Η λύρα του σπουδαίου Ross Daly συναντιέται με τις μουσικές παραδόσεις των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου σε ένα μικρό χωριουδάκι της Κρήτης.
Ο Ιρλανδός λυράρης που άφησε το 1975 την πατρίδα του για να ζήσει στην Κρήτη, είναι ο λατρεμένος πλέον καλλιτέχνης του νησιού. Χαρακτηριστικό του, ότι μιλάει σαν ντόπιος, με το «τσ».
«Η πρώτη μου επαφή με την Ελλάδα και συγκεκριμένα με την Κρήτη ήταν το 1970 στα πλαίσια ενός σύντομου ταξιδιού που διήρκεσε ένα μήνα τότε» αναφέρει μιλώντας στο iefimerida. «Πέρασα άλλη μια φορά από την Κρήτη το 1972 και μένω εδώ μόνιμα από το 1975» τονίζει ο Ross Daly.
Στην Κρήτη όπου ζει μόνιμα μελετάει και διδάσκει την κρητική μουσική παράδοση. Το 1982 ίδρυσε το Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος, που στεγάζεται στο Χουδέτσι Ηρακλείου με σκοπό τη συλλογή, τη διάσωση και την προβολή παραδοσιακών μουσικών οργάνων από όλο τον κόσμο. Εκεί φιλοξενούνται πάνω από 250 όργανα λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής όπου σε μεγάλο βαθμό προέρχονται από ταξίδια του στην Ανατολή. Κάθε χρόνο στο ξακουστό πλέον Χουδέτσι συρρέουν σημαντικοί οργανοπαίχτες από όλο τον κόσμο για να δώσουν σεμινάρια στους συμμετέχοντες.
Αυτή την εβδομάδα κατεβαίνει στην Αθήνα. Την Παρασκευή 11 και το Σάββατο 12 Ιανουαρίου το Θέατρο Ροές υποδέχεται τον Ross Daly και μαζί του την επί χρόνια συνεργάτη του Κέλλυ Θωμά, για να μας μεταφέρουν σε ένα μαγικό μουσικό κόσμο μέσα από τις συνθέσεις τους που είναι επηρεασμένες από διάφορες παραδόσεις που έχουν κατά καιρούς μελετήσει.
«Στις συναυλίες αυτές θα είμαστε ένα ντουέτο με την Κέλυ Θωμά η οποία, όπως και εγώ, παίζει λύρα και συνθέτει μουσική. Παίζουμε μαζί ακριβώς 20 χρόνια και έτσι έχουμε συσσωρεύσει ένα πολύ μεγάλο ρεπερτόριο μαζί και, ακόμα πιο σημαντικό, έχουμε μια πολύ μεγάλη αυτοσχεδιαστική ελευθερία που είναι το φυσικό αποτέλεσμα μιας πολύ μακρόχρονης και στενής σύμπραξης. Συνεπώς διαμορφώνουμε το πρόγραμμά μας την ημέρα της συναυλίας με βάση το πως αισθανόμαστε εκείνη την ημέρα και, κατά κάποιον τρόπο, σε συνεργασία με το κοινό».
Η λύρα πρωταγωνιστής και στην τελευταία σας δισκογραφική δουλεια LUNAR. Από πού αντλείτε έμπνευση, πού μας ταξιδεύετε;
«Στη τελευταία μας δισκογραφική δουλειά όντως η λύρα έχει ένα σημαντικό ρόλο (όπως σε όλες τις δουλειές μου εξάλλου). Ωστόσο εξίσου σημαντική παρουσία έχουν και κάποια άλλα όργανα όπως είναι το rabab του Αφγανιστάν, το σάζι, και το ταρχου. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης στη δουλειά αυτή τα κρουστά που έχουν παιχτεί κυρίως από τον Saam Schlammınger, και σε πένα κομμάτι από τον Zohar Fresco».
«Η έμπνευση είναι μια περίπτωση κάπως μυστηριώδης. Νομίζω ότι όλες οι περιγραφές που προσπαθούν να τη προσδιορίζουν είναι μάλλον άστοχες και ότι η ίδια η έμπνευση είναι απλώς κάτι που μπορεί και πρέπει να το ζήσει ο κάθε άνθρωπος σύμφωνα με τη δική του φύση. Εμείς προκειμένου να παίξουμε μουσική χρειάζεται να είμαστε άδειοι, χωρίς σκέψεις και εικόνες. Με αυτό τον τρόπο αυτό που λέμε έμπνευση λειτουργεί πιο καθαρά και αβίαστα. Σε αυτή την περίπτωση, μπορώ να πω ότι τη μουσική τη βιώνουμε περισσότερο ως μια έντονη εσωτερική παρουσία παρά ως ένα συγκεκριμένο και αναγνωρίσιμο ήχο».
Τι κερδίσατε από την απόφασή σας να ζήσετε μόνιμα στην Κρήτη και τι ίσως χάσατε μέσα στα χρόνια κ. Daly;
«Δεν μπορώ να θεωρήσω όλα τα σημαντικά και όμορφα πράγματα που μου έχουν συμβεί σε αυτά τα χρόνια ως «κέρδος», όπως δεν επίσης μπορώ να αντιμετωπίζω αυτά που μου φάνηκαν ως άσχημα και δύσκολα ως «χασούρα». Όλα αυτά, τα «καλά» και τα «κακά», τα ωραία και τα άσχημα, τα σημαντικά και τα φαινομενικά ασήμαντα είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μου όπως είμαι σήμερα και έτσι, απέναντι στην οποιαδήποτε εμπειρία, το μόνο που μπορώ να αισθανθώ είναι ευγνωμοσύνη».
θα μας συστήσετε τον «Λαβύρινθο», το μουσικό σας εργαστήρι στο Χουδέτσι της Κρήτης με το σημαντικό έργο και τους χαρισματικούς προσκεκλημένους;
«Ο Λαβύρινθος είναι ένας χώρος μύησης κυρίως νέων ανθρώπων στο μαγικό κόσμο της λεγόμενης «τροπικής» μουσικής. Η τροπική μουσική (από την αρχαία λέξη τρόπος που υποδηλώνει την έννοια της κλίμακας, του ήχου, του μουσικού αρχέτυπου) συναντάται στην τεράστια γεωγραφική περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στην Βορειοδυτική Αφρική και την δυτική Κίνα.
Όλες οι μουσικές αυτής της περιοχής και αυτού του τύπου είναι σαν τα κλαδιά ενός τεράστιου δένδρου που ξεκινάνε από τον ίδιο κορμό.
Στο Λαβύρινθο φέρνουμε σημαντικούς δασκάλους από σχεδόν όλα τα μέρη αυτής της τεράστιας περιοχής που διδάσκουν στα πλαίσια σεμιναρίων τα όργανα και τη μουσική τους. Συνήθως έχουμε τρία η τέσσερα σεμινάρια διαφορετικών αντικειμένων ταυτόχρονα, κάτι που διευκολύνει τη συνάντηση διαφορετικών ανθρώπων με διαφορετικούς στόχους και ορίζοντες. Από αυτές τις συναντήσεις έχουν προκύψει πολύ όμορφες, ενδιαφέρουσες και προπαντός δημιουργικές συνεργασίες. Ο τελικός στόχος μας βέβαια είναι ακριβώς αυτός. Οι δημιουργικές συναντήσεις και συνεργασίες διαφορετικών ανθρώπων που έχουν ως αφετηρία τη συσσωρευμένη γνώση του παρελθόντος, που λειτουργούν ελεύθερα, ανοικτά και δημιουργικά στο παρόν και που έχουν μια σοβαρή πρόταση για το μέλλον με βάθος και περιεχόμενο».
Σε όλο αυτό το έργο σας, έχετε στήριξη από την πολιτεία;
«Σε αυτή τη φάση ναι, έχουμε τη στήριξη της πολιτείας από την τοπική αυτοδιοίκηση (Δήμος Αρχανών-Αστερουσίων, Δήμος Ηρακλείου, Περιφέρεια Κρήτης) μέχρι το κεντρικό κράτος (Υπουργείο Πολιτισμού). Αυτό έχει τεράστια σημασία για μας γιατί με αυτό τον τρόπο μπορούμε να διατηρήσουμε τις τιμές της συμμετοχής των μαθητών στα σεμινάρια σε πολύ χαμηλά επίπεδα και να προσφέρουμε όλες μας τις συναυλίες στο κοινό δωρεάν.
Πέρυσι πραγματοποιήσαμε 22 τέτοιες συναυλίες στο χωριό μας το Χουδέτσι και στο Ηράκλειο στις οποίες συμμετείχαν κορυφαίοι μουσικοί από όλη τη γεωγραφική έκταση που περιγράφω πιο πάνω σε συνεργασία με μια ενδεκαμελή ορχήστρα που απαρτίζεται από μαθητές μας.
Τα σεμινάρια που πραγματοποιήσαμε το περασμένο καλοκαίρι ήταν 43. Από φέτος ξεκινάμε και χειμερινά σεμινάρια που θα πραγματοποιηθούν το Φλεβάρη και το Μάρτη στο χωριό μας το Χουδέτσι».
Είστε η ζωντανή απόδειξη πως μπορούν να συμβούν σημαντικά πράγματα και εκτός πόλης, σε κάποια απομακρυσμένη τοποθεσία. Ήταν όραμα, ήταν κάτι που πιστέψατε εξ αρχής;
«Όλο το εγχείρημα αυτό ήταν ένα ρίσκο βέβαια αλλά στηριζόταν σε πολλά χρόνια εμπειρίας διδάσκοντας αυτή τη μουσική τόσο εμένα όσο και του συνόλου των συνεργατών μου. Είχαμε δει ότι η μουσική, στην ιδανική περίπτωση, διδάσκεται σε αυτό που θα λέγαμε ένα «βιωματικό» πλαίσιο. Δηλαδή σε συνθήκες στις οποίες οι μαθητές και οι δάσκαλοι βρίσκονται μαζί σχεδόν όλο το 24ωρο στα μαθήματα, στα γεύματα, σε συζητήσεις για διαφορά θέματα (και οχι μόνο σχετικά με τα τεχνικά χαρακτηριστικά της μουσικής), καθώς και σε αυθόρμητες μουσικές συμπράξεις είτε μεταξύ των μαθητών και των δασκάλων, είτε μεταξύ των δασκάλων μεταξύ τους.
Για το είδος της δουλειάς που κάνουμε, το περιβάλλον του χωριού ενδείκνυται και όχι του αστικού κέντρου, καθώς στο χωριό δεν υπάρχουν τόσοι αντιπερισπασμοί και μπορεί ο καθένας να συγκεντρωθεί πάνω στο αντικείμενό του πιο αποτελεσματικά».
Πώς θα μπορούσε κάποιος να συμμετάσχει σε σεμινάριά σας;
«Μπορεί κάποιος να επισκεφτεί την ιστοσελίδα μας labyrinthmusic.gr οπού υπάρχουν πάρα πολλές πληροφορίες σχετικά. Επίσης, αν έχει ερωτήματα για τα οποία δεν βρίσκει απάντηση στην ιστοσελίδα, μπορεί να τηλεφωνήσει στο γραφείο μας στο 2810 741027 και να μιλήσει με κάποιον από μας, η να στείλει e-mail στο info@labyrinthmusic.gr».
Μέσα στη χρονιά επεκταθήκατε και στην Κύπρο.
«Όντως έχουμε ένα παράρτημα του Λαβυρίνθου στην Κύπρο που θα πραγματοποιήσει για δεύτερη χρονιά ένα κύκλο σεμιναρίων μεταξύ 30/4 και 5/5 (πληροφορίες labyrinthcyprus.com). Έχουμε επίσης παραρτήματα στην Ιταλία, στην Καταλονία της Ισπανίας και στο Τορόντο του Καναδά και υπάρχουν προοπτικές και για άλλα παραρτήματα σε άλλους χώρους και σε άλλες χώρες ακόμα.
Θα μπορούσατε να φανταστείτε τη ζωή σας χωρίς την ενασχόληση με τη μουσική;
«Εαν η ενασχόλησή μου με τη μουσική ήταν το προϊόν μιας «απόφασης» ίσως θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς τη συγκεκριμένη απόφαση. Επειδή όμως η ενασχόλησή μου με τη μουσική πηγάζει από κάτι πολύ βαθύτερο από μια απλή απόφαση, δεν είναι δυνατόν για μένα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς αυτή τη διάσταση, γιατί όντως περί ολόκληρης διάστασης πρόκειται, δεν είναι απλώς μια ενασχόληση. Όπως έχω πει και άλλες φορές: «η μουσική είναι η γλώσσα της συνομιλίας μου με οτιδήποτε είναι για μένα ιερό». Το ιερό για μένα δεν συσχετίζεται βέβαια με καμία οργανωμένη η μη θρησκεία. Το ιερό μπορεί να είναι οτιδήποτε πορεύεται προς την ένωση με κάτι άλλο. Η πρόκληση για μένα είναι να καταφέρω να δω όλο και περισσότερα πράγματα ως ιερά μέχρι να έρθει η ημέρα που θα αναρτηθεί μπροστά στα μάτια μου η γνωστή ταμπέλα που γράφει Game Over».
Και αν δεν είχατε γίνει μουσικός με τι θα είχατε ασχοληθεί κ. Daly;
«Μου είναι αδύνατον να απαντήσω σε αυτό».
Θέατρο Ροές / Ross Daly - Kέλυ Θωμά duet
Την Παρασκευή 11 και το Σάββατο 12 Ιανουαρίου στο "Θέατρο Ροές" υποδέχεται τον Ross Daly και την Κέλλυ Θωμά
H τελευταία δισκογραφική τους δουλειά με τίτλο LUNAR έχει αποσπάσει ενθουσιώδης κριτικές.
Ross Daly: λύρα, τάρχου, ραμπάμπ, σάζι
Κέλυ Θωμά: λύρα
Παρασκευή 11 και Σάββατο 12 Ιανουαρίου στις 9.00μ.μ
εισιτήρια: ταμείο 12 κανονικό , 10 φοιτητικό / ανέργων.
προπώληση: 10κανονικό, 8 φοιτητικό /ανέργων.
Θέατρο ΡΟΕΣ Ιάκχου 16, Γκάζι