To 399 π.Χ. ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της αρχαιότητας, ο Σωκράτης, οδηγήθηκε σε μια περίφημη δίκη ενώπιον 500 Αθηναίων πολιτών, με την κατηγορία ότι εισήγαγε στην πόλη τους «καινά δαιμόνια». Σήμερα, 2500 χρόνια μετά, η Δίκη του Σωκράτη επαναλαμβάνεται, με διαπρεπείς νομικούς από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
Στη νέα Δίκη, που διοργανώνει σήμερα στις το Ίδρυμα Ωνάση στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών, οι συνήγοροι και οι κατήγοροι, γνωρίζοντας πλέον τα ιστορικά δεδομένα, θα διερευνήσουν τα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα που βρίσκονταν ουσιαστικά πίσω από την κατηγορία που αντιμετώπισε ο Σωκράτης με σκοπό να διαφωτίσουν το κοινό το οποίο θα «αποφασίσει» εκ νέου για την «μοίρα» του φιλοσόφου.
Υπενθυμίζεται ότι τις αρχικές κατηγορίες κατά του Σωκράτη είχαν απευθύνει ο Μέλητος, ο Άνυτος και ο Λύκων, που τον κατηγορούσαν ότι: «[...] ἀδικεῖ Σωκράτης οὓς µὲν ἡ πόλις νοµίζει θεοὺς οὐ νοµίζων, ἕτερα δὲ καινὰ δαιµόνια εἰσφέρων· ἀδικεῖ δὲ καὶ τοὺς νέους διαφθείρων». Στην Δίκη μίλησαν πρώτα οι κατήγοροί του που προσπάθησαν να στοιχειοθετήσουν τις κατηγορίες τους και στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο Σωκράτης, με την διάσημη πλέον Απολογία του, για την οποία γνωρίζουμε πολλά από τον Πλάτωνα και τον Ξενοφώντα.
Το πραγματικό αντικείμενο της Δίκης του Σωκράτη ήταν όμως η ίδια η Δημοκρατία και η επιβίωσή της. Αντίθετα με την αντίληψη που πολλοί έχουμε για τον αρχαίο φιλόσοφο και την Δίκη του, ο Σωκράτης κατηγορούνταν ουσιαστικά ότι ήταν εχθρός της Δημοκρατίας, ως μέντορας των τυράννων της Αθήνας, του Κριτία και του Χαρμίδη. Ο Σωκράτης θεωρούσε ότι οι πολίτες είναι ανίκανοι να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους, και γι' αυτό μιλούσε για ένα αριστοκρατικό -ουσιαστικά- πολίτευμα όπου θα κυβερνούσαν οι φιλόσοφοι, οι ειδικά εκπαιδευμένοι για τη δουλειά αυτή και όχι οι πολλοί.
Ως γνωστόν, στην πραγματική Δίκη, ο Σωκράτης καταδικάστηκε μετά από ψηφοφορία των 500 δικαστών. Οι 280 τον έκριναν ένοχο, ενώ οι 220 αθώο. Μετά, κάθε πλευρά πρότεινε μια ποινή, όπως όριζε ο νόμος. Ο Σωκράτης, που θεωρούσε τον εαυτό του αθώο, πρότεινε να του επιβληθεί πρόστιμο, αλλά οι κατήγοροι ζήτησαν τη θανατική ποινή. Τελικά, ο Σωκράτης ήπιε το κώνειο και πέρασε στην Ιστορία.
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, η σημερινή Δίκη είναι ουσιαστικά η...τρίτη φορά που θα δικαστεί ο αρχαίος φιλόσοφος, καθώς η Δίκη του είχε επαναληφθεί και πέρσι στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Νέας Υόρκης, το οποίο και τον αθώωσε. Οι «δικαστές» ψήφισαν υπέρ της αθώωσης με ψήφους 2 προς 1,όπως επίσης και 185 «ένορκοι». Οι υπόλοιποι 29 ένορκοι συμφώνησαν με την μειοψηφούσα δικαστή...
Ζωντανά στο Διαδίκτυο η νέα Δίκη
H σημερινή Δίκη του Σωκράτη θα πραγματοποιηθεί στην ελληνική, αγγλική και γαλλική γλώσσα, με ταυτόχρονη μετάφραση, και θα μεταδοθεί διαδικτυακά από τη διεύθυνση www.sgt.gr/dikisocrati.
Παράλληλα, η εκδήλωση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών θα μεταδοθεί απευθείας από το οπτικό δίκτυο νέας γενιάς του Εθνικού Δικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ) στη διεύθυνση http://live.grnet.gr/sgt/
Η σύνθεση του σημερινού δικαστηρίου έχει ως εξής:
Δικαστές
- Λόρδος Richard Aikens: Δικαστής, μέλος του Εφετείου της Αγγλίας και της Ουαλίας (Αγγλία)
- Sophie-Caroline De Margerie: Δικαστής στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Γαλλία)
- Pierre Delvolvé: Μέλος της Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών (Γαλλία)
- Stephan Gass: Αντιπρόεδρος του Εφετείου της Ελβετίας (Ελβετία)
- Δρ Giusep Nay: πρώην Πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου της Ελβετίας (Ελβετία)
- Loretta Preska: Πρόεδρος του Αμερικανικού Περιφερειακού Δικαστηρίου της Νότιας Περιφέρειας της Νέας Υόρκης (ΗΠΑ)
- Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη: Ακαδημαϊκός, Ομότιμη Καθηγήτρια Ποινικού Δικαίου, Πρώην Πρόεδρος της Βουλής
- Βασίλειος Ρήγας: πρώην Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου (Ελλάδα)
- Σερ Stephen Sedley: Μέλος του Εφετείου της Αγγλίας και της Ουαλίας (Αγγλία)
- François Terré: Μέλος της Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών (Γαλλία)
- Καθηγητής Harm Peter Westermann: Καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν (Γερμανία)
Συνήγοροι Σωκράτη:
- Michael Beloff, QC: Δικηγόρος (Αγγλία)
- Patrick Simon: Δικηγόρος (Γαλλία)
Συνήγοροι των Αθηναίων:
- Καθηγητής Ηλίας Αναγνωστόπουλος: Αναπληρωτής Καθηγητής Ποινικών και Εγκληματολογικών Σπουδών (ΕΚΠΑ), Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω (Ελλάδα)
Δρ Αντώνης Παπαδημητρίου: Δικηγόρος, Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση (Ελλάδα)