλωστε θα πρέπει να γνωρίζει ο αναγνώστης πως οι πρώτες τηλεοράσεις υψηλής ευκρίνειας τέθηκαν, με το που ανακαλύφθηκαν, στην υπηρεσία της Βέρμαχτ και του προηγμένου συστήματος επικοινωνίας που είχε εγκαθιδρύσει ανάμεσα στα διάφορα στρατιωτικά σώματα του Ράιχ.
Υπάρχει, λοιπόν, σοβαρός λόγος για τον οποίο επινοήθηκε ο όρος «στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα». Ο πόλεμος ανέκαθεν αποτελούσε τη μήτρα όλων των μετέπειτα μέσων ενημέρωσης, δηλαδή διαχείρισης, ελέγχου και διευθέτησης της μάζας των πολλών ή, αν το προτιμάτε, του άμαχου πληθυσμού.
Γι' αυτό, ένας προσεκτικός παρατηρητής των εξελίξεων που έχουν λάβει χώρα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες στο πεδίο των υπολογιστικών τεχνολογιών, δεν θα αργήσει να αντιληφθεί πως το όλο παιχνίδι παίζεται πλέον στο επίπεδο της διαχείρισης της προσοχής του καταναλωτή. Αυτό είναι το νέο πεδίο μάχης. Εντέλει, πως πίσω από τα ολοένα και πιο φιλικά προς το χρήστη interfaces και το ολοένα και πιο διαφανές ντιζάιν των υπολογιστικών μηχανών στις οποίες αποθηκεύουμε τη ζωή μας (θυμάται κανείς τη διαφήμιση του διάφανου iMac, επενδυμένη με το ψυχεδελικό χαρούμενο άσμα των Rolling Stones;), ο πόλεμος εξακολουθεί να μαίνεται, όχι με στρατιωτικούς, αλλά με οικονομικο-τεχνικούς πλέον όρους. Μόνο που στη διεξαγωγή αυτού του πολέμου συμμετέχουμε ενεργά κι εμείς οι χρήστες...