Το συνολικό εκλογικό ποσοστό της Αριστεράς ξεπέρασε κατά πολύ την επίδοση του 1958, που ήταν «ρεκόρ» μέχρι την 6η Μαίου. Οι έριδες και τα «μπρα ντε φερ» στην Αριστερά, ποιο έτος έχουν εγγεγραμμένο στο DNA τους; Το ...1968.
Το Φεβρουάριο του έτους εκείνου διασπάστηκε το ΚΚΕ. Από τη διάσπαση εκείνη προήλθαν τα δυο βασικά ρεύματα της ελληνικής Αριστεράς, που ανταγωνίστηκαν σκληρά μεταξύ τους, καθ' όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο.
Από τη μία πλευρά το «ορθόδοξο» ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη, από την άλλη το «ευρωκομμουνιστικό» ΚΚΕ εσωτερικού του Λεωνίδα Κύρκου και κατόπιν η «ανανεωτική - εκσυγχρονιστική» Ελληνική Αριστερά (ΕΑΡ), υπό τον ίδιο ηγέτη.
Μπορεί να φαντάζει - ή και να είναι- αλλόκοτο, αλλά το ιστορικό αυτό «σχίσμα» της Αριστεράς ανιχνεύεται και στις σημερινές διαμάχες. Έστω κι αν έχουν αλλάξει, ιδρυθεί και καταργηθεί κόμματα. Έστω κι αν έγιναν τόσες ανακατατάξεις στον πολιτικό χάρτη.
Όταν ο Δημήτρης «εκδικείται» τον Αλέκο...
Μάιος 2012: Στον απόηχο των εκλογών, ο Αλέκος Αλαβάνος προκαλεί αμηχανία και οργή στις τάξεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, με μία δήλωσή του. Ο κ. Αλαβάνος καλεί την Κουμουνδούρου να πει ανοιχτά στο λαό αυτό που κατά την άποψή του ισχύει: Ότι η κατάργηση του Μνημονίου θα σημάνει και έξοδο από την Ευρωζώνη, κάτι το οποίο υπόσχεται «προοπτική» για την οικονομία και την κοινωνία, όχι όμως προτού παρέλθει ένα «επώδυνο» χρονικό διάστημα.
Η Κουμουνδούρου υπενθυμίζει ότι ο κ. Αλαβάνος δεν ανήκει πλέον στο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε στο Συνασπισμό - κι ας διετέλεσε επκεφαλής αμφοτέρων. Ένα στέλεχός της αναλαμβάνει να κάνει την σκληρότερη δήλωση για τον κ. Αλαβάνο. Ο Δημήτρης Παπαδημούλης:
«Στην προσπάθειά του να υποστηρίξει την επιλογή δραχμή, υιοθετεί το εκβιαστικό δίλημμα: "ή μνημόνιο ή δραχμή", με τρόπο πιο ανελαστικό ακόμη και από τους πιο φανατικούς υποστηρικτές του μνημονίου. Ούτε η κα Μέρκελ, ούτε οι συνεταίροι του μνημονίου ΝΔ - ΠΑΣΟΚ δεν υιοθετούν τόσο εκβιαστικά αυτό το πλαστό και παραπλανητικό δίλημμα».
Είναι τόσο χαρακτηριστικό από ... σημειολογικής πλευράς το γεγονός ότι τα βαρύτερα λόγια εναντίον του κ. Αλαβάνου τα εκστόμισε ο κ. Παπαδημούλης κι όχι κάποιος άλλος, ώστε δύσκολα θα το απέδιδε κανείς σε τύχη.
Κρατάει χρόνια...
Ο κ. Παπαδημούλης είναι το κορυφαίο στέλεχος της «ανανεωτικής πτέρυγας» του Συνασπισμού, με καταβολές από την ΕΑΡ. Δεν ακολούθησε τον Φώτη Κουβέλη στο εγχείρημα της ΔΗΜΑΡ, αν και για πολλούς αυτός θα ήταν ο «φυσικός πολιτικός του χώρος».
Ο «κουδουεδογενής» κ. Αλαβάνος, παλιό στέλεχος και ευρωβουλευτής - εξελέγη το 1981και 1984- του ΚΚΕ, είναι εμπνευστής της ιδέας της διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ και επικεφαλής του στην πετυχημένη εκλογική μάχη του 2007 (5,04%, έναντι του 3,26 % του 2004).
Τους «ανανεωτές» του Συνασπισμού καθόλου δεν ενθουσίασε η «αριστερή στροφή» που έγινε στο κόμμα επί ηγεσίας Αλαβάνου. Ούτε η συστέγαση - στο ΣΥΡΙΖΑ- με κινήσεις, κόμματα και ομάδες που πρέσβευαν πχ θέσεις εξόχως επικριτικές για την Ευρωπαϊκή Ένωση και οι οποίες επιθυμούσαν αποκοπή κάθε «γέφυρας» με το ΠΑΣΟΚ και ακύρωση σεναρίων κεντροαριστερής συνεργασίας. Ούτε η ίδια η αναβάθμιση του ΣΥΡΙΖΑ τους ικανοποιούσε.
Ήταν θέμα χρόνου να «ξιφουλκήσουν» οι «ανανεωτές» του Συνασπισμού εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. Θα το έκανε μάλιστα ο ίδιος ο Λεωνίδας Κύρκος, ανοικτά, έπειτα από την κάμψη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2009 - υπό την ηγεσία του Αλέξη Τσίπρα, πλέον (4,60%). Ο Λεωνίδας Κύρκος τότε ζήτησε την ίδια τη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ.
Με τέτοια «προϊστορία», ίσως ο κ. Παπαδημούλης θα ένιωθε και κάποια εκδικητική ικανοποίηση την ώρα που κατακεραύνωνε τον κ. Αλαβάνο, εκπροσωπώντας μάλιστα το ΣΥΡΙΖΑ...
Η νίκη του Αλέξη σε βάρος του Φώτη
Φεβρουάριος 2008: Στο Συνασπισμό εκλέγουν νέο πρόεδρο, έπειτα από την εκδήλωση της απροθυμίας του κ. Αλαβάνου να ανανεώσει τη θητεία του. Ο Αλέξης Τσίπρας υπερισχύει με ποσοστό 70,41%, έναντι 28,67% του Φώτη Κουβέλη, ο οποίος αργότερα θα αποχωρήσει και θα ιδρύσει τη ΔΗΜΑΡ.
Η αναμέτρηση αυτή, του 2008, πάλι ... ξυπνά μνήμες. Παλιό στέλεχος της ΕΑΡ ο κ. Κουβέλης, ηττάται από το παλιό στέλεχος της ΚΝΕ και «πουλέν» του κ. Αλαβάνου.
Αργότερα βεβαίως επήλθε η ρήξη στις σχέσεις Τσίπρα - Αλαβάνου, με αφορμή την Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές του 2010. Ο κ. Τσίπρας επέλεξε τον «ΠΑΣΟΚογενή» Αλέξη Μητρόπουλο ως υποψήφιο περιφερειάρχη Αττικής. Ο κ. Αλαβάνος επιθυμούσε να κατέλθει ο ίδιος. Δεν επέμεινε, αλλά αντιπρότεινε την υποψηφιότητα της προερχόμενης από το ΚΚΕ Νάντιας Βαλαβάνη, στελέχους της αριστερής πτέρυγας του Συνασπισμού. Ο κ. Τσίπρας επέμενε στον κ. Μητρόπουλο και κάπως έτσι «τινάχτηκαν στον αέρα» οι σχέσεις Αλαβάνου - Τσίπρα.
Εξυπακούεται ότι για τους «ΕΑΡινούς» - προερχόμενους από την ΕΑΡ- ήταν καλό σημάδι η ρήξη του προέδρου του Συνασπισμού με τον πολιτικό «μέντορά του». Με ένα «παιδί του ΚΚΕ και του Χαρίλαου»...
Η πρώτη τεχνητή συγκόλληση, το 1974...
Για λίγο ο Χαρίλαος και ο Λεωνίδας, όπως και πολλά από τα «παιδιά» τους, βρέθηκαν στο ίδιο «σπιτικό». Στον ενιαίο Συνασπισμό που συγκροτήθηκε το 1989, με τη σύμπραξη του ΚΚΕ και της ΕΑΡ. Ήταν όμως «τεχνητή συγκόληση», την οποία διαδέχθηκαν ... αποκολλήσεις και διασπάσεις. Αρχικά στο ΚΚΕ και κατόπιν στο Συνασπισμό, από τον οποίο αποχώρησε το ΚΚΕ.
«Τεχνητή συγκόλληση» ... ειδικού σκοπού, εκλογικού, ήταν κι εκείνη του 1974. Ας ξετυλίξουμε λοιπόν από αυτήν την αφετηρία το «κουβάρι» του χρόνου.
Στις εκλογές του Νοεμβρίου του '74, τις πρώτες έπειτα από την κατάρρευση της χούντας, το ΚΚΕ και το ΚΚΕ εσωτερικού ... κάνουν την καρδιά τους πέτρα και κατεβαίνουν μαζί στις εκλογές - το δεύτερο μέσω της ΕΔΑ. Το σχήμα είναι η Ενωμένη Αριστερά και επικεφαλής τίθεται ο πρόεδρος της ΕΔΑ, Ηλίας Ηλιού.
Οι λόγοι της συνεργασίας είναι προφανείς: Η Αριστερά κινδυνεύει να συνθλιβεί ανάμεσα στις Συμπληγάδες του ριζοσπαστικού ΠΑΣΟΚ και του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος είναι φανερό ότι θα συγκεντρώσει ποσοστό πολύ μεγαλύτερο της εκλογικής βάσης της Δεξιάς, καθώς προβάλλει ως εγγυητής της εύθραυστης, ηλικίας λίγων μηνών, κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας - εξ ου και η φράση του Μίκη Θεοδωράκη «Καραμανλής ή τανκς».
Φωτιά οι σελίδες «Ριζοσπάστη» και «Αυγής»...
Η Ενωμένη Αριστερά συγκεντρώνει ποσοστό 9,45%. Στην πραγματικότητα δεν είναι και τόσο ... ενωμένη, η δε διελκυστίνδα δεν κρύβεται, ούτε περιορίζεται στη μάχη της σταυροδοσίας των υποψηφίων βουλευτών: «Ενωμένη Αριστερά με το ΚΚΕ μπροστά» φωνάζουν οι οπαδοί του κόμματος του Χαρίλαου Φλωράκη στις προεκλογικές συγκεντρώσεις. Είναι οι περισσότεροι και προαναγγέλουν τους συσχετισμούς που αργότερα θα «επισημοποιηθούν».
Στα επόμενα χρόνια, η μάχη ανάμεσα στα δυο ΚΚ θα είναι λυσσώδης. Μαίνεται στα Πανεπιστήμια, σε όλους τους μαζικούς χώρους και φυσικά στις σελίδες του «Ριζοσπάστη» και της «Αυγής». Πλούσιο και ...δυευρυμένο το κατηγορητήριο, ένθεν κακείθεν.
Το ΚΚΕ κατηγορεί τους «οπορτουνιστές» της «αναθεωρητικής ομάδας», όπως αποκαλεί το ΚΚΕ εσωτερικού, πως επιδίδονται σε «αντισοβιετισμό». Ακόμη, πως εχθρεύονται τις αρχές του μαρξισμού -λενινισμού, καθώς και ότι αναπαράγουν τους ισχυρισμούς και την πολεμική του καθεστώτος εναντίον του ΚΚΕ. Επίσης, ότι αποτελούν ένα είδος «καραμανλικής Αριστεράς».
Αυτό το τελευταίο σχετίζεται με την γραμμή του ΚΚΕ εσωτερικού για την λεγόμενη «ΕΑΔΕ», την «Εθνική Αντιδικτατορική Δημοκρατική Ενότητα», στην οποία το ΚΚΕ αντιπαραθέτει την «αντιιμπεριαλστική - αντιμονοπωλιακή ενότητα».
Από τη θεματολογία της αντιπαράθεσης δεν μένει έξω η νωπή περίοδος της χούντας: Το ΚΚΕ εκτοξεύει μύδρους εναντίον του «εσωτερικού» για την προθυμία του να συμμετάσχει στις «εκλογές» που προτοίμαζε ο Σπ. Μαρκεζίνης, πριν από την εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Η καταλυτική μάχη του 1977
Το ΚΚΕ εσωτερικού επικρίνει το «δογματικό ΚΚ» για τυφλή ευθυγράμμιση με τη Μόσχα, για εξωραϊσμό της ίδιας της κατάστασης στην ΕΣΣΔ. Το κατηγορεί επίσης ότι δεν λαμβάνει υπόψη τις ελληνικές ιδιαιτερότητες στο όραμά του για σοσιαλισμό.
Ακόμη, πως δεν επεξεργάζεται δημιουργικά το μαρξισμό, πως αρνείται την Ευρώπη ως «πεδίο πολιτικής και ταξικής πάλης», λανσάροντας το σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο». Σύνθημα που αυτήν την εποχή και μέχρι το 1980-81 υιοθετεί ενθουσιωδώς και το ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο το ΚΚΕ.
Στις εκλογές του 1977 το ΚΚΕ υπερισχύει κατά κράτος στην «ενδο- αριστερή» μάχη. Συγκεντρώνει το 9,36% , έναντι του 2,72 της Συμμαχίας, στην οποία συμμετέχει το ΚΚΕ εσωτερικού, από κοινού με την ΕΔΑ Ηλία Ηλιού, τη Σοσιαλιστική Πορεία του Νίκου Κωνσταντόπουλου, τη Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία του Γεώργιου- Αλέξανδρου Μαγκάκη, τη Χριστιανική Δημοκρατία του Νίκου Ψαρουδάκη και την Πρωτοβουλία για Δημοκρατία και Σοσιαλισμό του Χαράλαμπου Πρωτόπαπα.
Η κρίση στην ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος και οι «400»
Η εκλογική αποτυχία του 1977 δεν αργεί να προκαλέσει βαθύτατη κρίση στη ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος, την οργάνωση νεολαίας του ΚΚΕ εσωτερικού. Η ηγεσία του κόμματος κάνει μαζικές διαγραφές των διαφωνούντων, που ιδρύουν ξεχωριστή οργάνωση με την επωνυμία ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος - Β΄ Πανελλαδική. Οι διαγραφέντες θεωρούν ότι η «θολή» πορεία την οποία έχει χαράξει ο Λεωνίδας Κύρκος αδυνατεί να ελκύσει νέεους με ριζοσπαστικές διαθέσεις.
Οι διαγραφές εκείνες γίνονται αιτία να γεννηθεί μια ατάκα, πολύ σκληρή για την ηγεσία του ΚΚΕ εσωτερικού: «Από όλα τα είδη του σταλινισμού, χειρότερος είναι ο λεγόμενος ανανεωτικός!» Νωρίτερα κυριαρχούσε η εντύπωση ότι το «ευρωκομμουνιστικό» ΚΚ θα αντιμετώπιζε εσαεί τις διαφορετικές απόψεις που εκδηλώνονταν στους κόλπους του με ανοχή, με «πνεύμα πλουραλισμού» και «εσωτερικής δημοκρατίας», εν αντιθέσει προς ό,τι συνέβαινε στο ΚΚΕ και την ΚΝΕ.
Περίπου την ίδια εποχή, το 1980, βιώνει και το ΚΚΕ μια σημαντική κρίση, με την αποχώρηση 400 στελεχών του. Η κυριαρχία του όμως στην Αριστερά είναι αναμφισβήτητη, συντριπτική. Το πιστοποιούν οι βουλευτικές εκλογές του 1981 και του 1985. Εύγλωττα τα ποσοστά: Το 1981 το ΚΚΕ συγκεντρώνει 10,92% και το ΚΚΕ εσωτερικού 1,37%. Το 1985 τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 9,89% και 1,84%.
Το ΚΚΕ μπορεί να νιώθει την αφόρηση πίεση του ΠΑΣΟΚ, έχει όμως κερδίσει τη μάχη μέσα στην Αριστερά. Το ΚΚΕ εσωτερικού έχει ηττηθεί, μολονότι οι διεθνείς εξελίξεις του παρείχαν την ευκαιρία να μεγεθύνει κατά πολύ την επιρροή του.
Οι χαμένες ευκαιρίες του ελληνικού «ευρωκομμουνισμού»
Από το 1975 ο «ευρωκομμουνισμός» είχε συγκροτηθεί ως διεθνές ρεύμα στην ευρωπαϊκή Αριστερά, εκπροσωπούμενος κυρίως από τα ΚΚ Ιταλίας, Ισπανίας και δευτερευόντως Γαλλίας. Τα Κομμουνιστικά Κόμματα της Ιταλίας και της Γαλλίας, μάλιστα, ήταν τα δυο ισχυρότερα - με αυτή τη σειρά- στη Γηραιά Ήπειρο, από πλευράς εκλογικής επιρροής.
Από το τέλος της δεκαετίας του '70 και στα πρώτα χρόνια εκείνης του '80, μια σειρά γεγονότων είχαν «λεκιάσει» την εικόνα της Σοβιετικής Ένωσης και του «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Ήταν η σοβιετική στρατιωτική εισβολή στο Αφγανιστάν, αλλά και η κύρυξη στρατιωτικού νόμου στην Πολωνία (1981) για την αντιμετώπιση των μαχητικών εργατικών διεκδικήσεων. Το 1983 προστέθηκε και το νοτιοκορεατικό τζάμπο, το οποίο κατέρριψαν οι Σοβιετικοί, στον εναέριο χώρο τους, επειδή υποψιάζονταν ότι διενεργούσε κατασκοπεία. Ανυποψίσατοι ήταν όμως οι 269 επιβάτες που σκοτώθηκαν.
Όλα αυτά έπληξαν σε κάποιο βαθμό το - σταθερά φιλοσοβιετικό- ΚΚΕ, προκάλεσαν αμφισβητήσεις και αποχωρήσεις, αλλά τους συσχετισμούς της εσωτερικής μάχης στην Αριστερά δεν τους άλλαξαν, προς όφελος του «ευρωκομμουνιστικού» ΚΚΕ εσωτερικού.
Και εγένετο Ελληνική Αριστερά...
Το ΚΚΕ εσωτερικού διασπάται τον Ιανουάριο του 1987, όταν 29 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής αποχωρούν, αρνούμενα να συμμετάσχουν στο εγχείρημα του Λ. Κύρκου: Την μετεξέλιξη του κόμματος σε έναν ευρύτερο φορέα, μη κομμουνιστικό, «ανοιχτό σε ευρύτερες συμμαχίες».
Οι αποχωρήσαντες συγκροτούν το ΚΚΕ εσωτερικού – Ανανεωτική Αριστερά, στην οποία συμμετέχει το μεγαλύτερο τμήμα της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος. Του κόμματος, που αργότερα θα μετεξελιχθεί στην Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά, ηγείται ο Γιάννης Μπανιάς. Τον Απρίλιο του 1987 γίνεται το ιδρυτικό συνέδριο του κόμματος του Λ. Κύρκου, η ΕΑΡ.
Δυο χρόνια αργότερα, συντελείται το ειδικό ... αδιανόητο, ακολουθούμενο από δεύτερο! Το πρώτο είναι ο ενδο-αριστερός «ιστορικός συμβιβασμός», με τη σύμπραξη του ΚΚΕ και της ΕΑΡ, του Χαρίλαου και του Λεωνίδα. Το κοινό πόρισμα ΚΚΕ- ΕΑΡ γίνεται η βάση της συγκρότησης του ενιαίου Συνασπισμού.
Ο δεύτερος «ιστορικός συμβιβασμός»- ο ευρύτερος: Έπειτα από τις θερινές εκλογές του '89, στις οποίες πάντως ο μεν Συνασπισμός δεν έχει την πολύ καλή επίδοση που ανέμενε, το δε ΠΑΣΟΚ επιδεικνύει αξιοθαύμαστη αντοχή, η Αριστερά συμπράττει με τη Νέα Δημοκρατία του Κώστα Μητσοτάκη. Έτσι σχηματίζεται η κυβέρνηση Τζαννετάκη.
Μια συστέγαση πρόσκαιρη και οδυνηρή...
Κινητήριος μοχλός για τη σύμπραξη του Χαρίλαου και του Λεωνίδα, καθώς και των «παιδιών» τους, είναι μια προσδοκία: Ότι μια συνασπισμένη Αριστερά θα γινόταν δεύτερη πολιτική δύναμη, παίρνοντας έτσι και μια ιστορική ρεβάνς από το ΠΑΣΟΚ, που βάλλεται πλέον πανταχόθεν, βουτηγμένο στα σκάνδαλα - Κοσκωτάς, γιουγκοσλαβικό καλαμπόκι, υποκλοπές Τόμπρα, κλπ. Στην πραγματικότητα, όμως, ο ενιαίος Συνασπισμός βοηθά το ΠΑΣΟΚ να συσπειρωθεί...
Ακολουθούν, η παραπομπή του Α. Παπανδρέου και άλλων στελεχών του ΠΑΣΟΚ στο Ειδικό Δικαστήριο, η νέα εκλογική αναμέτρηση μέσα στο 1989, η οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα, οι εκλογές του Απριλίου 1990 που φέρνουν στην εξουσία τον κ. Μητσοτάκη.
Η σύμπραξη του ΚΚΕ και της ΕΑΡ, καθώς και όσα ακολούθησαν, αποδεικνύονται οδυνηρά μπούμερανγκ για την Αριστερά. Το ΚΚΕ διασπάται δύο φορές, αποχώρησε μάλιστα σχεδόν σύσσωμη και η ΚΝΕ. Το ΚΚΕ αποχωρεί από τον Συνασπισμό το 1991.
Στις εκλογές του 1993 η Αριστερά πληρώνει βαρύτατο τίμημα για τις «εσωτερικές» επιλογές της, καθώς και για το διεθνές κλίμα, όπως το έχει διαμορφώσει η προηγηθείσα κατάρρευση του «υπαρκτού». Ο Συνασπισμός της Μαρίας Δαμανάκη μένει εκτός Βουλής. Το 4,54% του ΚΚΕ είναι το χαμηλότερο εκλογικό ποσοστό του κόμματος από την εποχή του Μεσοπολέμου!
Ό, τι είναι γραμμένο στο DNA...
Τα «παιδιά» του Χαρίλαου και του Λεωνίδα, που στην ουσία ποτέ δεν άμβλυναν τις πολιτικές – ιδεολογικές αντιθέσεις τους, από το 1991 επιδίδονται πάλι στο μπρα ντε φερ. Ειδικά ο Συνασπισμός γίνεται ευρύ πεδίο διαμάχης – πότε οξείας, πότε ήπιας – ανάμεσα σε «Κουκουεδογενείς» και «ΕΑΡινούς». Άλλοι - και από τα δυο ιστορικά ρεύματα – έχουν μεταπηδήσει στο ΠΑΣΟΚ.
Το μπρα ντε φερ συνεχίζεται, στον ανερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ και σε ... γύρω πολιτικές περιοχές. Όσα έχουν εγγραφεί στο DNA της Αριστεράς, δεν χάνονται εύκολα. Καθόλου εύκολα!