Η λεϊσμανίαση είναι ένα νόσημα που προκαλείται από το παράσιτο Leishmania sp. Ανακαλύφθηκε από τον Σκωτσέζο παθολόγο Ουίλιαμ Μπουγκ Λέισμαν, απ' τον οποίο πήρε και το όνομά της.Υπάρχουν περίπου τριάντα είδη θηλαστικών στον κόσμο που μπορεί να είναι φορείς του παρασίτου. Από τα κατοικίδια ζώα ο σκύλος θεωρείται δεξαμενή του παρασίτου στη φύση.
Πού οφείλεται η λεϊσμανίαση του σκύλου;
Η νόσος οφείλεται σε ένα πρωτόζωο του γένους Leishmania sp. Υπάρχουν αρκετά είδη του παρασίτου (L.donovani/infantum/chagasi/mexicana/braziliensis κ.λ.π) που απαντώνται σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Η λεϊσμανίαση του σκύλου στην Ελλάδα και τις χώρες της Μεσογείου οφείλεται κυρίως στην L.infantum.
Σε ποιες περιοχές απαντάται;
Η νόσος ενδημεί σε 88 περίπου χώρες του κόσμου. Κυρίως σε ανατολική/δυτική/κεντρική Αφρική, κεντρική Ασία, Σαουδική Αραβία, σε ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής, στις Μεσογειακές χώρες κ.α.
Πώς μεταδίδεται;
Ο βιολογικός κύκλος του παρασίτου απαιτεί την παρουσία ενός ενδιάμεσου ξενιστή. Ο ξενιστής αυτός είναι η θηλυκή σκνίπα του γένους Phlebotomus sp. Για να μεταδοθεί η Leishmania σε έναν υγιή σκύλο ,πρέπει να τον τσιμπήσει μια μολυσμένη σκνίπα που έχει προηγουμένως τσιμπήσει άλλο σκύλο φορέα. Στη σκνίπα το παράσιτο βρίσκεται με την «προμαστιγωτή» μορφή όπου πολλαπλασιάζεται στο έντερό της και στη συνέχεια μεταναστεύει στο φάρυγγα και τα στοματικά μόρια του εντόμου. Με το τσίμπημα ‘ενοφθαλμίζεται’ το παράσιτο στο δέρμα του σκύλου και πολλαπλασιάζεται στα κύτταρα του οργανισμού (μακροφάγα δέρματος, βλεννογόνων, σπλάχνων). Στο σκύλο το παράσιτο εντοπίζεται με την «αμαστιγωτή» μορφή.
Τι συμπτώματα έχει;
Τα συμπτώματα στο σκύλο μπορεί να είναι πολλά και συχνά μη ειδικά της νόσου. Συχνότερη και πιο εντυπωσιακή εκδήλωση της λεϊσμανίασης είναι οι επίμονες και ποικίλες δερματολογικές αλλοιώσεις .Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί με γενικευμένη μυϊκή αδυναμία, κατάπτωση, απώλεια βάρους παρά τη διατήρηση της όρεξης, οφθαλμολογικές αλλοιώσεις κ.α. Συχνά σε πολύ βαριά περιστατικά εκδηλώνονται συμπτώματα νεφρικής ανεπάρκειας ενώ αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα τα ζώα καταλήγουν.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Ο συνδυασμός της κλινικής εικόνας ενός σκύλου αλλά και η ανίχνευση του παρασίτου στο αίμα και σε διάφορα άλλα βιολογικά υλικά συμβάλλουν στην οριστική διάγνωση της νόσου.
Υπάρχει θεραπεία;
Υπάρχουν θεραπευτικά πρωτόκολλα που δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Παρόλα αυτά , το παράσιτο είναι αρκετά δύσκολο να ‘εκριζωθεί’ από τον οργανισμό ενός ζώου που έχει μολυνθεί και θα πρέπει να ελέγχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το ποσοστό των σκύλων που είναι φορείς στις ενδημικές χώρες φτάνει το 60-80% , ενώ μόλις το 10% εκδηλώνουν τη νόσο. Η πολυπλοκότητα της νόσου καθιστά αρκετά δύσκολη την εύρεση αλλά και την κατασκευή ενός αποτελεσματικού εμβολίου κατά του παρασίτου. Παρόλα αυτά η διεθνής επιστημονική κοινότητα είναι αισιόδοξη σχετικά με την κυκλοφορία ενός τέτοιου σύγχρονου εμβολίου.
Πώς μπορώ να προλάβω τη μόλυνση;
Στόχος μας είναι να κρατήσουμε τον ‘μεταδότη’ του παρασίτου (σκνίπα) μακριά. Η σκνίπα είναι ένα μικρό έντομο που συχνά συγχέεται με το κουνούπι. Είναι όμως αθόρυβη και πετά αναζητώντας τροφή τις βραδινές ώρες (από τη δύση του ήλιου έως την ανατολή) κυρίως τους θερμούς μήνες (Μάρτιο – Νοέμβριο). Συχνάζει σε μέρη με χαμηλή βλάστηση και αρκετή υγρασία ενώ ακολουθεί τη μυρωδιά του θύματος ακόμη και μέχρι το σπίτι! Ένας σκύλος που κοιμάται το βράδυ σε εξωτερικό χώρο την περίοδο αυτή, μπορεί να δεχθεί μέχρι και 800 τσιμπήματα κατά τη διάρκεια μιας νύχτας! Η σωστή λοιπόν χρήση κατάλληλων εντομοαπωθητικών σπρέυ και ειδικών κολάρων, παρέχει προστασία σε ένα μεγάλο βαθμό (έως και 80%). Καλό θα ήταν επίσης, να μην μένουν τις βραδινές ώρες τα σκυλιά σε εξωτερικούς χώρους (αυλή, κήπος) ενώ απαραίτητοι είναι και οι τακτικοί κλινικοί και αιματολογικοί έλεγχοι από τον κτηνίατρο, ο οποίος θα καθορίσει τη συχνότητά τους . Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να εντοπίσουμε μία μόλυνση σε πολύ αρχικό στάδιο και να την αντιμετωπίσουμε κατάλληλα.
Μαθιουδάκη-Πάλμου Ειρήνη, DVM
Ντόβα Ελένη, DVM
Περιμένουμε με ενδιαφέρον και άλλες απορίες καθώς και τα σχόλια σας στο pet@iefimerida.gr