Ήταν μια τυχαία συνάντηση στην Πλατεία Τραφάλγκαρ, το Καλοκαίρι του 1967 στο Λονδίνο. Ο Σίμος Τσαπνίδης, αντίκρισε ένα παράξενο θέαμα που αμέσως φωτογράφισε.
Μια νέα γυναίκα, ανεβασμένη σε μία ξύλινη σκάλα, κουκούλωνε με μεγάλα κομμάτια υφάσματος, ένα από τα αγάλματα των λιονταριών της πλατείας, ενώ δίπλα της έστεκε ένα κοριτσάκι. Η γυναίκα ήταν η Γιόκο Όνο, και το κορίτσι η τετράχρονη κόρη της Kyoko.
Το κουκούλωμα, γινόταν ως τελετουργική περφόρμανς της Γιόκο, που λειτουργώντας σαν νοσοκόμα, ήθελε με το ύφασμα, να προστατέψει το λιοντάρι, να μην βλέπει τα άσχημα που συνέβαιναν τότε στον κόσμο και ιδιαίτερα τον Πόλεμο στο Βιετνάμ.
Ο Σίμος Τσαπνίδης από το 1966, ακολουθούσε τις παράξενες δράσεις, όχι μόνο της Γιόκο, αλλά και ενός κύκλου σπουδαίων καλλιτεχνών που είχαν στρατηγείο τους το βιβλιοπωλείο Better Books, την γκαλερί Indica και το ICA, Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης.
Σε μία φωτογραφία, βλέπουμε την Γιόκο Όνο, να δείχνει με χαρούμενο ύφος τον Σίμο. Ανάμεσά τους, είναι ο γερμανός καλλιτέχνης Wolf Vostell. Η φωτογραφία, από το αρχείο του Σίμου, τραβηγμένη στο ICA (INSTITUTE OF CONTEMPORARY ARTS), τον Σεπτέμβριο του 1966. Τότε, ο Wolf Vostell, παρουσίασε εκεί, την παράσταση και διάλεξη Rebellion Plus Minus Decomposition.
Τι ήταν όλα αυτά, τα παράξενα, που συνέβαιναν τότε στο Λονδίνο και είναι πράγματι σημαντικά για την εξέλιξη των ιδεών στην Ευρώπη; Είναι αναμφίβολα σημαντικά, και όχι μόνο για την Ευρώπη. Αυτό αποδεικνύεται και από την έκδοση που έγινε τελευταία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για την underground σκηνή του Λονδίνου, την Τέχνη και τα κινήματα διαμαρτυρίας των sixties.
Ο λόγος για το βιβλίο Better Books, που απέκτησε την τιμητική χορηγία, από τα ιδρύματα Henry Moore Foundation και Paul Mellon Centre for Studies in British Art. Είναι γραμμένο από την Rozemin Keshvani και τον Barry Miles. Με την συνεργασία του Μανώλη Νταλούκα, και με φωτογραφίες του Σίμου Τσαπνίδη και άλλων, αλλά και με διαφωτιστικές μαρτυρίες, αποτελεί μοναδική πηγή πληροφόρησης, για την πρωτοπορία της Τέχνης και την αντικουλτούρα, της δεκαετίας του 60.
Το αρχείο του Σίμου Τσαπνίδη, δίνει μοναδικά ντοκουμέντα από την γένεση και εξέλιξη μιας επαναστατικής αλλαγής στις ιδέες και στην καλλιτεχνική δημιουργία όπως συνέβη στο Λονδίνο και επηρέασε όλο τον κόσμο.
Ήταν τα χρόνια του Swinging London, και της Carnaby Street, της πολύχρωμης καρδιάς του Λονδίνου. Ήταν χρόνια που εμφανίστηκαν συγκροτήματα που σήμερα είναι θρυλικά: Beatles, Rolling Stones, Pink Floyd και πολλά άλλα. Χρόνια των ρόκερς, των χίπηδων και των Mods. Αλλά και χρόνια που συνέβη μια σπάνια συνάντηση καλλιτεχνών και διανοουμένων όπως οι Allen Ginsberg, William S. Burroughs, Alexander Trocchi, John Latham, Jeff Nuttall, Bob Cobbing, Barry Miles, Gustav Metzger, Yoko Ono, John Lennon και πολλοί άλλοι.
Ήταν αυτά τα χρόνια, που και η Γιόκο Όνο συνάντησε τον δικό μας, Σίμο Τσαπνίδη, ο οποίος ακούραστα παρακολουθούσε όσα συνέβαιναν και τα κατέγραφε με την φωτογραφική του μηχανή.
Στα sixties, το Λονδίνο είναι ένα καζάνι που βράζει. Οι νέοι βγαίνουν στους δρόμους, όχι μόνο για να τραγουδήσουν και να χαρούν, αλλά και για να διαμαρτυρηθούν, κρατώντας πανό και πλακάτ. Πορείες Ειρήνης, και διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ.
Πολλές από τις διαμαρτυρίες δημιουργούσαν ευφάνταστες περφόρμανς, και χαρακτηριστική είναι μία φωτογραφία του Σίμου Τσαπνίδη, στο Λόνδίνο το 1967: Μία εκδήλωση διαμαρτυρίας με εντελώς θεατρικά στοιχεία, εξελίσσεται στον δρόμο και στην καρότσα ενός φορτηγού. Δεξιά, πάνω στην καρότσα, κρατώντας δάδα «ελευθερίας» νεαρή γυναίκα συμβολίζει την Αμερική, που ατάραχη παρακολουθεί έναν γκάνγκστερ να πυροβολεί νεαρή Βιετκόνγκ.
Σημαντικότατο γεγονός είναι το περίφημο DIAS (Destruction In Art Symposium) δηλαδή το Συμπόσιο και οι περιφερειακές εκδηλώσεις του, που έγιναν στο Λονδίνο τον Σεπτέμβριο του 1966. Το Συμπόσιο, με τον τίτλο «Η Καταστροφή στην Τέχνη», ακολουθούσε τις προσταγές του πρωτοποριακού καλλιτέχνη, Gustav Metzger, ο οποίος δίδασκε πως ο καλλιτέχνης θα πρέπει να σταματήσει να δημιουργεί «όμορφη» Τέχνη. Η Τέχνη, θα πρέπει αντίθετα, να αναπαριστά τον τρόπο που ο άνθρωπος καταστρέφει τον κόσμο, και να καταγγέλλει βάρβαρες πράξεις, όπως τον Πόλεμο στο Βιετνάμ.
Ένας άλλος μεγάλος καλλιτέχνης, ο John Latham, παρουσίασε τότε, τις τελετές της φωτιάς, δηλαδή καψίματα πύργων από βιβλία. Οι πύργοι, ονομάστηκαν Skoob Towers (Το Skoob, η ανάποδη γραφή του Books) και καίονταν, σε επιλεγμένα μέρη. Σε μια τελετή, έξω από το Βρετανικό Μουσείο, ο Latham, έκαψε τους 12 τόμους, της σειράς Metropolitan Seminars in Art, θέλοντας να πει, πως σε ένα κόσμο που επιτρέπει τον Πόλεμο στο Βιετνάμ, που επιτρέπει Πυρηνικούς Εξοπλισμούς, που επιτρέπει την εξαθλίωση, δεν του αξίζει να έχει βιβλία για Τέχνη. Η πράξη θύμιζε τα καψίματα βιβλίων των ναζί, αλλά είχε εντελώς διαφορετική σημασία. Οι ναζί, έκαιγαν τα «κακά» βιβλία που δεν έπρεπε να υπάρχουν στον «καλό» κόσμο τους.
Ο John Latham, έκαιγε τα καλά βιβλία, γιατί δεν άξιζε να τα έχει ένας κακός κόσμος.
Στις 10 Σεπτεμβρίου του 1966, ο Γερμανός καλλιτέχνης Werner Schreib, σε ένα οικόπεδο του Λονδίνου, πραγματοποίησε την καταστροφική performance με τίτλο «Ο Θάνατος του Λούκουλου». Τοποθέτησε σε τρίποδο πίνακα, φωτογραφία του γερμανού Καγκελάριου, Ludwig Erhard. Απευθυνόμενος στους παρευρισκόμενους, μίλησε για τον ρόλο του Erhard και την εμπλοκή της Γερμανίας στον Πόλεμο του Βιετνάμ. Κάποια στιγμή, βγάζοντας έναν μεγεθυντικό φακό, είπε «Για να δούμε όμως καλύτερα τον πραγματικό χαρακτήρα του πολιτικού άντρα».
Ο φακός, συγκέντρωσε τις ακτίνες του ήλιου, καίγοντας την φωτογραφία του γερμανού Καγκελάριου. Η όλη παράσταση, ήταν μία αντιπολεμική διαμαρτυρία, και ο «χαρακτήρας» που συμβολικά αποκάλυπτε η πυρογραφία-πορτρέτο, ήταν η φωτιά του Πολέμου.
Credits – Όλες οι φωτογραφίες Σίμος Τσαπνίδης © Μ.Νταλούκας.