Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέχει ένα εκλογικό «ρεκόρ», αλλά πιστώνεται κι ένα άλλο επίτευγμα: Για πρώτη φορά κάποιο πολιτικό σχήμα της Αριστεράς επιδεικνύει τέτοια πολυσυλλεκτικότητα, συνενώνοντας τόσες πολλές, διαφορετικές «τάσεις».
Το εκλογικό «ρεκόρ» του ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη συζητηθεί: Συγκέντρωσε το μεγαλύτερο μεταπολιτευτικό ποσοστό που είχε ποτέ πολιτικός φορέας της Αριστεράς και το δεύτερο μεγαλύτερο στην ιστορία της χώρας, έπειτα από το 24,4% της ΕΔΑ, το 1958. Τότε βεβαίως η ΕΔΑ συνένωνε όλους τους αριστερούς, δίχως «ανταγωνισμούς» με άλλα κόμματα του αριστερού πολιτικού φάσματος.
Σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ, υπό συνθήκες «διελκυστίνδας» με το ΚΚΕ και τη ΔΗΜΑΡ, έχει κατορθώσει να συνενώσει αριστερούς κάθε «απόχρωσης» και ιδιαίτερου πολιτικού - ιδεολογικού στίγματος. Από το Δημήτρη Παπαδημούλη, ο οποίος κινείται στις παρυφές της λεγόμενης «ανανεωτικής Αριστεράς», μέχρι παλιά στελέχη του ΔΗΚΚΙ και ομάδες που έχουν ιδεολογικές καταβολές τροτσκιστικές ή μαοϊκές.
Εάν προσεγγίσει κανείς το «μωσαϊκό» των δυνάμεων που συναπαρτίζουν το ΣΥΡΙΖΑ με γνώμονα την προέλευση, δηλαδή από ποιους πολιτικούς χώρους προήλθαν, τότε θα διαπιστώσει ότι στο σχήμα του οποίου ηγείται ο Αλέξης Τσίπρας ... έχουν εκβάλλει ρυάκια από αρκετά γνωστά, ιστορικά πολιτικά «ποτάμια».
Στους πολλούς προερχόμενους από το ΚΚΕ και τους αρκετούς που κατέφθασαν από το παλιό ΚΚΕ εσωτερικού - Ανανεωτική Αριστερά, τώρα προστίθενται και οι «εισροές» από το ΠΑΣΟΚ: Η Σοφία Σακοράφα κι ο Παναγιώτης Κουρουμπλής εκπροσωπούν το νέο ρεύμα από το ΠΑΣΟΚ. Η πρώτη εισροή από το χώρο αυτό, όχι πάντως μεγάλη, είχε γίνει λίγα χρόνια νωρίτερα, με στελέχη όπως ο εργατολόγος Αλέξης Μητρόπουλος.
Η καταλυτική κυριαρχία του «Κουκουεδογενών»
Δεν «μένουν» πια στο ΣΥΡΙΖΑ τα περισσότερα στελέχη που προέρχονταν από την Ελληνική Αριστερά (ΕΑΡ), δηλαδή το κόμμα του Λεωνίδα Κύρκου το οποίο προέκυψε από τη διάσπαση του παλιού ΚΚΕ εσωτερικού, στις αρχές του 1987.
Η «μερίδα του λέοντος» των ανθρώπων της ΕΑΡ, η οποία από κοινού με το ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη συγκρότησε το '89 τον βραχύβιο, ενιαίο Συνασπισμό, ακολούθησε το Φώτη Κουβέλη στο εγχείρημα της ΔΗΜΑΡ
Ούτως ή άλλως, το ειδικό βάρος των «εκσυγχρονιστών - ανανεωτών» της ΕΑΡ μειωνόταν με την πάροδο του χρόνου στον ίδιο το Συνασπισμό, όπως έδειξε και η εκλογική, εσωκομματική αναμέτρηση του Φώτη Κουβέλη με τον Αλέξη Τσίπρα, για την προεδρία στο ΣΥΝ.
Αντιθέτως, στο ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε σχεδόν... αύτανδρος ο άλλος πόλος που προέκυψε από τη διάσπαση του ΚΚΕ εσωτερικού, το 1987. Πρόκειται για το ΚΚΕ εσωτερικού - Ανανωτική Αριστερά του Γιάννη Μπανιά, με το οποίο συντάχθηκε η πλειοψηφία της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος. Αργότερα το ΚΚΕ εσωτερικού -ΑΑ εξελίχθηκε σε ΑΚΟΑ (Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά).
Στα χρόνια που προηγήθηκαν της ίδρυσης της ΔΗΜ.ΑΡ., η διαμάχη ανάμεσα στους «Κουκουεδογενείς» και τους «ΕΑΡινούς» ήταν το ... κλασσικό, πολιτικό ντέρμπι στο Συνασπισμό.
Υπήρχαν βεβαίως στελέχη με καταβολές από το ΚΚΕ και πολιτικές θέσεις, τις οποίες οι μεν φίλοι προσδιόριζαν ως «ανανεωτικές», οι δε αντίπαλοι χαρακτήριζαν σκωπτικά «θέσεις του εσωκοματικού... ΠΑΣΟΚ». Στελέχη όπως ο Μίμης Ανδρουλάκης, η Μαρία Δαμανάκη, ο Νίκος Μπίστης, οι οποίοι αργότερα εντάχθηκαν στο ΠΑΣΟΚ. Γενικώς, όμως, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ «Κουκουεδογενών» και «ΕΑΡινών» οριοθετούσε και τη βασική ιδεολογική-πολιτική αντίθεση στο Συνασπισμό.
Τώρα οι «Κουκουεδογενείς», από αριθμητικής πλευράς, κυριαρχούν στο ΣΥΡΙΖΑ. Σε ποιές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ τους συναντάμε; Τουλάχιστον σε τρεις. Δυο εντός του Συνασπισμού, που είναι βεβαίως η «σπονδυλική στήλη» του ΣΥΡΙΖΑ, μία εκτός.
Ο Γιάννης Θεωνάς και η ΚΟΕ
Πρώτον, άφθονοι «Κουκουεδογενείς» δραστηριοποιούνται στο ισχυρό «Αριστερό Ρεύμα» του Παναγιώτη Λαφαζάνη, την τάση του Συνασπισμού που εισηγείται - μεταξύ άλλων- πολιτική περισσότερο αιχμηρή εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεύτερον, σε μια άλλη - κατά πολύ μικρότερη- συνιστώσα του ίδιου του Συνασπισμού, την Πρωτοβουλία για Αριστερή Ανασύνθεση, που πρεσβεύει εν γένει θέσεις παραπλήσιες ή ακόμη πιο ριζοσπαστικές από εκείνες του Αριστερού Ρεύματος.
Στην Πρωτοβουλία για την Αριστερή Ανασύνθεση, η οποία δεν συσπειρώνει μόνο στελέχη προερχόμενα από το ΚΚΕ, συμμετέχουν μεταξύ άλλων ο Χρήστος Πιλάλης, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΝ και ο αθλητικογράφος Γιώργος Χελάκης.
Τρίτον, από πρώην στελέχη του ΚΚΕ δημιουργήθηκε η Κίνηση για την Ενότητα της Αριστεράς (ΚΕΔΑ) που συμμετέχει στο ΣΥΡΙΖΑ. Τη συγκρότησαν το 2000 δυο πάλαι ποτέ εκπρόσωποι του ΚΚΕ στη ΓΣΕΕ, γνωστά συνδικαλιστικά στελέχη: Ο Γιάννης Θεωνάς, ο οποίος ήταν και ευρωβουλευτής του ΚΚΕ και ο Μήτσος Κωστόπουλος που διετέλεσε πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΚΚΕ.
Ο κ. Κωστόπουλος αποχώρησε από την ΚΕΔΑ τον Μάιο του 2007. Αργότερα η ΚΕΔΑ και η Κομμουνιστική Οργάνωση Ελλάδας (KOE) στήριξαν το εγχείρημα μιας εφημερίδας, που φιλοδοξεί να εκφράζει τον ευρύτερο χώρο του ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται για την εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς», που κυκλοφορεί από το Φεβρουάριο του 2010.
Η ΚΟΕ συμμετέχει στο ΣΥΡΙΖΑ από το καλοκαίρι του 2007. Έλκει την καταγωγή της από το ΚΚΕ (μ-λ), του οποίου είκοσι πρώην στελέχη ίδρυσαν, στη δεκαετία του '80, την πολιτική και εκδοτική ομάδα «Α/συνέχεια». Ηγετική μορφή του σχήματος «Α/συνέχεια» ήταν ο Ρούντι Ρινάλντι, γνωστός συν τοις άλλοις για τις συνδικαλιστικές ικανότητες και τη ρητορική δεινότητα που επεδείκνυε στα Πανσπουδαστικά Συνέδρια, στη δεκαετία του '80.
Η ΚΟΕ είναι πολύ δραστήρια, αλλά και σημαντική, πλέον, συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ. Πάντως μία ομάδα στελεχών της, υπό το Νίκο Γαλάνη, αποχώρησε προσφάτως- πριν από τις εκλογές. Οι εκλογικές τους «προτιμήσεις» μάλλον μοιράστηκαν ανάμεσα στο ΣΥΡΙΖΑ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ.
Τροτσκιστές, Οικολόγοι, ακτιβιστές
Μια από τις ιδρυτικές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ είναι η τροτσκιστικών καταβολών Διεθνιστική Εργατική Αριστερά (ΔΕΑ). Το πλέον γνωστό στέλεχός της είναι ο συνδικαλιστής δημοσιογράφος Αντώνης Νταβανέλος. Η ΔΕΑ διατηρεί στενές σχέσεις με την αμερικανική οργάνωση International Socialist Organisation.
Στο ΣΥΡΙΖΑ εντάχθηκαν, το 2008, οι Οικοσοσιαλιστές Ελλάδας, μια αριστερή οικολογική οργάνωση που ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2007. Οι Οικοσοσιαλιστές Ελλάδας εντάσσονται στο «Διεθνές Οικοσοσιαλιστικό Δίκτυο» Ecosocialist International Network.
Για κάποιο χρονικό διάστημα οι Οικοσοσιαλιστές συνεργάστηκαν στενά με μια άλλη ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, το «Κόκκινο», γνωστό για τη διαρκή συμπαράσταση και συμμετοχή ων μελών του στις κινητοποιήσεις των κατοίκων της Κερατέας, που αντιμάχονταν την κατασκευή ΧΥΤΥ στην περιοχή.
Στο ΣΥΡΙΖΑ συμμετέχει και η μαρξιστική Αντικαπιταλιστική Πολιτική Ομάδα (ΑΠΟ), που ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 2009. Την απαρτίζουν ακτιβιστές με καταβολές από ευρύ φάσμα αριστερών δυνάμεων ή παλιών μελών και φίλων του ΠΑΣΟΚ.Στο ΣΥΡΙΖΑ δραστηριοποιείται επίσης η «ομάδα Ρόζα» (εκ του ονόματος της Λούξεμπουργκ), βάση της οποίας είναι το Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα.
Το σχήμα του Μανώλη Γλέζου
Οι Ενεργοί Πολίτες είναι γνωστοί ως το σχήμα που συγκρότησε μια εμβληματική μορφή της Αριστεράς, ο Μανώλης Γλέζος. Στο ΣΥΡΙΖΑ συμμετέχουν και παλιά στελέχη του ΔΗΚΚΙ, όπως ο ηθοποιός Γιώργος Πάντζας, τα οποία συγκρούσθηκαν με τον ιδρυτή του κόμματος, Δημήτρη Τσοβόλα, όταν εκείνος κήρυξε τη διάλυση του πολιτικού φορέα που είχε δημιουργήσει.
Σε αδρές γραμμές, ο ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει τουλάχιστον δέκα «ορατές» συνιστώσες εκτός του Συνασπισμού. Ορισμένες εξ αυτών- ειρήσθω εν παρόδω- διατηρούν ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με το Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής του Αλέκου Αλαβάνου.
Εάν ληφθεί υπόψη η ύπαρξη διαφορετικών πολιτικών τάσεων και ρευμάτων μέσα στον ίδιο το Συνασπισμό, το πράγμα καθίσταται εντυπωσιακό...
Μια φορά κι έναν καιρό «κυκλοφορούσε» ένα ανέκδοτο για τους τροτσκιστές, το οποίο με λίγη ... κακή θέληση επεκτάθηκε σε όλη την Αριστερά: «Αυτοί, μόλις μαζευτούν είκοσι άνθρωποι ... διασπώνται». Ο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι στιγμής διαψεύδει αυτό το κλισέ.
Ουδείς γνωρίζει ασφαλώς τι θα γίνει στο μέλλον, εάν οι ίδιες οι πολιτικές εξελίξεις θέσουν επί τάπητος ζητήματα, όπως πχ το ευρώ, για τα οποία εκφράζονται διαφορετικές ή και αντίθετες απόψεις στο ΣΥΡΙΖΑ - αλλά και στον ίδιο το Συνασπισμό. Προς το παρόν πάντως η μέθοδος «κρατάμε τις διαφορές μας και βαδίζουμε» μαζί αποδεικνύεται απολύτως επιτυχημένη.
Φωτογραφία: Eurokinissi