Μετά το αίτημα της Τερέζα Μέι για παράταση του Brexit έως τις 30 Ιουνίου τα μάτια στρέφονται σήμερα στις Βρυξέλλες.
Θα απορρίψουν ή θα συμφωνήσουν οι ηγέτες των κρατών μελών της ΕΕ να παραταθεί το διαζύγιο και για πόσο διάστημα; Και αν ναι, θα χρειαστεί η Βρετανία να μετάσχει στις ευρωεκλογές που έχουν προγραμματιστεί στα τέλη Μαϊου, έστω κι αν η Βρετανίδα πρωθυπουργός το απορρίπτει κατηγορηματικά;
Στην απάντηση που έστειλε χθες η Κομισιόν διά της εκπροσώπου του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, Μίνα Αντρέεβα, άφησε ανοικτές δύο επιλογές στο Λονδίνο: ή να παραταθεί το Brexit μέχρι τις 23 Μαϊου -δηλαδή πριν κληθούν οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι στις κάλπες- ή τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του χρόνου, οπότε το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να υπολογίζει σε συμμετοχή του στις ευρωεκλογές, αφού σε αντίθετη περίπτωση θα παραβιαστεί η νομοθεσία της ΕΕ. Υπάρχει, βέβαια, και η γνώμη ότι η Βρετανία μπορεί να μείνει στην Ένωση μέχρι τις 2 Ιουλίου που θα συνεδριάσει για πρώτη φορά η ευρωβουλή με τη νέα της σύνθεση.
Γιατί θα προτιμούσε η ΕΕ να μην ψηφίσουν οι Βρετανοί στις ευρωεκλογές
Πέρα απ’ το πολιτικό παράδοξο ένα αποχωρών μέλος να στήνει κάλπες για τις ευρωεκλογές υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που πολλοί στην ΕΕ θα προτιμούσαν να μην μετάσχει το Ηνωμένο Βασίλειο στην αναμέτρηση στα τέλη Μαϊου.
- Ένας λόγος είναι ότι τα κράτη μέλη που θα μοιραστούν τις 73 έδρες της Βρετανίας που εκκενώνονται στην Ευρωβουλή θα πρέπει να περιμένουν την αποχώρησή της από την Ένωση.
- Ένας άλλος είναι ότι αν ψηφίσουν οι Βρετανοί στις ευρωεκλογές μπορεί -τουλάχιστον προσωρινά- να ενισχυθούν οι ομάδες των ευρωσκεπτικιστών στο ευρωκοινοβούλιο δυσχεραίνοντας τη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ. Αυτή τη στιγμή οι ευρωβουλευτές των Τόρηδων κι όσοι εξελέγησαν με το ευρωσκεπτικιστικό UKIP καταλαμβάνουν περισσότερες από τις μισές έδρες της Βρετανίας στην ευρωβουλή.
- Πέραν αυτών όμως οι Βρετανοί ευρωβουλευτές θα καλούνταν να λάβουν μέρος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που θα επηρεάσουν το μέλλον της ΕΕ πολύ μετά το Brexit, όπως στην εκλογή νέου προέδρου της Κομισόν και για τον επόμενο επταετή κοινοτικό προϋπολογισμό.
Τι προβλέπει η κοινοτική νομοθεσία
Το άθρο 39 της Χάρτας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και το άρθρο 20 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ προβλέπει ότι κάθε πολίτης της έχει το δικαίωμα να ψηφίσει στις ευρωκλογές. Κι όσο η Βρετανία παραμένει μέλος της ΕΕ οι πολίτες της είναι πολίτες της Ένωσης κι έχουν ως εκ τούτου το δικαίωμα να στηθούν κάλπες για την εκπροσώπησή τους στο ευρωκοινοβούλιο.
Αν εγκριθεί το αίτημα για παράταση και αυτή ισχύσει μέχρι τις 23 Μαϊου δεν θα υπάρξει πρόβλημα. Αλλά αν γίνουν βουλευτικές εκλογές ή ένα νέο δημοψήφισμα για να αρθεί το αδιέξοδο του Brexit στη Βρετανία η παράταση θα πρέπει να διαρκέσει περισσότερο. Και οι γνώμες των νομικών διίστανται ως προς το αν θα πρέπει να μετάσχει η Βρετανία στις ευρωεκλογές.
Παράταση μέχρι τα τέλη Ιουνίου
Σε περίπτωση που αποδεχθούν οι 27 το αίτημα της Μέι ορισμένοι υποστηρίζουν ότι δεν θα χρειαστεί το Ηνωμένο Βασίλειο να μετάσχει στις ευρωεκλογές αφού η θητεία του ευρωκοινοβουλίου διαρκεί μέχρι την 1η Ιουλίου, μολονότι η τελευταία συνεδρίασή του θα γίνει στις 18 Απριλίου. Αλλά αναλυτές επισημαίνουν ότι υπάρχουν κενά σ’ αυτή την άποψη, όπως ότι η περίοδος διαπραγμάτευσης μπορεί να παραταθεί πριν τις 30 Ιουνίου αν η βρετανική βουλή δεν έχει επικυρώσει μέχρι τότε τη συμφωνία αποχώρησης.
Μεγαλύτερη παράταση
Το δεύτερο σενάριο είναι να εγκριθεί μια μεγαλύτερη παράταση, πράγμα που σημαίνει ότι η Βρετανία θα παραμείνει μέλος της ΕΕ μέχρι τα τέλη του 2019 και σ’ αυτή την περίπτωση μοιάζει αναπόφευκτο να στηθούν κάλπες για τις ευρωεκλογές. Ωστόσο, και πάλι ορισμένοι θεωρούν ότι θα μπορούσε να επιτραπεί στη Βρετανία να διατηρήσει στις θέσεις της τους ευρωβουλευτές της για όσο διαρκέσει η παράταση, άρα δεν θα χρειαστεί να προσέλθουν στις κάλπες οι Βρετανοί. Παρόμοια λύση συμπεριλήφθηκε, αν και δεν έγινε χρήση της, στη συμφωνία προσχώρησης της Κροατίας στην ΕΕ.
Αλλά αυτό συνεπάγεται κινδύνους, αφού αν δεν μετάσχει η Βρετανία στις ευρωεκλογές μπορεί κάποιοι Βρετανοί ή και πολίτες της ΕΕ που ζουν στη χώρα να προσφύγουν στα δικαστήρια επικαλούμενοι τα δικαιώματά τους από την κοινοτική νομοθεσία και να υποχρεώσουν έτσι το Ηνωμένο Βασίλειο να στήσει κάλπες για τις ευρωεκλογές.
Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι αν δεν εκλεγούν νέοι Βρετανοί ευρωβουλευτές σε περίπτωση παράτασης, τότε μπορεί να προσβάλλεται στα δικαστήρια κάθε απόφαση που θα λαμβάνει η ευρωβουλή με το επιχείρημα ότι δεν έχει στελεχωθεί ορθώς.
Αν και δεν είναι σαφές αν ένα τέτοιο επιχείρημα θα μπορούσε να σταθεί και μόνον η πιθανότητα να υπάρξουν προσφυγές στα δικαστήρια θα αποτελούσε εφιάλτη για την ΕΕ, ως εκ τούτου δεν αποκλείεται τελικά να υποχρεωθεί η Βρετανία να μετάσχει στις ευρωεκλογές.