Κομμάτια και θρύψαλα έγινε στις εκλογές ο δικομματισμός! Η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, τα δυο κόμματα που μέχρι πρότινος εκπροσωπούσαν το 80% της ελληνικής κοινωνίας, περιορίζονται πλέον στο 32,6%.
Οι ανακατατάξεις που αποτυπώθηκαν στο εκλογικό αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από ριζικές. Μένει βεβαίως να αποδειχθεί κατά πόσο θα σταθεροποιηθούν τα νέα χαρακτηριστικά- αυτά, πάντως, είναι ... κατακλυσμιαία. Για πρώτη φορά το συνολικό εκλογικό ποσοστό της Αριστεράς – σε όλες τις εκφάνσεις της- είναι σχεδόν ίδιο (31,23%) με εκείνο του δικομματισμού, εάν δε προσμετρηθεί και το 1,3% της ΑΝΤΑΡΣΥΑ καθίσταται μεγαλύτερο.
Η «λαϊκή Δεξιά» του Πάνου Καμμένου κινείται στα επίπεδα του 10,6%. Η πιο σκληρή, φιλοναζιστική ακροδεξιά που θα ... μπορούσε να κατέλθει σε εκλογές αποσπά σχεδόν το 7% των ψήφων, ποσοστό που θυμίζει το 6,82% της φιλοχουντικής Εθνικής Παράταξης, το 1977.
Ταυτοχρόνως οι εκλογές εμφανίζουν και ένα ιδιότυπο ... κενό εκπροσώπησης, καθώς το εντυπωσιακά υψηλό ποσοστό του 19% επέλεξε κόμμα που δεν εισήλθε στη Βουλή. Πρόκειται για ποσοστό εφάμιλλο ή και ελαφρώς μεγαλύτερο αυτού που απέσπασε το ... πρώτο κόμμα.
Καταποντίζονται παντού όσοι επέβαλαν λιτότητα τα δυο τελευταία χρόνια
Αυτού του είδους η ... πανσπερμία είναι το δεύτερο σημαντικότερο επακόλουθο της βαθύτατης κρίσης. Το πρώτο, συνίσταται στην επιβεβαίωση δυο συμπερασμάτων που απορρέουν και από τη διεθνή εμπειρία.
Το πρώτο συμπέρασμα αφορά την τρέχουσα περίοδο: Σε ολόκληρη την Ευρώπη, όλες οι πολιτικές δυνάμεις που διαχειρίστηκαν την κρίση επιβάλλοντας μέτρα λιτότητας, όταν και όπου δοκίμασαν τις δυνάμεις τους σε εκλογές ... καταποντίστηκαν.
Το δεύτερο συμπέρασμα έχει «ιστορικό βάθος»: Οι βαθύτατες κρίσεις, όπως εκείνη- η παγκόσμια- που ακολούθησε το «αμερικανικό κραχ» του 1929, ενδυναμώνουν την Αριστερά και την άκρα Δεξιά. Η κρίση εκείνη, άλλωστε, έφερε το ναζισμό στη Γερμανία, αλλά και την αριστερή κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου στην Γαλλία. Ήδη οι οικονομολόγοι (πχ ο Πολ Κρούγκμαν) αναλύουν τα κοινά σημεία της τρέχουσας κρίσης με εκείνη του '30, αλλά ορισμένες αναλογίες δεν αποκλείεται να επεκταθούν και στον πολιτικό τομέα.
Από τις ελληνικές κάλπες της 6ης Μαϊου βγαίνει απίστευτα αποδυναμωμένος ο λεγόμενος «μεσαίος χώρος», που αποτελούσε σημείο αναφοράς κατά τις προηγούμενες δεκαετίες.
Αυτό δεν προκύπτει μόνο από τη δραματική αποδυνάμωση των δυο κατ' εξοχήν κομμάτων που προσδιορίζουν τους χώρους Κεντροδεξιά και Κεντροαριστερά. Προκύπτει από δυο ακόμη παρατηρήσεις. Η πρώτη: Απέτυχαν να μπουν στη Bουλή τα κόμματα της Ντόρας Μπακογιάννη και του Στέφανου Μάνου.
Η δεύτερη – και μάλλον σημαντικότερη- διαπίστωση: Τα δυο αυτά κόμματα, θορυβημένα – αν όχι και πανικόβλητα – από τα μηνύματα που λάμβαναν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, όλο και περισσότερο «νόθευαν» τη φυσιογνωμία που παλιότερα ήταν συμβατή προς το μεσαίο χώρο.
Είναι δύσκολο πχ να φανταστεί κανείς τη Νέα Δημοκρατία του καραμανλικού «ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού» - από το 1979 και εντεύθεν- να κατέρχεται σε εκλογές με φρασεολογία της δεκαετίας του '50 και κραυγές για την «τρομοκρατία της Αριστεράς».
Κάπως έτσι, το ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου επέστρεψε στο ποσοστό που πήρε το 1974 το νεοϊδρυθέν Κίνημα του Ανδρέα Παπανδρέου, η δε Νέα Δημοκρατία έσπασε ... αρνητικό ρεκόρ και βρέθηκε σε ένα εκλογικό ναδίρ, το οποίο θα φάνταζε αδιανόητο πριν από μερικούς μήνες.
Είναι προφανές ότι τα δυο κόμματα πλήρωσαν την οργή της κοινωνίας για τα δυο Μνημόνια, αλλά όχι μόνο αυτό. Επέδρασε ασφαλώς και η σωρευμένη δυσαρέσκεια ετών, αυτή που διαρκώς απειλούσε το δικομματισμό με σκληρή τιμωρία και διαρκώς έδινε ... αναστολή – προφανώς επειδή η κοινωνία διατηρούσε εν γένει ανεκτό ή καλό επίπεδο διαβίωσης.
Ζούσαν στον κόσμο τους ...
Μπορούν βεβαίως να ανιχνευτούν και ειδικότεροι λόγοι. Τα δύο κόμματα πρόβαλαν ως αναγκαίο κακό – μέχρι νεωτέρας, τουλάχιστον- το δρόμο του Μνημονίου, σε μία περίοδο κατά την οποία θέμα έντονων συζητήσεων στην Ευρώπη ήταν το «πόσο έξω έπεσαν» οι υπολογισμοί της τρόικα για την πορεία του χρέους και του ΑΕΠ στην Ελλάδα.
Αυτό το κλίμα που φυσικά γινόταν αντιληπτό στα καθ' ημάς, σε συνάρτηση με την «πλατφόρμα Ολάντ» για την Ευρώπη, κατά κάποιο τρόπο «απελευθέρωσε» τους ψηφοφόρους που αμφιταλαντεύονταν ανάμεσα στις επιλογές «τους τιμωρώ» και «σκέφτομαι τι θα γίνει την επόμενη μέρα, με τους δανειστές».
Αποδείχθηκαν, επίσης, ατυχέστατες ορισμένες προεκλογικές επιλογές τακτικής της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ.
Θα πρέπει να ... ζούσε στο δικό της κόσμο η ηγετική ομάδα του κ. Σαμαρά, για να προβάλλει – και μάλιστα με τέτοια κατηγορηματικότητα- το στόχο της αυτοδυναμίας, υπό συνθήκες φανερής καθίζησης της επιρροής του κόμματος. Θα πρέπει να ζούσαν στο δικό τους κόσμο και οι επιτελείς του ΠΑΣΟΚ, εάν δεν καταλάβαιναν ότι η διαρκής – και προδήλως αγχώδης, εκ μέρους της Ιπποκράτους – ανταλλαγή πυρών με το ΣΥΡΙΖΑ, «έστελνε κόσμο» στο κόμμα του κ. Τσίπρα...
Ίσως πάλι όλες τις αναλύσεις των ημερών θα μπορούσε να τις εκτοπίσει μια απλή παρατήρηση: Σε μια χώρα στην οποία η ανεργία είναι πάνω από 21%, ας μην παραπονιέται η – πρώτη- Νέα Δημοκρατία που πήρε 19%...