Τι να προσέξουμε στην υποβολή των φορολογικών δηλώσεων

«Προσέξτε για να έχετε». Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνουν λογιστές και φοροτεχνικοί στους φορολογούμενους, μπαίνοντας στη τελική ευθεία για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων. Το... καμπανάκι κινδύνου που κρούουν αφορά στον «θανατηφόρο» συνδυασμό του μειωμένου αφορολογήτου με τα «παραφουσκωμένα» τεκμήρια, που μπορεί να οδηγήσει στις δαγκάνες της εφορίας χιλιάδες ανυποψίαστα νοικοκυριά. Ποιο είναι το... αντίδοτο; Η αξιοποίηση κάποιων κωδικών στο Ε1 που μπορούν να περιορίσουν ή και να εξαλείψουν την ενδεχόμενη ζημιά.

Όπως σημειώνει ο λογιστής Κ. Γραβιάς, πρόκειται για τους κωδικούς 655-656 με τίτλο «Καθαρό εισόδημα που δεν υπήρχε την 1-1-2012» και 693-694 με τίτλο «Ποσό ετήσιας δαπάνης που δεν υπήρχε την 1-1-2012.

ΙΙ. Κωδικοί 655 - 656 «Καθαρό εισόδημα που δεν υπήρχε την 1-1-2012».

Από τις οδηγίες συμπλήρωσης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Ε1) οικ. έτους 2012, βλέπουμε τα εξής:

«Γράψτε το συνολικό καθαρό εισόδημα που δηλώσατε για το 2011, αλλά που δεν υπάρχει την 1.1.2012. ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα ποσά που θα συμπληρώσετε στους κωδικούς αυτούς, πρέπει να είναι αυτά που δηλώσατε στους προηγούμενους πίνακες μειωμένα κατά τα ποσά των απαλλαγών που ορίζει ο νόμος».

Ανάλυση - ερμηνεία των κωδικών.

Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 53 του ν. 2238/1994, σε περίπτωση που τυχόν μειωθεί το εισόδημα κατά ποσοστό είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) και πάνω, ο φορολογούμενος δικαιούται να ζητήσει με αίτησή του τη μείωση του φόρου που βεβαιώθηκε βάσει των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 52 του ιδίου νόμου (λεπτομέρειες για το θέμα της αίτησης για μείωση της προκαταβολής φόρου έχουν δοθεί με την απόφαση ΠΟΛ.1270/26.11.2001).

Εκτός όμως από την αίτηση που μπορεί να υποβάλλει ο φορολογούμενος, η προκαταβολή του φόρου μπορεί να μειωθεί και κατά την εκκαθάριση της δήλωσης του φυσικού προσώπου, όταν συμπληρωθούν οι κωδικοί 655-656 (εφόσον φυσικά μειωθεί το εισόδημά του κατά ποσοστό 25% και πάνω).

Συνεπώς, όταν το εισόδημα ενός φυσικού προσώπου μειωθεί κατά ποσοστό 25% και άνω, μπορεί να συμπληρώσει τους κωδικούς αυτούς με το εισόδημα που δεν υπάρχει την 1.1.2012.

Παραδείγματα:

1. Έστω φορολογούμενος δήλωσε στον κωδικό 103 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (εισόδημα από εκμίσθωση κατοικιών), το ποσό των 60.000,00 ευρώ. Το εισόδημα αυτό προκύπτει από την εκμίσθωση δυο κατοικιών και συγκεκριμένα από το ακίνητο «Α» με ετήσιο μίσθωμα 36.000,00 ευρώ και το ακίνητο «Β» με ετήσιο μίσθωμα 24.000,00 ευρώ. Όμως, τον Δεκέμβριο του 2011 το ακίνητο «Β» πουλήθηκε και κατά συνέπεια το εισόδημα από αυτό το ακίνητο δεν θα υπάρχει το έτος 2012.

Ο φορολογούμενος δεν έχει άλλα εισοδήματα.

Προκειμένου να μην υπολογιστεί προκαταβολή φόρου για το εισόδημα που δεν υπάρχει την 1.1.2012, ο φορολογούμενος πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 655 του εντύπου Ε1.

Πριν προβεί όμως στη συμπλήρωση του κωδικού αυτού, πρέπει να ελέγξει αν το εισόδημά του μειώθηκε κατά ποσοστό 25% και άνω, γιατί αν δεν ισχύει αυτό τότε η συμπλήρωση του κωδικού 655 δεν επιφέρει κανένα αποτέλεσμα κατά την εκκαθάριση της δήλωσης.

Έχουμε:

Εισόδημα που δηλώθηκε = 60.000,00.

Εισόδημα που δεν υπάρχει την 1.1.2012 = 24.000,00.

Έλεγχος για το αν υπάρχει μείωση του εισοδήματος άνω του 25% ή όχι:

60.000,00 (δηλωθέν εισόδημα) - 24.000,00 (εισόδημα που δεν υπάρχει την 1.1.2012).

Για να βρούμε σε τι ποσοστό ανέρχεται η ανωτέρω μείωση του εισοδήματος, κάνουμε τους ακόλουθους υπολογισμούς:

(24.000,00 / 60.000,00) Χ 100 = 40%.

Συνεπώς, η μείωση του εισοδήματος είναι 40% (άρα μεγαλύτερη του 25% που ορίζει ο νόμος), οπότε μπορεί ο φορολογούμενος να συμπληρώσει τον κωδικό 655.

Προσοχή: Τι ποσό θα συμπληρώσει στον κωδικό 655;

Το ποσό που θα αναγράψει πρέπει να είναι μειωμένο κατά τις εκπτώσεις που προβλέπει ο νόμος (π.χ. 5% ως απόσβεση, λοιπές δαπάνες για ασφάλιστρα κατά του κινδύνου της πυρκαγιάς ή άλλων κινδύνων, για δικαστικές δαπάνες και για αμοιβή δικηγόρου για δίκες μισθωτικών διαφορών ή διαφορών μεταξύ ιδιοκτητών και διαχειριστών ιδιοκτησίας κατ' ορόφους).

Συνεπώς, στο παράδειγμά μας επειδή το εισόδημα από το ακίνητο που πωλήθηκε ήταν 24.000,00, το ποσό που θα αναγράψει ο φορολογούμενος στον κωδικό 655 είναι 22.800,00 [24.000,00 Χ 5% (απόσβεση) = 1.200,00, άρα 24.000,00 - 1.200,00 = 22.800,00 ].

Αναγράφοντας το παραπάνω ποσό στον κωδικό 655 δε θα υπολογιστεί προκαταβολή φόρου για το ποσό που έχουμε αναγράψει στον κωδικό αυτόν (22.800,00) και το τελικό ποσό φόρου θα ανέλθει στα 21.519,40 ευρώ. Αν δεν είχε συμπληρωθεί αυτός ο κωδικός το τελικό ποσό φόρου θα ήταν 25.079,00 ευρώ, άρα θα υπάρχει μια ωφέλεια της τάξης των 3.559,60 ευρώ (με την παραδοχή ότι έχει αναγραφεί το απαιτούμενο ποσό αποδείξεων για οικογενειακές δαπάνες στον κωδικό 049 και ότι δεν είχε καμία άλλη δαπάνη, τεκμαρτή ή πραγματική).

2. Έστω φορολογούμενος δήλωσε στον κωδικό 103 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (εισόδημα από εκμίσθωση κατοικιών), το ποσό των 20.000,00 ευρώ το οποίο αποτελεί και το μοναδικό του εισόδημα για το έτος 2011. Το εισόδημα αυτό προκύπτει από την εκμίσθωση μιας κατοικίας η οποία όμως πωλήθηκε στο τέλος του 2011 και κατά συνέπεια το εισόδημα από αυτό το ακίνητο δεν θα υπάρχει το έτος 2012. Επίσης, ο φορολογούμενος έχει συμπληρώσει στον κωδικό 151 το ποσό των 1.000,00 για ασφάλιστρα πυρός του ακινήτου.

Λόγω του ότι ο φορολογούμενος δεν έχει άλλα εισοδήματα δεν χρειάζεται να ελέγξει αν η μείωση του εισοδήματος είναι μεγαλύτερη του 25%, αφού η μείωση του είναι 100%.

Προσοχή: Τι ποσό θα συμπληρώσει στον κωδικό 655;

Το ποσό που θα αναγράψει πρέπει να είναι μειωμένο κατά τις εκπτώσεις που προβλέπει ο νόμος (5% ως απόσβεση και επίσης για τη δαπάνη που κατέβαλε για ασφάλιστρα πυρός).

Ειδικότερα, το ποσό που πρέπει να αναγραφεί στον κωδικό 655 προκύπτει από τους κάτωθι υπολογισμούς:

α) Υπολογισμός απόσβεσης: 20.000,00 Χ 5% = 1.000,00, άρα 20.000,00 - 1.000,00 = 19.000,00.

β) Επειδή έχει συμπληρωθεί ο κωδικός 151, σύμφωνα με τον νόμο από το ακαθάριστο εισόδημα από ακίνητα εκπίπτει ποσοστό μέχρι σαράντα τοις εκατό (40%) της δαπάνης για ασφάλιστρα κατά του κινδύνου της πυρκαγιάς κ.λπ. (βλ. παρ. 1 του άρθρου 23 του ν.2238/1994).

Το 40% του εισοδήματος είναι: 20.000,00 Χ 40% = 8.000,00. Η δαπάνη που ανέγραψε ο φορολογούμενος στον κωδικό 151 είναι όπως αναφέραμε 1.000,00, άρα θα πρέπει να αφαιρεθεί ολόκληρο το ποσό.

Σε συνδυασμό με τα α) και β) το ποσό που πρέπει να αναγράψουμε στον κωδικό 655 είναι: 19.000,00 - 1.000,00 = 18.000,00.

Αναγράφοντας το παραπάνω ποσό στον κωδικό 655 δε θα υπολογιστεί προκαταβολή φόρου για το ποσό που έχουμε αναγράψει στον κωδικό αυτόν (18.000,00) και το τελικό ποσό φόρου θα ανέλθει στα 2.541,50 ευρώ. Αν δεν είχε συμπληρωθεί αυτός ο κωδικός το τελικό ποσό φόρου θα ήταν 3.828,50 ευρώ, άρα θα υπάρχει μια ωφέλεια της τάξης των 1.287,00 ευρώ (με την παραδοχή ότι έχει αναγραφεί το απαιτούμενο ποσό αποδείξεων για οικογενειακές δαπάνες στον κωδικό 049 και ότι δεν είχε καμία άλλη δαπάνη, τεκμαρτή ή πραγματική).

Σημειώσεις: α) Στα παραδείγματά μας κατά τον υπολογισμό του τελικού ποσού φόρου που πρέπει να πληρώσει ο φορολογούμενος, δεν έχει ληφθεί υπόψη η ειδική εισφορά αλληλεγγύης, για την επιβολή της οποίας όπως είναι γνωστό, λαμβάνεται υπόψη το ετήσιο συνολικό καθαρό ατομικό εισόδημα, πραγματικό ή τεκμαρτό, φορολογούμενο ή απαλλασσόμενο του φυσικού προσώπου ή σχολάζουσας κληρονομιάς. Το τεκμαρτό εισόδημα λαμβάνεται υπόψη πριν από τις μειώσεις του άρθρου 19 του Κ.Φ.Ε. (βλ. παρ. 2 άρθρου 29 ν. 3986/2011).

β) Στα ανωτέρω παραδείγματα αν δεν είχε συμπληρωθεί ο κωδικός 655, η προκαταβολή φόρου που θα υπολογιζόταν και για το εισόδημα που δεν υπάρχει την 1.1.2012, θα συμψηφιζόταν με τον κύριο φόρο στη δήλωση του οικ. έτους 2013, όμως σε μια περίοδο που η έλλειψη ρευστότητας μαστίζει τα Ελληνικά νοικοκυριά, η πληρωμή φέτος ενός σεβαστού ποσού (ως προκαταβολή) που θα συμψηφιστεί του χρόνου, αποτελεί σημαντικό πλήγμα στον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Λοιπές διευκρινίσεις

Εκτός από τις περιπτώσεις πώλησης ακινήτου, ο κωδικός αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλες, όπως για παράδειγμα διακοπή ατομικής επιχείρησης ή ελευθέριου επαγγέλματος, μεταβίβαση εμπράγματου δικαιώματος επικαρπίας ακινήτου κ.λπ.

Να σημειώσουμε εδώ ότι σε περιπτώσεις που ένα μισθωμένο ακίνητο δεν μεταβιβάστηκε (πώληση κ.λπ.) αλλά παρέμεινε κενό για κάποιο χρονικό διάστημα (για παράδειγμα μισθωμένο για το πρώτο εξάμηνο του 2011 και κενό το δεύτερο εξάμηνο του ιδίου έτους), τα μισθώματα του πρώτου εξαμήνου δεν μπορούν να αναγραφούν στον κωδικό 655, διότι αυτό το εισόδημα παύει να υπάρχει περιστασιακά (μελλοντική ενοικίαση) και όχι οριστικά (πώληση ή μεταβίβαση).

ΙΙΙ. Κωδικοί 693 - 694 «Ποσό ετήσιας δαπάνης που δεν υπήρχε την 1-1-2012»

Από τις οδηγίες συμπλήρωσης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Ε1) οικ. έτους 2012, βλέπουμε τα εξής:

«Γράψτε το ποσό της ετήσιας συνολικής αντικειμενικής δαπάνης και της δαπάνης απόκτησης περιουσιακών στοιχείων που δεν υπάρχει την 1.1.2012, εφόσον αυτό το ποσό το έχετε αναγράψει στον πίνακα 5 της δήλωσης.

Σημειώνεται ότι στην περίπτωση μεταβίβασης μέσα στο έτος κάποιου ακινήτου από αυτά για τα οποία υπολογίζεται αντικειμενική δαπάνη, το ποσό αυτής θα υπολογιστεί χειρόγραφα και θα αναγραφεί στους κωδικούς αυτούς από τον ίδιο τον φορολογούμενο».

Ανάλυση - ερμηνεία των κωδικών.

Αυτά που αναφέραμε για τους κωδικούς 655-656, ισχύουν και για τους κωδικούς αυτούς. Η συμπλήρωση όμως των κωδικών 693-694 έχει νόημα μόνο όταν ο φορολογούμενος φορολογείται βάσει των αντικειμενικών δαπανών και υπηρεσιών ή βάσει δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (άρθρα 16 και 17 του ν. 2238/1994).

Στους κωδικούς αυτούς θα γραφεί το ποσό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης και της δαπάνης απόκτησης περιουσιακών στοιχείων που δεν υπάρχει την 1.1.2012, π.χ. γιατί πουλήθηκε το επιβατικό αυτοκίνητο Ι.Χ. ή το σκάφος αναψυχής κ.λπ..

Παραδείγματα:

1. Έστω φορολογούμενος (άγαμος) δήλωσε ως κύρια κατοικία στον πίνακα 5 του εντύπου Ε1, ένα ακίνητο επιφανείας 250 τ.μ., στον τρίτο όροφο. Το ακίνητο αυτό του ανήκει κατά ποσοστό 100% πλήρους κυριότητας και το ιδιοχρησιμοποίησε για 12 μήνες. Το ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή με τιμή ζώνης μικρότερη των 2.800,00 ευρώ.

Το δηλωθέν εισόδημά του για το έτος 2011 ήταν 7.000,00 ευρώ από μισθωτές υπηρεσίες. Το ποσό της αντικειμενικής δαπάνης βάσει της κύριας κατοικίας του ανέρχεται στο ποσό των 24.600,00 ευρώ και το ελάχιστο ποσό αντικειμενικής δαπάνης βάσει της περίπτωσης θ' της παρ. 1 του άρθρου 16 του ν.2238/1994 ανέρχεται στο ποσό των 3.000,00. Συνεπώς η συνολική αντικειμενική δαπάνη του φορολογούμενου είναι 27.600,00 ευρώ (24.600,00 + 3.000,00). Επειδή το εισόδημα βάσει των αντικειμενικών δαπανών είναι μεγαλύτερο από το ποσό των πραγματικών εισοδημάτων του, θα φορολογηθεί βάσει αντικειμενικών δαπανών, ήτοι για το ποσό των 27.600,00 ευρώ.

Το ανωτέρω ακίνητο όμως ο φορολογούμενος το μεταβίβασε με γονική παροχή στην κόρη του στις 25/12/2011.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το ποσό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης που προκύπτει βάσει της κατοικίας αυτής, δεν θα υπάρχει την 1/1/2012 για τον φορολογούμενο, μιας και το ακίνητο έχει ήδη μεταβιβαστεί στο τέλος του χρόνου.

Συνεπώς, ο φορολογούμενος μπορεί να αναγράψει στον κωδικό 693 το ποσό των 24.600,00 το οποίο όπως ήδη αναφέραμε θα το υπολογίσει μόνος του.

Αναγράφοντας το παραπάνω ποσό στον κωδικό 693 δε θα υπολογιστεί προκαταβολή φόρου για το ποσό που έχουμε αναγράψει στον κωδικό αυτόν (24.600,00) και το τελικό ποσό φόρου θα ανέλθει στα 4.747.83 ευρώ. Αν δεν είχε συμπληρωθεί αυτός ο κωδικός το τελικό ποσό φόρου θα ήταν 6.944,00 ευρώ, άρα θα υπάρχει μια ωφέλεια της τάξης των 2.196,17 ευρώ.

2. Έστω φορολογούμενος (άγαμος) αγόρασε ένα επιβατικό αυτοκίνητο Ι.Χ. αξίας 15.000,00 ευρώ στις 5.1.2011, 1.800 κυβικών εκατοστών και το ανέγραψε στον πίνακα 5 του εντύπου Ε1. Το ποσό της αγοράς το ανέγραψε στον κωδικό 719 της δήλωσης.

Υποθέτουμε ότι ο φορολογούμενος δεν είχε άλλα εισοδήματα το έτος 2011. Το ποσό της αντικειμενικής δαπάνης του αυτοκινήτου (για τους 12 μήνες που το είχε στην κυριότητά του) ανέρχεται στο ποσό των 7.600,00 ευρώ, το ποσό της δαπάνης απόκτησης του αυτοκινήτου όπως ήδη αναφέραμε ήταν 15.000,00 ευρώ και το ελάχιστο ποσό αντικειμενικής δαπάνης βάσει της περίπτωσης θ' της παρ. 1 του άρθρου 16 του ν.2238/1994 ανέρχεται στο ποσό των 3.000,00.

Συνεπώς η συνολική αντικειμενική δαπάνη του φορολογούμενου είναι 25.600,00 ευρώ (7.600,00 + 15.000,00 +3.000,00). Επειδή δεν υπάρχουν δηλωθέντα εισοδήματα, θα φορολογηθεί βάσει αντικειμενικών δαπανών, ήτοι για το ποσό των 25.600,00 ευρώ. Να σημειώσουμε ότι δεν μπορούσε να προβεί σε ανάλωση κεφαλαίων από το παρελθόν διότι είχε χρησιμοποιήσει ολόκληρο το απόθεμα που είχε σχηματιστεί στην περσινή του δήλωση.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το ποσό της δαπάνης απόκτησης του αυτοκινήτου, δεν θα υπάρχει την 1/1/2012 για τον φορολογούμενο. Συνεπώς, ο φορολογούμενος μπορεί να αναγράψει στον κωδικό 693 το ποσό των 15.000,00.

Αναγράφοντας το παραπάνω ποσό στον κωδικό 693 δε θα υπολογιστεί προκαταβολή φόρου για το ποσό που έχουμε αναγράψει στον κωδικό αυτόν (15.000,00) και το τελικό ποσό φόρου θα ανέλθει στα 4.689,95 ευρώ. Αν δεν είχε συμπληρωθεί αυτός ο κωδικός το τελικό ποσό φόρου θα ήταν 5.921,00 ευρώ, άρα θα υπάρχει μια ωφέλεια της τάξης των 1.051,05 ευρώ.