Θορυβημένο για άλλη μια φορά, το υπουργείο Εξωτερικών από την είδηση πως η Τουρκία αναμένεται να προβεί σε έρευνες για πετρέλαιο σε περιοχές νότια της Ρόδου και του Καστελορίζου. Η Ελλάδα επικαλείται το Διεθνές Δίκαιο, όμως πρόσφατες αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας (ITLOS) σε παρόμοιες περιπτώσεις δεν φαίνεται να μας δίνουν και τόσο δίκιο.
Προ ημερών η «Hurriyet» δημοσίευσε απόσπασμα της τουρκικής Eφημερίδας της Κυβερνήσεως στο οποίο γινόταν σαφές πως η γειτονική χώρα θα χορηγήσει άδειες εκτέλεσης πετρελαϊκών εργασιών, στις περιοχές που αναφέρθηκαν.
Στην ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ τονίζεται πως κάτι τέτοιο αντιβαίνει στους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, και πως οι θέσεις της Ελλάδας στηρίζονται σε αυτό.
Οι Τούρκοι, όμως, και πιο συγκεκριμένα ο υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου στηρίζουν τις θεωρίες τους σε ήδη υπάρχουσες αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας. Κορωνίδα της ρητορικής του είναι η διένεξη μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας για την «Νήσο των Όφεων» που λύθηκε το 2009. Το ακατοίκητο αυτό νησί που ανήκει στην Ουκρανία σύμφωνα με το Διεθνές Δικαστήριο δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα, ούτε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).
Στην «φαρέτρα» του Νταβούτογλου ωστόσο έρχεται να προστεθεί και άλλο ένα όπλο. Πρόκειται για την απόφαση του «ITLOS» που εκδόθηκε στις 14 Μαρτίου 2012. Στην περίπτωση αυτή έχουμε την διένεξη μεταξύ Μπαγκλαντές και Μιανμάρ (Βιρμανίας) οι οποίες ήθελαν να οριοθετήσουν τις μεταξύ τους θαλάσσιες ζώνες προκειμένου να προχωρήσουν σε έρευνες για την ανακάλυψη φυσικού αερίου. Περίπτωση που έχει περισσότερα κοινά με την υπόθεση του Καστελόριζου.
Το Σεν Μάρτιν όπως ονομάζεται το νησάκι και ανήκει στο Μπαγκλαντές και έχει πληθυσμό 7000 κατοίκους, διαθέτει βάση του πολεμικού ναυτικού της χώρας και κάθε χρόνο το επισκέπτονται 350.000 τουρίστες.
Το Δικαστήριο τελικά αφού εξέτασε τα επιχειρήματα των δύο χωρών αποφάσισε τα εξής: Το Σεν Μάρτιν έχει χωρικά ύδατα 12 ναυτικών μιλίων αλλά πέρα από αυτά δεν έχει ούτε ΑΟΖ ούτε υφαλοκρηπίδα. Για τον καθορισμό τους χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της μέσης γραμμής. Σημειώνεται πως για να φτάσουμε σε αυτήν την υπόθεση, αξιολογήθηκε και το δεδικασμένο της υπόθεσης μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας.
Η ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ για την τουρκική «πρόκληση» έχει ως εξής:
«Η σημερινή δημοσίευση, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Τουρκίας , σειράς αποφάσεων του τουρκικού Υπουργικού Συμβουλίου, που είχαν ληφθεί στις 16 Μαρτίου 2012, περί χορήγησης αδειών εκτέλεσης πετρελαϊκών εργασιών, μεταξύ των οποίων και σε περιοχές Νότια της Ρόδου και του Καστελόριζου, αντιβαίνει στους κανόνες του Δικαίου της Θάλασσας και με κανένα τρόπο δεν μπορεί να θίξει κυριαρχικά δικαιώματα και αρμοδιότητες της Ελλάδας, που θεμελιώνονται στο Διεθνές Δίκαιο.
Οι θέσεις μας σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα είναι δεδομένες και έχουν γνωστοποιηθεί επανειλημμένως προς την τουρκική πλευρά. Σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας και του εθιμικού δικαίου, περιοχές που αναφέρονται στις εν λόγω αποφάσεις περιλαμβάνουν και ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Το Υπουργείο Εξωτερικών προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την κατοχύρωση και την προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας».
Συμπέρασμα: Η συνεχής επίκληση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τέτοιες υποθέσεις ίσως δεν είναι και τόσο ασφαλής, αν λάβει κανείς υπόψη του τα παραπάνω δεδικασμένα.
Το να οριοθετήσουμε τις θαλάσσιες ζώνες με προσφυγή στην Χάγη ίσως και να γυρίσει «μπούμερανγκ» αν και κάθε περίπτωση εξετάζεται από το «ITLOS» εντελώς ξεχωριστά, παρόλο που υπάρχουν δεδικασμένα.
Τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας και της Τουρκίας άλλωστε δεν συγκρίνονται ούτε με την περίπτωση του Σεν Μάρτιν ούτε με την Νήσο των Όφεων. Επίσης πολύ σημαντικό είναι πως και στις δύο αυτές υποθέσεις τα νησιά που εξετάστηκαν ήταν απομονωμένα.
Αντιθέτως, το Καστελόριζο ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων, και για αιώνες είχε επαφή και ήταν η συνέχεια του ελλαδικού χώρου.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως, σύμφωνα με το άρθρο 121 παρ. 2 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982) αναγνωρίζονται ρητά και σαφώς τα δικαιώματα για Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) για όλα τα νησιά. Εξαιρούνται οι βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή (άρθρο 121 παρ. 3).
Κάτι που φυσικά δεν ισχύει για το Καστελόριζο.