Ο νεαρός πολιτικός που κατάφερε να συσπειρώσει την αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα και να φέρει τον Νικολάς Μαδούρο στην δυσχερέστερη ως σήμερα θέση και να γίνει ο μεγαλύτερος εχθρός του δεν είναι άλλος από τον Χουάν Γκουαϊδό.
Ο 35χρονος επικεφαλής της ελεγχόμενης από την αντιπολίτευση Εθνοσυνέλευσης δεν ξεκίνησε με στόχο να υποσκελίσει τον αριστερό πρόεδρο που ασκεί την εξουσία σε μια περίοδο αυξανόμενης πολιτικής και οικονομικής κρίσης στη χώρα.
Αλλά ο Γκουαϊδό βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της αντιπολίτευσης όταν παλαιότεροι ηγέτες απομακρύνθηκαν από το προσκήνιο, κάποιοι επειδή τους απαγορεύτηκε η ενασχόληση με την πολιτική, κάποιοι επειδή συνελήφθησαν και άλλοι επειδή οδηγήθηκαν στην εξορία. Όταν ανέλαβε πρόεδρος της Βουλής αυτόν τον μήνα, ο τολμηρός νεαρός πολιτικός δήλωσε ότι διαθέτει το συνταγματικό δικαίωμα να αναλάβει την προεδρία μέχρι να διενεργηθούν εκλογές. Η αντιπολίτευση είχε κερδίσει στις βουλευτικές εκλογές το 2015, αλλά το 2017 ο Νικολάς Μαδούρο συνέστησε ένα ξεχωριστό σώμα, την Συντακτική Συνέλευση της Βενεζουέλας, η οποία και ανέλαβε νομοθετικές εξουσίες.
Αρχιτέκτονας πίσω από την άνοδο του Χουάν Γκουαϊδό θεωρείται ο Λεοπόλδο Λόπες, ο δημοφιλέστερος ηγέτης της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα, που βρίσκεται σε κατ΄οίκον περιορισμό, πολιτικός κρατούμενος, όπως λένε οι υποστηρικτές του.
Ως φοιτητής ο Γκουαϊδό ηγήθηκε των διαδηλώσεων εναντίον του Ούγκο Τσάβες, ο οποίος επέλεξε για διάδοχό του τον Μαδούρο.
Ο αυτοανακηρυχθείς μεταβατικός πρόεδρος, ο οποίος είναι μηχανικός στον τομέα της βιομηχανίας, δεν έδειξε να φοβάται να αναμετρηθεί με τον αριστερό ηγέτη, ο οποίος επιδίωξε μια δεύτερη θητεία στις προεδρικές εκλογές του Μαΐου, τις οποίες μποϊκοτάρισε η αντιπολίτευση και δεν αναγνώρισαν οι ΗΠΑ, η ΕΕ και περίπου 12 χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Ο άνθρωπος που ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά της αντιπολίτευσης
Ο νεότερος πρόεδρος Βουλής στην ιστορία της χώρας δεν θεωρείται δεινός ρήτορας. Ίσως γι αυτό ο Μαδούρο να τον χαρακτηρίζει «παιδαρέλι που παίζει με την πολιτική». Φέρεται όμως να έχει ταλέντο στo χτίσιμο συμμαχιών, κάτι το οποίο η διχασμένη και αποδιοργανωμένη αντιπολίτευση της χώρας του έχει μεγάλη ανάγκη, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Μια από τις κυριότερες αρετές του είναι να συγκεντρώνει ομάδες. Αντιλαμβάνεται τις διαφορετικές θέσεις και κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να τους συσπειρώσει», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο 32χρονος βουλευτής Χουάν Ανδρές Μεχία.
Στη σύντομη θητεία του ως πρόεδρος της Βουλής ο Γκουαϊδό έπεισε την πλειοψηφούσα αντιπολίτευση να κηρύξει επισήμως τον Μαδούρο «σφετεριστή» και «απάτη» την επανεκλογή του υποσχόμενος αμνηστία για όλους τους στρατιωτικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους που θα αποκηρύξουν τον πρόεδρο. Σταδιακά πάντως απέκτησε αυτοπεποίθηση και πλέον μιλάει με μεγαλύτερη άνεση σε δημόσιες συγκεντρώσεις.
Αυτό για το οποίο ωστόσο δεν έχει βρει λύση είναι η αδυναμία του απέναντι σε μια κυβέρνηση η οποία εξακολουθεί να έχει τη στήριξη του στρατού και του Ανώτατου Δικαστηρίου. Μολαταύτα έχει επιχειρήσει να προσεγγίσει τις Ένοπλες Δυνάμεις επιδιώκοντας τη στήριξη που θα χρειαστεί για να αναλάβει την εξουσία οριστικά.
«Είμαι επιζών, δεν είμαι θύμα», λέει, ανακαλώντας πώς επέζησε μιας από τις χειρότερες φυσικές καταστροφές που έπληξαν τη χώρα την εποχή που ήταν ακόμη έφηβος: την τραγωδία στο Βάργκας τον Δεκέμβριο του 199, 9 όταν οι κατολισθήσεις που προκλήθηκαν από τις σφοδρές βροχοπτώσεις άφησαν πίσω τους χιλιάδες νεκρούς. Την εποχή εκείνη ζούσε με την μητέρα του και τα πέντε αδέλφια του στην παραθαλάσσια πολιτεία του Βάργκας.
«Ξέρω τι σημαίνει πείνα», λέει.
Η ένταξή του στην πολιτική έγινε μαζί με την γενιά εκείνη των φοιτητών που πραγματοποιούσαν μαζικές διαδηλώσεις εναντίον του Τσάβες το 2007. Το κίνημα εκείνο επέφερε την μοναδική εκλογική ήττα στον Τσάβες σε ένα δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
«Ο Γκουαϊδό είναι ένα νέο πρόσωπο, οι μετριοπαθείς τον θεωρούν ένα κοινώς αποδεκτό πρόσωπο, ενώ χαίρει και σεβασμού από κάποια ριζοσπαστικά στοιχεία επειδή συμμετείχε στις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά του Τσάβες», εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Ντιέγκο Μόγια-Οκάμπος, ένας αναλυτής στην εταιρεία συμβούλων IHS Markit που εδρεύει στο Λονδίνο.
Ο Γκουαϊδό υπήρξε ιδρυτικό μέλος του κόμματος Λαϊκή Βούληση (VP) το 2009 και έχει γίνει το πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπό του. Ο προηγούμενος ηγέτης του ήταν ο Λεοπόλδο Λόπες και ο διάδοχός του ο οποίος φερόταν ότι ήταν ο Φρέντο Γκουεβάρα, κατέφυγε στην πρεσβεία της Χιλής επειδή κατηγορήθηκε για υποκίνηση βίαιων διαδηλώσεων το 2017.
Το δύσκολο στοίχημα του Γκουαϊδό
Ο Γκουαϊδό, ο οποίος συμμετείχε σε εκείνες τις διαδηλώσεις, εξελέγη βουλευτής για τη γενέτειρά του, το Βάργκας, το 2015. Προκάλεσε διαμαρτυρίες κατηγορώντας την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία PDVSA για διαφθορά, αλλά παρέμεινε σχετικώς άγνωστος μέχρι πρόσφατα. «Για να είμαι ειλικρινής δεν ήξερα ποιος είναι. Ελπίζω να μην αποδειχθεί κάλπικος», είπε ο 24χρονος Χοσέ Χερνάντες σε μια πρόσφατη συγκέντρωση υπέρ του Γκουαϊδό.
Ο Μεχία, ο οποίος είναι συνάδελφός του στη Βουλή, λέει ότι ο Γκουαϊδό παίζει «ένα δύσκολο παιχνίδι»: Η Βενεζουέλα έχει «συνηθίσει στην αυταρχική διακυβέρνηση που περιστρέφεται γύρω από την εξουσία ενός προσώπου και αυτό είναι ένα μεγάλο βάρος για τον Χουάν. Η αλλαγή δεν εξαρτάται μόνο από τον ίδιο, αλλά από όλους».
Ο Γκουαϊδό είχε συλληφθεί και κρατήθηκε για λιγότερο από μια ώρα από μυστικούς πράκτορες στις 13 Ιανουαρίου. Η κυβέρνηση απέδωσε αργότερα το περιστατικό σε μεμονωμένους πράκτορες που λειτούργησαν αυτόνομα συλλαμβάνοντας 12 άτομα.
Αλλά ο νεαρός Χουάν έχει πολλούς λόγους να προσέχει. Η Ίρις Βαρέλα, η υπουργός Σωφρονιστικών Καταστημάτων, έχει δηλώσει: «Του έχω ήδη ετοιμάσει το κελί του».